12 жұп бас ми нервтері ОРЫНДАҒАН:САҒИДОЛЛА ҰЛДАЙ, САЙЫНОВА НҰРСҰЛУ. ТЕКСЕРГЕH: АЗБЕРГЕНОВ НУРБЕК ҚОЖАХМЕТҰЛЫ. - презентация

1 12 жұп бас ми нерв тері ОРЫНДАҒАН:САҒИДОЛЛА ҰЛДАЙ, САЙЫНОВА НҰРСҰЛУ. ТЕКСЕРГЕH: АЗБЕРГЕНОВ НУРБЕК ҚОЖАХМЕТҰЛЫ.

2 I иіс слезу нервісі II көру нерві III көз қозғалтқыш нерві IV шығыршық нерв ID үшкіл нерв VI әнетуші нерв VII бет нерв IDIII кіреберіс ұлу нерві IX тіл жұтқыншақ нерві Х незбе нерв XI қосымша нерві XII тіласты нерві

3 I Nervus olfactorius иіс слезу нерв тері (сезімтал) Иіс слезу нерв тер, иіс слезу рецепторы мен байланысты пайда болған иіс сезі миынан демиды. Бұл нерв тер алдыңғы ми өсінділері болғандықтан оларда болмайды да, мұрын қуысының шырышты қабығының regio olfactoria аймағыда жайғасқан иіс слезу жасушаларының орталық өсінділерінен құралған саны 15-20, жіңішне нерв жіптерінің, fila olfactoria, жиынтығы болып табылады. Патологияда: иістің төмендеуі, жоғарылауы, болмауы немесе бұрмалануы (иіс галлюцинация лары).

4 II. Nervus opticus көру нерві, сезімтал көз бокалының аяқшасы ретінде аралық милан өсіп шығады, филогенез үрдісінде жарық рецепторы мен байланысты пайда болатын ортаңғы имен байланысқан. Ол көз торындағы таяқшалар мен конустардан басталып, canalis opticus-қа, одна chiasma optici-ге (оптикалық кроссовер), sella thurcica деңгейінде сфеноидиты сүйектің sulcus chiasmatis-не өтеді. Көру нервінің зақымдануымен: соқырлық, көрудің төмендеуі, көрнекі галлюцинация.

5 III. Nervus oculomotorius көз қозғалтықыш нерв, аралас N.oculomotoros, көз қозғалтқыш нерв-дамуы жағынан бірінші құлақалды миотомының қозғалыс түбіршегі, бұлшықеттік нерв болып табылады. Оның құрамында: Соммалық-қозғалыс ядросынан көз алмасының сыртқы бұлшықеттеріне баратын эфферентті талшықтар. Ішкі көз бұлшықеттеріне, қосымша ядросынан шығыпп баратын парасимпатикалық талшықтар. 1

6 Көз бұлшықетінің иннервациясы Жоғарғы, төменгі және медиа льды тік бұлшықеттер үшінші бас сүйек нервімен нервтенеді. Жоғарғы, төменгі және медиа льды тік бұлшықеттер үшінші бас сүйек нервімен нервтенеді. Көздің сыртқы тік бұлшықеті – VI жұп бассүйек нерв тері. Көздің сыртқы тік бұлшықеті – VI жұп бассүйек нерв тері. Көздің жоғарғы қиғаш бұлшықеті 4-ші жұп бас сүйек нерв тері. Көздің жоғарғы қиғаш бұлшықеті 4-ші жұп бас сүйек нерв тері. Көздің төменгі қиғаш бұлшықеті 3-ші жұп бас сүйек нерв тері. Көздің төменгі қиғаш бұлшықеті 3-ші жұп бас сүйек нерв тері. Жоғарғы бөлігін көтеретін бұлшықет қабақ (m. levator palpebrae superior - III жұп бас сүйек нерв тері (m. orbicularis oculi үшін VII жұп бассүйек нерв терінің антагонисті). M. sfincter pupillae (қарашықтың тарылуы) - III жұп бас сүйек нерв тері (n. oculomotorius құрамындағы парасимпатикалық тармақ). M. dilatator pupillae (қарашықты неңейтетін бұлшықет) тарылтқыштың антагонисті болып табылады. Симпатикалық жүйне жүйесі арқылы иннервацияланады.

