Jismoniy tarbiyaning jamiyatdagi asosiy funksiya va shakllari. Reja: Jismoniy tarbiyaning jamiyatdagi asosiy funksiyalarining axamiyati. Jismoniy tarbiyaning. - презентация

1

2 Jismoniy tarbiyaning jamiyatdagi asosiy funksiya va shakllari. Reja: Jismoniy tarbiyaning jamiyatdagi asosiy funksiyalarining axamiyati. Jismoniy tarbiyaning jamiyatdagi asosiy shakllarining axamiyati. Jismoniy tarbiyaning maxsus funksiyalariga tavsif. Jismoniy tarbiyaning umumiy funksiyalariga tavsif.

3 Jismoniy tarbiyaning jamiyatdagi asosiy funksiyalarining axamiyati Ijtimoiy fanlarda "funksiya" atamasi matematika, fiziologiya va boshqa fanlarga qaraganda boshqacha manoga ega. Jamiyatshunoslikda bu atama (yani "funksiya") qatnashmoq, tasir etmoq, faoliyatida qatnashmoq va shu kabi tushunchalar bilan chambarchas boglangan

4 Jismoniy madaniyat funksiyasi deganda insonga va insoniy munosabatlarga bolgan shaxs va jamiyatning ayrim talablarini qondiruvchi va rivojlantiruvchi obyektiv xususiyatlarini tushunish lozim. Jismoniy tarbiyaning funksiyalarida uning faoliyat mazmuni, shu bilan birga har bir shaxs uchun va umuman jamiyat uchun ahamiyati ochib beriladi.

5 L.P.Matveyev Jismoniy madaniyatning funksiyalari - bu insonga va inson munosabatlariga ta'sir qilish, shaxs va jamiyatning ma'lum ehtiyojlarini qondirish va rivojlantirish uchun uning ob'ektiv xususiyatlari. Funksiyalar jismoniy madaniyat faoliyati jarayonida amalga oshiriladi, ular jismoniy madaniyatning haqiqiy mazmunini ochib beradi.

6 Jismoniy tarbiyaning umumiy va maxsus funksiyalari mavjud. Maxsus funksiyalari. Jismoniy tarbiyaning maxsus funksiyalari deganda, tarbiyaning boshqa turlariga taalluqli bolmagan, alohida xususiyatga ega bolgan funksiyalar tushuniladi. Bular uni korinishlari va har xil turlarini xususiyatiga qarab bolinadi. Umuman jismoniy tarbiyaga xos bolgan hamma yoki kopgina turlarini birlashishi sharoitida amalga oshiriladigan funksiyalarni hamda ayrim bolimlarga, korinish va har xil turlariga taalluqli oziga xos funksiyalarni ajratish mumkin.

7 Jismoniy madaniyatning maxsus funksiyalari 1) Talim va tarbiya funksiyasi. Jismoniy tarbiyaning umumiy talim tizimidagi doimiy tarzdagi, hayotda kerak boladigan, harakat konikmasi va malakalarini, ular bilan bogliq bilimlarni tashkil topishida foydalanganda toliq korinadi. 2) Amaliy funksiyasi. Jismoniy tarbiyaning mehnat faoliyatida, professional amaliy tayyorgarlik omili sifatida maxsus tayyorgarlik tizimida qollanganda korinadi. 3) Sport funksiyasi. Sportni yuqori korsatkichlar sohasida, jismoniy tarbiya maksimal natijalarga erishish omili hamda jismoniy va unga bevosita taalluqli imkoniyatlarni korsatishda aniq korinadi. 4) Rekriativ va soglomlashtirish-reabilitatsiya funksiyasi. Jismoniy tarbiyani dam olishni tashkil qilish sohasida yoki organizmni maxsus qayta tiklash tizimida, charchashga qarshi kurash omili sifatida, emotsional talablarni qondirishda va organizmni vaqtincha yoqotgan funksional imkoniyatlarini qayta tiklashda koproq korinadi. Kopgina ilmiy ishlarda gipodinamiya yurak qon-tomir tizimi kasalliklariga olib kelishi isbotlangan. Shuning uchun ham rekriativ va soglomlashtirish funksiyasining ahamiyati juda katta. Jismoniy tarbiyaning bu funksiyalarini amalga oshirish obektiv ravishda faqatgina kishining jismoniy sifatlarigagina bogliq bolib qolmasdan, balki uning ruhiy va shaxsiy sifatlariga ham bogliqdir.

