( ) Musa Mustafo ogli Jalilov - Musa Jalil 1906-yilning 15-fevralida Rossiyaning Orenburg gubernasida dehqon oilasida dunyoga keladi. Ota-onasi. - презентация

1

2 ( )

3

4 Musa Mustafo ogli Jalilov - Musa Jalil 1906-yilning 15-fevralida Rossiyaning Orenburg gubernasida dehqon oilasida dunyoga keladi. Ota-onasi. Mustafo og`a va Rahima xonim.

5 U dastlab ovuldagi boshlangich maktabda savod chiqaradi. Oilasi shaharga kochib kelgach, Orenburgdagi mashhur «Husayniya» madrasasida tahsilini davom ettiradi.

6 Uning ilk sheri Turkiston fronti nashri hisoblangan «Qizil yulduz» gazetasida 1919-yilda bosilib chiqadi. Shundan song birin-ketin ommalashib borayotgan turli gazeta va jurnallarda shoirning qator sherlari va dostonlari elon qilinadi.

7

8 Temirbulat va Fayruza Shoir 1940-yilda yaratilgan «Xat tashuvchi» nomli poemasida xat tashuvchi yigit Temirbulat bilan dehqon qiz Fayrozaning sof muhabbatini, samimiy insoniy kechinmalarini yorqin sheriy boyoqlarda aks ettirgandi.

9 Dastlabki tatar milliy operalarining yaratilishiga shoirning ozi munosib hissa qoshadi. Uning bastakor Jiganov bilan hamkorlikda yaratgan «Oltin soch» operasi butun mamlakatda katta dovrag qozongani, davlat mukofoti bilan taqdirlangani buning yorqin dalilidir.

10 NOMING O`CHSIN, URUSH! Shoirning urush yillari nashr etilgan «Okopdan xatlar» nomli kitobiga jamlangan sherlarida bolayotgan urushning butun dahshati royi rost tasvirlangandi. Oz ornini urush maydonlarida deb bilgan Musa Jalil jangchilar ortasida marifiy targibot ishlarini olib borar, front gazetalarida harbiy muxbir sifatida turli xabar, maqola va badiiy asarlari bilan faol ishtirok etardi.

11 1942-yilning yozida Volxov daryosi boyida kechayotgan shiddatli janglar paytida Musa Jalil ogir yaralanadi va asir tushdi. MAOBITNING DAHSHATLARI

12 Urushdan keyin Moabit turmasidan qutulib chiqqan belgiyalik partizan Andre Timmermans ismli kishi Brussel (Belgiya)dagi konsulxonaga sherlar bilan tolgan bir yon daftarni olib keladi. U mazkur daftar qamoqxonadagi yaqin dosti, tatar shoiri Musa Jalilga tegishli ekanini aytib, ijodkorning ozi fashistlar tomonidan vahshiylarcha oldirilganini sozlab beradi.

13 «Tatarcha yozuvni taniydigan va bu daftarni oquvchi dostga! Bularni tatarlarning taniqli shoiri Musa Jalil yozib qoldirdi. Uning tarixi bunday yilda urushga ketib ham... asirlikda kop azoblar tortib qirq olimdan qolib, oxirida Berlinga keltirildi. Berlinda yashirin siyosiy uyushmada qatnashuvda ayblanib, qolga tushdi va turmaga qamaldi. Balki uni olim jazosiga hukm etarlar. U olar. Ammo uning asirlikda va tutqunlikda yozgan 115 sheri bor. U shular uchun qayguradi. Shuning uchun 115 sherning 60 tasini bolsa hamki kochirib qoldirishga tirishdi. Ammo bu kitob qolingga tushsa, sherlarni yaxshilab, diqqat bilan oqqa kochirib saqla, ham urushdan song Qozonga xabar qilib, tatar xalqining marhum shoirining sherlari, deb nashr ettir. Mening vasiyatim shu! Musa Jalil, 1943-yil dekabr».

14 1944-yilning yanvarida tatar xalqining asl farzandi shoir Musa Jalil fashistlar tomonidan Berlindagi Shpandav qamoqxonasida qatl etildi.

15 QO`LYOZMALARI

16 MOABIT DAFTARI NING QO`LYOZMASI

17 XOTIRA MANGUDIR! Musa Jalil xotirasiga atab Rossiya va Totariston hududlarida 30 dan ortiq yodgorlik, haykal o`rnatilgan.

18 MUSA JALIL QIZI CHO`LPON BILAN.

19 QIZIGA FRONTDAN YOZGAN XATI

20

21 UY-MUZEYI

22 ISHONMA SHERI Musa Jalilning «Moabit daftari»ga kirgan bu sheri 1943-yilning 20-noyabrida, olimidan ikki oygina oldin yozilgan.

23 ЫШАНМА Siңa minnәn xәbәr kitersәlәr, «Ul egыlgan arыp», disәlәr, Sin ыshanma, bәgrem! Mondыy sүzne Duslar әytmәs, yakыn kүrsәlәr. ISHONMA Senga mendan xabar bersalar, «U yiqildi charchab», - desalar, Yoq, ishonma jonim! Bu sozni - Dostlar aytmas, yaqin korsalar. TATARCHA O`ZBEKCHA

24 QOTILGA Tiz chokmayman, qotil, qarshingda, Tutqun qilsang, quldek ezsang ham. O`lsam tikka turib olaman, Bolta bilan boshim kessang ham. Sendaylarning mingtang orniga Afsus, otdim yuztangni bu kam. Qaytib borgach uzr sorayman Men xalqimdan shuning uchun ham. 1943

25 Uch, qushcha, hur Qoshigim bolib! – Shudir sendan songgi tilagim. Tanim qolsin bunda (Tan nima?) Ona yurtga borsin yuragim.

26 Bilimingizni sinang! Musa Jalilning dastlabki toplami qaysi va qaysi davrgacha yozilgan she`rlarini qamrab olgan? Musa Jalilning ilk she`ri qachon qaysi gazetada bosilib chiqadi? Musa Jalilning Xat tashuvchi poemasida nima tasvirlangan? Musa Jalilning butun mamlakatda juda katta dovruq qozongan va davlat mukofoti bilan taqdirlangan asari? Musa Jalilning Ishonma she`ri qachon yozilgan va qaysi toplamiga kiritilgan?– Musa Jalilning Moabit daftari toplami tarjimoni kim?

27 «Ishonma» sherida shoirning qanday kechinmalari badiiy ifodasini topgan? Nima sababdan shoir «Bu sozni "Dostlar aytmas, meni sevsalar» deya ishonch bilan takidlaydi?