7 IV. Nervus trochlearis шығыршық нерві, қозғалтқыш N. trohlearis шығыршық нерв даму жағынан екінші құлақалды миотомының қозғалыс түбіршігі, бұлшықеттік нерв болып табылады. Оның жалғасы сомалық-қозғалыс ядроларынан көздің қиғаш бұлшықетіне баратын эфферентті талшықтар бар. Жоғары ми желненінің дорсалды жағынан шығып, ми аяқшасын латералды жағынан, fissura orbitalis superior арқылы көзұясына кіріп m.obliquus superior-да аяқталлоды.

8 V. Nervus trigeminus тройничный нерв, смешанный Үшкіл жүйне (тройничный нерв); ( n.trigeminus лат. nn жүйне, trigeminus үшкіл) милан шығатын ең ірі аралас жүйне (В-жұп). Ми көпірінен сезімтал және қозғалтқыш түбіршіктер: көздік, жоғарғыжақ және төменгіжақ жүйнелер болып шығып, қосылып бір жүйне бағанын түзеді. Көздік жүйне көздік аумағын, мұрынның иіс слезу бөлігінің кілегейлі қабығын, маңдай, самой, қабақ терілерін жүйнелендіретін сезімтал жүйне. Оның құрамында көзжасы безінің қызметін реттейтін парасимпатикалық жүйне талшықтары болады. Жоғарғыжақ жүйнесі бастың жоғарыжақ аумағын, мұрын қуысының, тандайдың, жоғарғы еріннің кілегейлі қабықтарын жүйнелендіретін сезімтал жүйне. Төменгіжақ жүйнесі самой және төменгіжақ аумағына сезімтал, шайнау бұлшық еттеріне қозғалтқыш жүйне талшықтарын беретін аралас жүйне. Нерв тармақтарының құрамында,сонымен қатар бет қуыстары аймағында жататын бездерге баратын секрециялық талшықтар өтеді. Үшкіл нерв аралас болғнадықтан, оның төрт ядросы болады, олардың екі сезімтал және бір қозғалыс ядросы артқы мида, бір сезімтал ядро ортаңғы мида жайғасқан. Қозғалыс ядросында, nucleus motorius жайғасқан жасушалардың өсінділері,нервтің қозғалыс түбіршегін, radix motoria, түзе, көпірден оны мишықтың ортаңғы аяқшасынан бөлетін linia trigeminofacialis деп аталатын V және VII нерв тердің милан шығатын жерлерін қосатын сызықтан шығады. I

9 VI. Nervus abducens әнетуші нерв, қозғалтқыш abducens, әнететін нерв, үшінші құлақалды миотомының қозғалыс түбіршігі, бұлшықеттік нерв болып табылады. Оның көпірде орналасқан сомалық-қозғалыс ядросынан шығып, көздің латералды тік бұлшықетіне баратын эфферентті талшықтары болады. Көпірдің артқы жиегінде милан шығып fissura ornitalis superpor арқылы көзұясына өтіп, m.rectus lateralis-не енеді. Сыртқы көз бұлшықеттеріне арналған III, IV және VI нерв тердің эфферентті талшықтарын сәйнесс нелетін афферентті талшықтар V нервтің, n.ophthalicus, құрамын өтеді. Көз алмасының барлық үш қозғалыс нерв терінде афферентті талшықтар бар деп есептейді.

