PPT PPT PPT PPT PPT ·· - презентация

1

2 PPT PPT PPT PPT PPT ··

3 PPT PPT PPT PPT PPT · Амандасу дәстүрі Қонақ күту рәсімі Шәй рәсімі Қытай ұлттық киімдері Қытай елінің үйлену тойы Дәстүрлі ұлттық спорт өнері Қ ытайды ң д ә ст ү рлі америкелері

4 PPT PPT PPT PPT PPT · Әр елдің өзіне т ҽ н әдет-ғұрпы, салат-дәстүрі бар. Осы салат-дәстүрлерді белгілі бір деңгейде сол халықтың келбеті, тәрбиелік ережесі деп айтуға да болады. Ал амандасу – қай халықтың болмасын м ҽ дениетінің алғашқы бета шары іспетті. Себебі әр халықтың амандасу рәсімі, салаттары алуан түрлі болып келеді. Ал, біздің сөз еткелі отырғанымыз қытай халқының амандасу рәсімі, яғни « » немсе « ». Әрбір халықтың амандасу рәсімі оның салат-дәстүрі мен болмысына ғана байланысты емс, сонымен бірге сол елдің діни наным-сеніміне де тікелей байланысты. Ал қытайлар әдетте кездескен кезде бір-біріне көбінде: - « !» (нихаус) деп амандасады. Бұл біздің «Сәлеметсіз бе?» денегімізге с ҽ йкес келеді. Егер қытайларға таңартең кездессеңіз сізбен « !» (зао- шаң-хаус), « » (зао-ань) («қайырлы таң» денег мағынада) деп амандасады.

5 PPT PPT PPT PPT PPT · Ал енді қытайлардың аман-сәлемінде шетелдік азаматтар үшін өте қызықты естілетіні « » денег, яғни «тамақ іштіңіз бе?» - денег сұрақ. Бұл аман- сәлем түрі басқа халықтарда кездесе бермейтін, қытай халқында ғана бар, ерекше бір дәстүр. Амандасудың бұл түрінің өзінің қолдану уақыты мен ерекшелігі бар. Мәселен, таңғы сағат он-он бірлердің кезінде сіз әлде біреуден «тамақ іштің бе?»- деп сұрайтын боксаңыз, ол кісі «беймезгіл қандай тамақты айтып отыр?», -деп сізге таңдануы мүмкін. Ал қытай халқы өзара сәлемдесуде, амандасуда бұл сөзді жиі қолданады, бірақ өзінің уақытымен, ретімен қолданады. Сәлемдесу барысында есімін этап барып амандасуға тура келсе, аты-жөнін толық айтып жатпай (олей айту кәдімгідей ерсі қылық болып сана лады), тегінің артына қызметін, атақ-дәрежесін қосып айтып, сонин соң амандық сұрайсыз. Мәселен, (Уаң Леймиң) денег ұстазыңыз бокса, онымен « » (Уаң мұғалім, сәлеметсіз бе!) деп амандасуыңызға болады. Егер Уаң Леймиң университет ректоры бокса, «, !» (Уаң ректор, сәлеметсіз бе!) деп сәлемдескеніңіз дұрыс. Егер Уаң Леймиң мекеме бастығы бокса, хонда сіз онымен «, !» (Уаң бастық, сәлеметсіз бе!) сәлемдескеніңіз жөн.

6 PPT PPT PPT PPT PPT · Қытай халқының қонақ күту рәсіміне келсек, олардың да қонақ күту салатының өзіндік ерекшелігі бар. Қытайда жүрсеңіз, таныстарыңыздың аузынан «уақытың бокса, үйге кел» денегді жиі овстуге болады. Егер осындай жағдайлар кездессе, сіз оны шинымен шақырып тұр деп ойламаңыз, бұл сыпайылық белгісі. Егер ол сізді шин көңілден шақырса, уақытын, орнын нақтылап, дәл айтады. Қонаққа шақырудың да жөні әр түрлі. Көбінде үй иесі өзі барып шақырады немсе арнайы шақыру жібереді. Ал сыйлы қонақтарды кем денегде 2-3 күн ілгері, қандай себеппен, қашан қай сағатқа, қай жерге колу керектігін айқын көрсетіп шақыру әдетке айналған. Шақырылған жерге өз үйіңе келген қонақты, не басқа бір танкисты ертіп апару – қытайлықтар үшін үлкен әдепсіздік, білімсіздік болып есептеледі. Шақырылған жерге кешікпей, айтылған уақытында бару керек.

