Xalqaro savdo fakulteti 1-kusr oquvchisi Asrorbek Mirzahatamovning O'zbekiston - Koreya xalqaro Universiteti Xalqaro savdo fakulteti 1-kusr oquvchisi Asrorbek. - презентация

1 Xalqaro savdo fakulteti 1-kusr oquvchisi Asrorbek Mirzahatamovning O'zbekiston - Koreya xalqaro Universiteti Xalqaro savdo fakulteti 1-kusr oquvchisi Asrorbek Mirzahatamovning Tadbirkorlik faoliyati, tadbirkor kapitali va uning ahamiyat mavzusida tayorlgan slayti - 1,

2 Tadbirkorlik yoki biznes business "bandlik" deb har qanday qonuniy tijorat faoliyatiga aytiladi. Tadbirkorlik bilan shug ʻ ullanuvchi shaxs tadbirkor, deyiladi. Xususiy tadbirkorlik kapitalistik iqtisodiyot negizidir. Sotsialistik iqtisodiyotlarda tadbirkorlik bilan hukumat, jamiyat yoki ishchilar kasaba uyushmalari shug ʻ ullanadi. tijoratkapitalistikSotsialistiktijoratkapitalistikSotsialistik Tadbirkorlik xo ʻ jalik yuritish ko ʻ lamiga qarab, yirik, o ʻ rta va kichik turlarga bo ʻ linadi. Yirik tadbirkorlik ishlab chiqarishda 500 dan ortiq kishi band bo ʻ lgan, o ʻ rta tadbirkorlik esa kishi band bo ʻ lgan korxona (firma)lar, kichik tadbirkorlik va undan kam kishi ishlaydigan korxonalarni qamraydi. Yirik va o ʻ rta tadbirkorlikka, asosan, yirik ishlab-chiqarish, ko ʻ p sonli tovarlar chiqaradigan, mexanizatsiyalashgan hamda avtomatlashgan sohalar kiradi. Kichik tadbirkorlik qishloq xo ʻ jaligi, aholiga xizmat ko ʻ rsatish sohalarida keng tarqalgan. Kichik tadbirkorlik sharoitga tez moslasha olishi bilan boshqalaridan farqlanadi va shu bois u keng tarqalgan

3

4 Tadbirkorlik tarixi uzoq o ʻ tmishga borib taqalsada, Tadbirkorlik tushunchasi 18-a. da paydo bo ʻ lgan va ko ʻ pincha «mulkdor» iborasi bilan bir ma ʼ noda qo ʻ llanilgan. Xususan, A. Smit tadbirkorni foyda olish uchun bironbir tijorat g ʻ oyasini amalga oshirish maqsadida tavakkalchilik bilan ish ko ʻ ruvchi mulkdor deb tavsiflaydi. Smittijoratmulkdor Hoz. zamon G ʻ arb adabiyotida ham Tadbirkorlik foyda olish maqsadida xo ʻ jalik yuritish san ʼ ati, iqtisodiy va tashkiliy ijodkorlik va tashabbusning erkin namoyon bo ʻ lishi, novatorlik, xavfxatarga doim tayyor turish kabi belgilar bilan tavsiflanadi.zamonG ʻ arbxo ʻ jaliknamoyon

5 Tadbirkorlik quyidagi tamoyillarga tayanadi: bozor talabiga ko ʻ ra mustaqil iqtisodiy faoliyat olib borish; foyda olishdan iborat maqsadga ega bo ʻ lish; iqtisodiy mas ʼ uliyat va majburiyatni o ʻ z zimmasiga olib, tavakkaliga ish kila bilish; yangilikka intilish; belgilangan qonunqoidalarga rioya qilish; tadbirkorlik sirini saklash; ijtimoiy mas ʼ uliyatni his etish, ya ʼ ni o ʻ z jamoasi, xalqi farovonligini ta ʼ minlashni o ʻ z faoliyatining asosiy yo ʻ nalishi deb bilish va b. Tashkiliy jihatdan Tadbirkorlik jismoniy va yuridik shaxslar faoliyatidan iborat. Tadbirkorlik biznes sifatida, asosan, sanoat, agrar va servis sohalarda kechadi. Tadbirkorlik mulkiy jihatdan 4 xil kurinishga ega: davlat tadbirkorligi; xususiy tadbirkorligi; jamoa tadbirkorligi; aralash Tadbirkorlik bozorko ʻ rabo ʻ lishtadbirkorlikagrarservisdavlatjamoabozorko ʻ rabo ʻ lishtadbirkorlikagrarservisdavlatjamoa

6 Ish ko ʻ lami jihatidan kichik, o ʻ rta va yirik Tadbirkorlikka bulinadi. Ular birbiridan kapital mikdori, ishlovchilar soni, yaratilgan mahsulot va xizmatlarning bozor qiymati (hajmi) va olingan foyda miqdoriga qarab farqlanadi. Tadbirkorlik g ʻ oyat murakkab faoliyat bo ʻ lganidan, maxsus iste ʼ dod, tayyorgarlik va tajribani talab qiladi. Yer yuzida Tadbirkorlik bilan aholining 810% shug ʻ ullanadi, xolos. Ish ko ʻ lami jihatidan kichik, o ʻ rta va yirik Tadbirkorlikka bulinadi. Ular birbiridan kapital mikdori, ishlovchilar soni, yaratilgan mahsulot va xizmatlarning bozor qiymati (hajmi) va olingan foyda miqdoriga qarab farqlanadi. Tadbirkorlik g ʻ oyat murakkab faoliyat bo ʻ lganidan, maxsus iste ʼ dod, tayyorgarlik va tajribani talab qiladi. Yer yuzida Tadbirkorlik bilan aholining 810% shug ʻ ullanadi, xolos. mahsulot Ushbu maqsadda muqobil tekshiruvlar va rejadan tashqari tekshiruvlarning barcha turlari bekor qilindi, tadbirkorlik faoliyati sohasidagi bir qator litsenziyalanadigan faoliyat turlari va ruxsat berish tartib- taomillari qisqartirildi hamda soddalashtirildi. Mazkur chora-tadbirlar mamlakatda ishbilarmonlik muhitini rivojlantirishga va Ozbekiston Respublikasining xalqaro miqyosdagi reytingiga ijobiy tasir korsatmoqda