10 бет нерві-аралас нерв. Екінші желбезек доғасы нерв ретінде одна дамыған бұлшықеттерді барлық мимикалық және тіласты бұлшықеттерінің тіл бөлігін нервтендіреді және оның құрамында қозғалыс ядросының осы бұлшықеттерге баратын эфферентті талшықтары мен сол бұлшықетердің рецепторлрынан шығатын афферентті талшықтары болады. Сондай-ақ онық құрамында аралық, n.intermedus, нервне жататын дәм слезу және секреттік талшықтары бар. Құраушы бөліктеріне сәйнес бет нерві көпірде жайғасқан үш ядросы бар: қозғалыс-nucleus motorius nervi facialis, сезімтал ядросы-nucleus solitarius және секретті ядросы-nucleus solitarius. Соңғы екі ядросы nervus intermedius-не жатады. Бет нерві көпірдің артқы жиегінің бүйір жағында кіреберіс-ұлу нервімен қатарласа, lenea trogeminofacialis-тен шығады. Соднанейін соңғы нерв пен бірге ішкі ммммместу тесігіне өтіп, без қзегіне сanalis facialis енеді. Нерв өзекте алдымен горизонталды жазықтықта да был қуысының ішкі қабырғасының жоғарғы бөлігінде өтеді. Дабыл қуысының артқа қабырғасында нерв қайтадан иіліп, тік төмен түсіп, foramen stylomastoideum атқылы бассүйекте шығады. Нервтің артқа қарай бұрылатын жерінде бұрыш түзіледі. Nervus facialis беттік нерв, аралас VII Nervus facialis беттік нерв, аралас

11 VIII Nervus vestibulocochlearis кіреберіс-ұлу нерві, сезімталдық vestibulocochlearis, кіреберіс-ұлу нерві бет нервінен бөлініп шыққан афферентті нерв, ммммместу және тепе-теңдік мүшесінен нелетін сомалық-сезімтал талшықтары бар. Ол екі pars vestibularis және pars cochlearis бөліктерінен тұрады. Олардың қызметі әр түрлі: кіреберіс бөлігі ішкі құлақ лабириттің кіреберісі мен жартылай шеңберлі түтіктерде жайғасқан статикалық аппаратардың импульстарды өткізеді де, ал ұлу дыбыс тітірненулерін қабылдайтын иірімді мүшеден ммммместу импульстарын өткізеді. Патологиялық бұзылыстарда: А) парс кохлеарының зақымдалуымен саңыраулыққа дейінгі ммммместу қабілетінің бұзылуы B) pars vestibularis зақымдануында теңгерімсіздік, бас айналу және бағдардың бұзылуы.

12 IX Nervus glossopharyngeus тілжұтқыншақ нерв, аралас Үшінші желбезек доғасы нерві даму үрдісінде нерв тердің X жұбынан бөлінген. Онда үш текті талшықтар болады. Жұтқыншақ, да был қуысы, тілдің шырышты қабаты, бадамшалар және таңдай доғалықтары рецепторларынан шығатын афферентті талшықтар: Жұтқыншақ бұлшықеттерінің біреуін- m.styloparyngeus енрвтендіретін эфферентті талшықтар Glandula parotis үшін эфферентті парасимпатикалық талшықтар. Құрам бөліктерін сәйнес оның үш ядросы болады: nucleus solitaries, оған афферентті түйін-ganglia superius er inferius-тердің жасушаларының орталық өсінділері неледі. Вегетатиті парасимпатикалық ядро-төменгі сіленей бөлетін ядро- торты құрылымынлда незбе нерв пен ортақ үшінші қозғалыс ядросының-nucleus ambiguous пен жанында шашыраған жасушалардан тұрады. Тіл-жұтқынша нерві түбіршіктері арқылы оливияның артында,незбе нервтің үстінде сопақша милан шығып, соңғы неравен бірге мойындырық тесігі арқылы бассүйектен шығады.

13 X Nervus vagus незбе нерв, аралас vagus, незбе нерв-төртінші және одна нейінгі нелесі желбезек доғаларынан дамыған нең таралағандықтан посылай деп аталлоды. Бұл бассүйек нерв терінің ішіндегі ең ұзыны. Кезбе нерв тармақтары арқылы тынысалу ағзаларын, асқорыту жолының едәуір бөлігін сигматәрізді ток ішекне дейін нервтендіреді, сендай-ақ ол жүрекне оның соғуын баяулататын тармақтар береді.