8 Umumiy funksiyalari. Tarbiyaga taalluqli bolgan hamma umumiy funksiyalar, u yoki bu holda jismoniy tarbiya sohasida ham korinadi 1) Estetik funksiyasi. Jismoniy tarbiyani oziga xos xususiyatlari bilan bevosita bogliq bolib, insonlarni jismoniy kamolotga, soglom bolishga, umumiy garmonik rivojlanishiga bolgan talablarini qondiradi. Shuning uchun ham har xil sanat turlarida jismoniy tarbiya turlarini qayd qilish keng yol olgan bolsa, sportning ozi ham sanatning kopgina korinishlarini qabul qiladi. 2) Normativ funksiyasi. Jismoniy tarbiyani jamiyatdagi amaliyotda ishlatilishi bilan, malum mezonlar ishlab chiqiladi va mustahkamlanadi. Bular esa tartiblashtirilgan, sport korsatkichlarini meyorlashtirilgan korsatkichi, jismoniy kamolotning umumiy kriteriyalari, jismoniy yuklamani meyorlashtirish qoidalari va h.k. boladi.Bular amaliyotda Alpomish va Barchinoy sport majmuasi va Ozbekiston Respublikasi sport klassifikatsiyasida yaxshi korsatilgan. 3) Axborot funksiyasi. Jismoniy tarbiya vositalari va ularni kopaytirish yolida, avloddan avlodga qimmatbaho malumotlarni qoldirishda va ularni yigishda inson va uning imkoniyatlari katta orin egallaydi.

9 Jismoniy madaniyatning maxsus funksiyalari Maxsus funksiyalar deganda insonning jismoniy faoliyatga bo'lgan ehtiyojlarini qondirish, jismoniy holatini optimallashtirish va organizmning rivojlanishini sog'liqni saqlash qonunlariga muvofiq va hayotda zarur bo'lgan jismoniy imkoniyatlarni ta'minlashga imkon beradigan funktsiyalar tushuniladi. L.P. Matveev quyidagi o'ziga xos funktsiyalarni aniqlaydi:

10 L.P. Matveev quyidagi o'ziga xos funksiyalarni aniqlaydi: Talim va tarbiya funksiyasi. Jismoniy tarbiyaning umumiy talim tizimidagi doimiy tarzdagi, hayotda kerak boladigan, harakat konikmasi va malakalarini, ular bilan bogliq bilimlarni tashkil topishida foydalanganda toliq korinadi. Amaliy funksiyalar mehnatga faoliyati va Vatanni himoya qilish tizimida jismoniy faoliyatni rivojlantirish uchun mo'ljallangan (samaradorlikni oshirish, gipokineziya va gipodinamiya ish sharoitlariga chidamliligini oshirish); Sport funksiyasi. Sportni yuqori korsatkichlar sohasida, jismoniy tarbiya maksimal natijalarga erishish omili hamda jismoniy va unga bevosita taalluqli imkoniyatlarni korsatishda aniq korinadi. Rekriativ va soglomlashtirish- reabilitatsiya funksiyasi. Jismoniy tarbiyani dam olishni tashkil qilish sohasida yoki organizmni maxsus qayta tiklash tizimida, charchashga qarshi kurash omili sifatida, emotsional talablarni qondirishda va organizmni vaqtincha yoqotgan funksional imkoniyatlarini qayta tiklashda koproq korinadi. Kopgina ilmiy ishlarda gipodinamiya yurak qon-tomir tizimi kasalliklariga olib kelishi isbotlangan

11 Gipokineziya va Gipodenamiya Gipokineziya -(grekchadan «hypo» past + «kinesis» harakat) hayot tarzi, organizm harakat faolligining yetarlicha bolmagan holati, gipokineziya harakatsiz ish va kamharakat turmush tarzidan kelib chiqishi mumkin. Gipodenamiya-jismoniy kam harakat holati, ilmiy texnika taraqqiyoti oqibati bolib, odamlarning jismoniy harakatga bolgan ehtoyijini pasaytirishga olib keladi.