7 PPT PPT PPT PPT PPT · Қытайдың ұлттық киімі- Ханфу, яғни Хан әулетінің киімі. Бұл киімді масау кезінде матаның тоғызға жуық түрлері пайдаланылды, мысалы: парча матрасы, дамаск жібегі, мақта, иірілген жіп. Киім өсімдік компоненттерінен, қоршаған ортаға зиян келтірмейтін бояумен тігін үлгісінде киімдер кең және бос болады, киетін адам өзін жайлы сезінеді. Қытай елі үлкен болғандықтан, ұлттық киімдер әр жердь әр түрлі болып келеді. Мысалы маньчжур әйелдері «ципао» киеді. Ал Тибет әйелдері «Чубу» (ұзын шахты кафтан).Ұйғырлар әшекейленген тюбетейка; Мяо әйелдері көбінесе белдемше киеді.

8 PPT PPT PPT PPT PPT · Қытай тілінде «шай» сөзі «барлық өсімдіктердің ең ақылдысы» денегді білдіреді және іс-әрекеттің өзі «Гонг-фу Ча» (шай ішуййдің жоғарғы шеберлігі) сияқты көрінеді. Шайдың дәмі мен хош иісін толығымен айқындау үшін оның қайнатудың белгілі бір әдістері бар. Схондай-ақ көңіл-күй мен ерекше атмосфера болу керек. Нәзік әуендік музыка, жайлы атмосфера, талғампаз шағын ыдыс. Жылдың уақытына қарай, қытайлықтар, әдетте, шайдың әртүрлі түрлерін ішеді. Жазда көк шәй, көктемде өсімдік пен шәй, ал қыста қара шәй.

9 PPT PPT PPT PPT PPT · Дәстүрлі қытайлық үйлену тойы өте әдемі және жарқын рәсім түрінде өтеді. Бүгінгі таңда үйлену тойының ескі дәстүрлерінің кейбір элементтері сақталған.Мысалы: Жас жұбайлар үйлену тойының уақытын мұқият таңдау керек. Себебі ырымдар бойынша үйлену күні тақ сан болмау керек. Той күнінің кешіне дейін қалыңдық күйеу жігітті көрмеуі керек. Бүгінгі таңда көптеген келіндер дәстүрлі қызыл көйлек кимеседе, кем денегде бір қызыл элементі болуы керек. Көптеген қалыңдықтар қызыл аяқ киімді немсе қолғапты таңдап, бұл түсті шақыру карталарынан және сыйлықтар дизайнында болады. Жас жұбайлар үшін ұйымдастырылған шай рәсіміне ерекше болады. Салтанатты рәсім кезінде қалыңдық пен күйеу жігіт ата-аналарына құрмет көрсетіп, олардың аллодында тағзым етеді. Ас үйге келетін боксақ, әр үйлену тойында ыдыс-аяқтардың саны 12-ден кем болмауы керек. Және әр ыдыстың әдемі болуы керек.