14 N.vagus құрамында үш түрлі талшықтар бар: Аталған ішкі ағзалар мен тамырлардың рецепторларынан, сендай-ақ мидың қатты қабығының нейбір бөлігін және құлақ қалқанын қоса сыртқы ммммместу жолынан сезімтал ядроға nucleus solitaries-не нелетін афферентті талшықтар Жұтқыншақ, жұмсақ таңдай мен көмейдің еріткі бұлшықеттеріне баратын эфферентті талшықтар және осы бұлшықеттер рецепторыларынан шығатын талшықтар. Бұл бұлшықеттер талшықтарды қозғалыс ядросынан nucleus ambiguus-тен аллоды. Вегетативті ядродна, nucleus dorsalis n.vagi-ден шығатын эфферентті талшықтар. Олар жүрек миокарды на және тамырлардың бұлшықет қабықшасына неледі. Сонымен қатар незбе нервтің жүрек тармақтарына n.depressor енеді, ол жүректің бастапқы бөлігі үшін сезімтал нерв және қан қысымын рефлекстік жолмен реттеуді басқарады.

15 XI Nervus accesorius қосалқы жүйне, қозғалтқыш Қосымша нерв соңғы жебезек доғаларынан демиды; эфферентті талшықтары және сопақша ми мен жұлында жайғасқан екі қозғалыс ядросы бар. Ядроларына сәйнес оның ми және жұлындық бөліктерін ажыратады. Ми бөлігі сопақша мидың, незбе нервтің төменгі жағында шығады. Қосымша нерв жұлындық бөлігі алдыңғы және артқы түбіршіктері арасында және жоғарғы үш мойын нерв терінің алдыңғы түбіршіктерінен құралып, нерв сабаушасы түрінде жоғары көтеріліп, ми бөліміне қосылады. Қосымша нерв незбе нервтің бөлініп шыққан тармағы болғандықтан, ол онымен бірге бассүйек қуысынан мойындырық тесігі арқылы шығып m.trapezius пен одна бөлінген m.sternocleidomastoideus енеуін нервтендіреді.

16 XII Nervus hypoglossus Тіласты нерв, қозғалтқыш Тіласты нерві (XII)-n.hypoglossus, жануарларда дербес болып тіласты бұлшықетін нервтендіретін 3-4 жұмыс сегменттік нерв терінің қосылып- бірігуінен пайда болады. Одан тіл бұлшықеттерінің оқшаулануына сәйнес бұл нерв тер күрделі омыртқалылар мен адамда біріге-қосылып, жұлын нерв терінен бассүйек нерв теріне ауыспалы тип ретінде түзіледі. Бұлшықетті болып табылатын тіласты нервісінің тіл бұлшықеттеріне баратын эфферентті және осы бұлшықеттер рецепторларынан шығатын афферентті талшықтар бар. Бұлшықетті болып табылатын тіласты нервісінің тіл бұлшықеттеріне баратын эфферентті және талшықтар бар. Онда сендай-ақ жоғарғы мойын симпатикалық түйінінен шығаратын симпатикалық талшықтар да өтеді.

17 Соматикалық қозғалтқыш ядросы ромб тәрізді шұңқырдың trigonum nervi hypoglossi formation reticularis, сопақша ми арқылы төмен түседі. Мидың негізінде – зәйтүн мен пирамида арасында canalis n. гипоглосси. Пирогов үшбұрышының жоғарғы қабырғасын құрайды - arcus n. гипоглоссия. XII жұп тармағы мойын өріміне қосылып, ansa cervicalis түзеді (os hyoideum астындағы бұлшықеттерді жүйнелендіреді) – m. sternohyoideus, m. sternothyreoidus, m. thyreohyoideus және m. onohyoideus. н-нің жеңілісімен. гипоглосс шығыңқы тіл зақымданған жаққа ауытқиды.

18 НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!