12 Jismoniy madaniyatning oziga xos funksiyalari avvalo shunday xususiyatlarga egaki, ular insonning harakat faolligiga oid tabiiy talablarni qoniqtiradi. Shu asosda - jismoniy holatini hamda sogliqni mustahkamlash qonuniyatlariga mos ravishda organizmni rivojlantiradi va hayotda zarur bolgan jismoniy qobiliyatni taminlaydi.

13 Jismoniy madaniyatning asosiy shakllari Jismoniy madaniyat bolimlari Bazaviy jismoniy madaniyat-maktab jismoniy madaniyati -jismoniy madaniyatning uzaytiruvchi shakllari Sport-Bazaviy sport -Yuqori natijalar sporti Professional amaliy jismoniy madaniyat -Shaxsiy PAJM -harbiy jismoniy madaniyat Soglomlashtiruvchi- reabilitasion jismoniy madaniyat -Davolovchi jismoniy madaniyat - sport reabilitasiya jismoniy madaniyati Rekreativ jismoniy madaniyat-Kun tartibidagi gigiyenik jismoniy madaniyat -Soglomlashtiruvchi rekreativ jismoniy madaniyat Jismoniy madaniyatning umumlashgan shakllari -Sport adabiyoti -Sanat (sport) -Sport arxitekturasi

14 Bazaviy jismoniy madaniyat -maktab jismoniy madaniyati. Dastur asosida jismoniy talim va bazaviy umumiy jismoniy tayyorgarlik bilan taminlaydi. Majburiy shakl. -jismoniy madaniyatning uzaytiruvchi shakllari. Jismoniy tayyorgarlik darajasini yanada oshirish va erishilgan natijani saqlab qolish.

15 Sport - Bazaviy sport. Ommaviy musobaqalarga tayyorgarlik korish va ishtirok etish. - Yuqori natijalar sporti. Yuqori natijalarga erishish yonalishi

16 Professional amaliy jismoniy madaniyat -Shaxsiy PAJM. Malum bir kasb uchun jismoniy tayyorgarlikni taminlaydi. -Harbiy jismoniy madaniyat.harbiy faoliyat uchun maxsus jismoniy tayyorgarlikni taminlaydi, uning samaradorligini oshiradi

17 Soglomlashtiruvchi-reabilitasion jismoniy madaniyat - Davolovchi jismoniy madaniyat. Kasallik va uning natijasida yoqotilgan va ishdan chiqqan organizm funksiyalar tiklashini taminlaydi - Sport reabilitasiya jismoniy madaniyati. Organizmni moslashuvchan va funksional imkoniyatlarini tiklashni taminlaydi. (Sport faoliyati davomida charchash va toliqish natijasida)

18 Fonli jismoniy madaniyat - Kun rejimidagi gigiyenik jismoniy madaniyat. Joriy funktsional holatni tezkor optimallashtirishga hissa qo'shadi. - Soglomlashtiruvchi rekreativ jismoniy madaniyat. Kongilochar mazmundagi emosional ehtiyoj va soglom dam olishni taminlaydi.

19 Jismoniy madaniyatning umumlashgan shakllari -Sport adabiyoti, sanat (sport) va sport arxitekturasi. Jismoniy madaniyatni madaniyatning boshqa boginlari bilan boglaydi, jismoniy madaniyatni kop qirrali, umumiy madaniyatning ajralmas bolagi ekanligini xarakterlaydi,

20 Adabiyotlar royxati Abdullayev A., Xonkeldiyev Sh.X. Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati. Darslik. T., Yusupova N., Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi Oquv qollanma. - T.: Ilmiy texnika axboroti-press nashriyoti, 2019