10 PPT PPT PPT PPT PPT · Кіре берісте «Си» (бақыт) иероглифі жазылған әдемі безендірілген қағаз белгісі ілулі тұрған: қыздың үйінде жалғыз иероглиф, ал мас жігіттің үйінде қос иероглиф бар, өйткені күйеу жігіт қалыңдықты ата-ананының үйіне қондырады, ал бақыт екі еселенеді. Үйлену тойына қалыңдықтың ата-ананы ас немсе жаңғақ пен кәмпиттер салынған қораптар және «шақыру сыйлықтарын» дайындауы керек еді. Күйеу жігіт үйлену салатанатын қалыңдықтың үйіне жіберіп, өзі еріп барды, ал қыз үйлену көйлегін киді. Дәстүр бойынша, ол қызыл болуы керек - Қытайда бұл бақытты бейнелейді. Азия елдерінде ақ түс - жоқтаудың түсі, сондықтан ежелгі уақытта үйлену тойында бұл қолейсыз болған. Келіншек шаштарын ұқыпты өңдеп, бетін бояп, басы на феникс түрінде той көйлегін кигізді.

11 PPT PPT PPT PPT PPT · Көптеген қытайлық дәстүрлер ең аллодымен этикет пен, рәсімдермен және сыйлықтармен байланысты. «Сыпайылық өте жоғары бағаланады және ештеңеге де баға жетпейді» денег мақалдары бар. Қытайлық отбасы та банды, еңбекқор, сыпайы қонақжай болып келеді. Отбасылық қасиет құрмет пен шыдамдылық сияқты ерекшеліктерін этап өту керек. Қытайлық отбасы өмірі мен отбасылық құндылықтары жеке қоғамдық өмірдің негізі. Қытай қоғамындағы моральдық маңызды қағида бұл ақсақалдарға құрмет көрсету. Балалар ата- аналарын құрметтеуге тиіс. Әйелі күйеуін тыңдау керек және ол өз кезегінде оған ыңғайлы болуды қамтамасыз етуге және ұрпақты жалғастыруға міндетті..

12 PPT PPT PPT PPT PPT · У-шуйй ( ) Соңғы ширак ғасырдан астам уақыттан бері шығыс спорт түрлеріне табынушылардың назары көбірек «ушуйй» ұғымында біріккен Қытайдың дәстүрлі жауынгерлік ұрыс өнеріне ауғаны байқалады. ҚХР-да ұлттық спорт болып жарияланған у-шуйй – ж ҧ мысшылар, шаруалар, мастар арасында кең отек аллоды. Аталған өнердің осындай кең отек жаюына әдебиет пен кино, радио мен теледидар қолейлы мүмкіндік туғызып отырғанын этап айтуымыз керек. У-шуйй, бұл - гимнастикалық жаттығулар кешені - деп қате ойлайтындар аз емс. Кейбіреулері, тіпті, ушуййды жапон каратэсіне де теңейді. Ал шинында, у- шуйй – өте күрделі және терең ұғым. Ушуйй категория сына күрес, жұдырықтасу, қылыш не таяқпен шайқасу, садақ ату, ат спорты және бұдан өзге де үш мыңжилдық мұра - арте заман ойшылдары, дәрігерлері, жауынгерлері, діни сопылары мен жүзденег ұлы шеберлердің іргелі еңбектері негізіндегі тағы да басқа өнер түрлері жатады.

13 PPT PPT PPT PPT PPT · Чигуң ( ) Медициналық және мәдени-психологиялық дәстүрлердің көп ғасырлық даму үрдісі барысында адамды сауықтыру мен оның өмірінің ұзақтығын ұлғайтудың көптеген әдістері қалыптасқан. Бұған көне замандардан бері Қытайда қызметтің шетін жағдайларына психофизикалық дайындық ретінде, схондай-ақ аурулардың профилактикасы мен емдеуі ретінде қолданылған тәсілдің бірі қытайдың дәстүрлі «ұрыс өнері» (ушуйй) болатын бокса, қытайдың дәстүрлі психикалық өз-өзіңді реттеу өнері ретінде чичуңді этап айтуға болады. Жалпы Чигуң өнері психофизикалық жаттығу жүйесі, ол төмендегідей негізгі компоненттерден тұрады: «дұрыс» күй (қалып) қалыптастыруды ыңғайлататын т ҽ нді реттеу; Саналыөзін-өзі бақылау, өз психофизиологиялықжағдайын басқару көмегімен психикалық қызметті реттеу;