7 Tadbirorlik kapiali Tadbirorlik kapiali Kapitalizm xususiy mulk, bozor iqtisodiyoti va demokratik intilishlarga asoslangan jamiyat turi. Ijtimoiy tafakkurning turli oqimlarida K. erkin tadbirkorlik tizimi, industrial jamiyat taraqqiyotining bosqichi, K. ning hozirgi davri esa "aralash iqtisodiyot", "postindustrial jamiyat", "axborot jamiyati" va b. sifatida ta ʼ riflanadi. Marksizmda K. i.ch. vositalariga xususiy mulkchilikka va yollanma mehnatning kapital tomonidan ekspluatatsiya qilinishiga asoslangan ijtimoiy-iqtisodiy formatsiya, deb talqin etiladi. K asrlarda Italiya (savdo) va Gollandiya (manufaktura) shaharlarida yuzaga kelib, 16-asrdan boshlab Yevropada dastlabki sarmoya (kapital) jamg ʻ arish deb atalmish jarayon natijasida qaror topdi. Sanoat sohasidagi keskin o ʻ zgarishlar samarasi o ʻ laroq yirik, mashinalashgan i.ch. tashkil topgan edi.

8 Tadbirorlik kapiali va uning harakat bosqichlari Tadbirkor ktlyorlda bo'lib, foyda olish maqsadida ishlatiladigan barcha moddiy vositalar, tovarlar va pul mablag'lari birgalikda tadbirkorlik kapitali deb ataladi. Tadbirkor lik kapitali doimo ishlab chiqarish va muomala Jarayonida harakatda bo'ladi. Bu harakatda kapatal bir qancha bosqichlami bosib o'tadi. Pul (P) tegishli resurslar bozoridan zarur tovarlar, ya'ni ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchi sotib olishga sarflanad (avanslanadi). Sotib olingan tovarlar ishlab chiqarish uchun zarurbo'lgan resurslardip Ishlab chiqarishga sarflanadigan har fanday sarmoya o'z harakatinil pul shaklidan boshlaydi. Tadbirorlik kapiali Tadbirorlik kapiali

9 Pul ko'rinishidagi kapital (mablag'lar) unumli kapit al shakliga aylanadi. Kapital harakatdagi ikkinchi bosqich ishlab chtqarish (Ich) Jarayoni hisoblanib, un ing natij as ida unumli tovar shaklini oladi. Bu yerda hosil qilingan tovarlar qiymati ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchiga sarflangan qiymatdan ortiq bo'ladi, ya'ni Kapital birinchi bosqichda pul shaklida, iklinchi bosqichda unumli yoki ishlab chiqarish omillari va uchinchi bosqichda tovar shaklida yuzaga chiqadl Tadbirorlik kapiali Tadbirorlik kapiali

10 Kapital doiraviy aylanish Jarayonida uning har bir shakli alohida vazifani bajaradi va shunga ko'ra ular kapitalning harakati shakllarideyiladi. Kapital pul shaklining harakati iqtisodiy faoliyat uchun zarmr bo'lgan shart- sharoitlarni yaratishda lborat.Bi Jarayonda pul, avanslanib, inga ishlab chiqarish vositalari va ishchi küchi sotib 'olishga Saflanad. | Kaptal unumll shaklinng har akati tovarlar Ishlab chiqarish va xuddi shoarayondalqiymatning o'sishiga erish ishni ta'mimlash sodin bo'ladii KapltaitovawsMkihing harak ati orqali ishlab Kapital doiraviy aylanish Jarayonida uning har bir shakli alohida vazifani bajaradi va shunga ko'ra ular kapitalning harakati shakllarideyiladi. Kapital pul shaklining harakati iqtisodiy faoliyat uchun zarmr bo'lgan shart- sharoitlarni yaratishda lborat.Bi Jarayonda pul, avanslanib, inga ishlab chiqarish vositalari va ishchi küchi sotib 'olishga Saflanad. | Kaptal unumll shaklinng har akati tovarlar Ishlab chiqarish va xuddi shoarayondalqiymatning o'sishiga erish ishni ta'mimlash sodin bo'ladii KapltaitovawsMkihing harak ati orqali ishlab Tadbirorlik kapiali Tadbirorlik kapiali Kapitalning ayrim qismlari turli tezlikda harakat qilishi tufayli sarflangan mablaglarning aylanish tezligi turlicha boladi. Masalan, unumli istemolda bolgan xom ashyo va materiallar qiymati, bir doiraviy aylanishdan keyin boshqa qismi masalan, mehnat qurollari qiymati bir necha doiraviy aylanishdan keyin ozining boshlangich shakliga qaytadi.

11