14 PPT PPT PPT PPT PPT · 12 қаңтар мен 19 ақпан аралығы қытай күнтізбесінде аса маңызды күндердің бірі болып сана лады. Осы уақыт жил басындағы жаңа туған айға сәйкес келеді. Грегориан күнтізбесі енгізілгеннен кейін бұл америкені батыстық жаңа жилдан ажырату үшін Көктем америкесі деп атайтын балды. Бұл америкеде адамдар егін бітік шықсын деп, бір-біріне ізгі тілектер айтып, сыйлық тарту етеді. Қытай Жаңа жилы - ең әуелі отбасылық америке. Тіпті, жалғыз тұратын жан бұл америке күні ата-ананы мен бауырларының арасында болуы керек. Сол себептен де аллодын-ала көпшілік қауым жолға дайындалып, америке қарсаңында әуе және темір жол кассаларының аллодында билетке үлкен кезек болады. Мерекелік дастархан молынан жайылып, берекелі болуы керек. Дастарханға міндетті түрде соя ірімшігін, тауық пен балық еттерінен масалған тамақтарды қою керек, себебі бұл азық-түліктің атауы «молшылық» пен «бақыт» сөздеріне ұқсайды. Ескі дәстүр бойынша Қытай елінің солтүстік аймағында дастарханға тұшпара қойылады. «Цзяоцзы» тұшпара атауы «ескі жилмен қоштасып, жаңа жилды қарсы алу» денег сөздермен ұйқасады. Тұшпара пішінін алтын және күміс кесегіне ұқсатып масайды, бұл - байлық пен молшылықтың белгісі.

15 PPT PPT PPT PPT PPT · Айдаһар-қайықтар мейрамы – қытай халқының екі мың жилдық тарихы бар мейрамы. Ай күнтізбесі мамыр айының бесінші күні тойланады. Бұл күні бамбук жапырақтарына оралған, күріштен масалған кішкене пирамидалар жеу керек. Балалардың мойнына іші жусанмен толтырылған, арыстанның суреті бейнеленген түрлі-түсті тұмарлар тағылады. Олар әбілеттерді қуып, жолын ашады. Айдаһармен әшекейленген қайықтар жарысы ұйымдастырылады. Бұл мейрам жил сайын Қытай, Тайвань, Гонконг пен Сингапурда этап өтіледі. Бұл – Қытайдың ұлттық қаһарманы Ку Юаньнің құрметіне өткізілетін мейрам. Аңыз бойынша осыдан 2 мың жилдай бұрын ол билік басында жемқорлыққа наразылық ретінде суға кетіп өлген. Мейрамда басты шара ретінде айдаһар тәрізді масалған қайықтар арасында жарыс ұйымдастырылады. Ұзындығы 10 метрден асатын, айдаһардың басы мен құйрығы тәрізді ойылып арнайы масалатын әрбір қайықта 20 шақты адам отырып, белгі берілген кезде дауылпаздар қағылып, бір-бірімен жарысады.

16 PPT PPT PPT PPT PPT · Сегізінші айдың он бесінші түнінде (қыркүйек) аталып өтілетін бұл америке Тан династиясы дәуірінде өмірге келген және қытай күнтізбесінде аса маңызды орын алады. Бұл – Ай құдайына табынатын күн. Дәстүр бойынша, бұл күні қытайлықтар ерекше тәтті тоқаштар жейді және айдың жарығымен өлең оқиды. Ай шелпектері қытай халқының монғол шапқыншылығына қарсы көтерілісін еске түсіреді, өйткені бірнеше ғасыр бұрын осындай тоқаштардың ішіне салынған кіші-гірім хаттар бүліншілікке және басқыншыларға бойсұнбауға шақырған.

17 PPT PPT PPT PPT PPT ·