{ AVESTODA ILGARI SURILGAN AXLOQIY QARASHLAR. Avestoda ilgari surilgan axloqiy qarashlar Reja: 1. Avestoning axloqiy qarashlari. 2. Avesto haqida malumot. - презентация

1 { AVESTODA ILGARI SURILGAN AXLOQIY QARASHLAR

2 Avestoda ilgari surilgan axloqiy qarashlar Reja: 1. Avestoning axloqiy qarashlari. 2. Avesto haqida malumot. 3. Anaxors va skilning jazolanishi.

3 «Avesto» eramizdan oldingi VII asrning oxiri va VI asrning boshlarida yaratilgan. Uning qadimgi qismlari miloddan avvalgi yillarga taalluqli, deb qaraladi. «Avesto»ning bizgacha yetib kelgan nusxalarida Eron shohi Kayxisrav va Turon shohi Franhrasyan (Afrosiyob) ortasidagi munosabatlar ifodasini topgan. Bunday tarixiy voqyelik miloddan avvalgi 620 –yillarga togri keladi.

4 «Avesto» zardoshtiylik dinining muqaddas kitobidir. Uning yaratilish vatani – Markaziy Osiyo. Shu sababli bu kitob Markaziy Osiyo xalqlarining mushtarak yodgorligidir. Avesto oz davrining tarixi, fani, madaniyati, urf-odatlari, adabiyoti, iqtisodiy-ijtimoiy hayoti togrisida malumot beruvchi qomusiy asardir.

5 «Avesto»ning qisqargan shakli «Zand Avesto» deb nomlangan. U pahlaviy, sanskrit (qadimgi hind) tiliga tarjima qilingan va sharhlar bitilgan. U bir necha marta Yevropa tillariga, jumladan, rus tiliga ham agdarilgan. «Avesto»ni ozbek kitobxonlari A.Mahkam, M.Isoqov va boshqalar tarjimasida oqishmoqda.

6 Yaxshilik va yomonlik ortasidagi kurash«Avesto»ning bosh goyasidir.Yaxshilik ramzi – yakka xudo Axura Mazda, yomonlik ramzi – Ahramandir. Hozirgacha «Avesto»ning ikki varianti mavjud. Birinchisi faqat «Avesto»ning ozidan iborat.Ikkinchisi esa pahlaviy tilidagi sharhli tarjimadan tashkil topgan bolib,u bir necha qismlarga ajratilgan.Ular quyidagilar:1. Vendidot.Axura Mazda bilan Zardushtning savol-javobi tarzida bitilgan.Jami 22 bob.2.Visparad.Ibodat qoshiqlari berilgan.Jami 24 bob.3.Yasna.Qurbonlik qoshiqlari,xudolar madhiyasi hamda diniy marosimlar tavsifi berilgan.U 72 bobdan iborat bolib,17 bobi gotlar – madhiyalar deb atalgan.4.Yasht.22 qoshiqdan iborat. Qoshiqlarda zardushtiylik xudolari va mabudalari madh etilgan.5.Kichik Avesto. Quyosh, Oy, Ardvisura, Varxra kabi xudo va mabudalar madh etilgan ibodat qoshiqlari beriladi.

7 «Avesto»da ilk foniy odam – Gaya Marta haqida rivoyatlar keltirilgan. U zardoshtiylikda yer yuzida yashagan birinchi odam sifatida tasavvur etiladi. Orta asr manbalarida uning nomi Gavomard, Gayomat, Gopat shoh, Qobodshoh, Kayumars tarzida bitilgan. Gaya Marta ikki vujudli, hokiz va odamdan tashkil topgan. Uni ezgulik xudosi Axura Mazda Dantiya daryosining boyidagi Aryana Vejada yetmish kun mobaynida yaratgan.

8 Odam boshli, hokiz qiyofasidagi haykalchalar Ozbekiston (jumladan, Samarqand shahri yaqinidagi Tali Barzu tepaligi, Xorazm viloyatining Shovot tumani hududi)dan topilgan. «Avesto» eramizdan oldingi VII asrning oxiri va VI asrning boshlarida yaratilgan. Uning qadimgi qismlari miloddan avvalgi yillarga taalluqli, deb qaraladi.

9 «Avesto»ning qisqargan shakli «Zand Avesto» deb nomlangan. U pahlaviy, sanskrit (qadimgi hind) tiliga tarjima qilingan va sharhlar bitilgan. U bir necha marta Yevropa tillariga, jumladan, rus tiliga ham agdarilgan. «Avesto»ni ozbek kitobxonlari A.Mahkam, M.Isoqov va boshqalar tarjimasida oqishmoqda. Yaxshilik va yomonlik ortasidagi kurash «Avesto»ning bosh goyasidir. Yaxshilik ramzi – yakka xudo Axura Mazda, yomonlik ramzi – Ahramandir. Hozirgacha «Avesto»ning ikki varianti mavjud. Birinchisi faqat «Avesto»ning ozidan iborat.

10 Tisht – xalq ortasida asrlar otishi davomida «Sust» nomi bilan ozgargan. Ozbek xalq ogzaki ijodidagi «Sust xotin» qoshiqlarida Tishtar obrazi yaratilgan. Qurgoqchilik kelgan yillarida dehqonchilik bilan shugullanadigan odamlar Tishtar – yomgir tangrisidan yordam soraganlar. Bu marosim oziga xos korinishda otkazilgan: dehqonchilik bilan shugullaniladigan joylardagi ayollar toplanishib, odam shaklidagi qogirchoqqa kampirning koylagini kiygizishib, «Sust xotin» qoshigini aytishgan va oz qoni- qoshnilarinikiga kirishgan. Uy egalari qogirchoqqa suv sepishgan, «Sust xotin» qoshigini aytganlarga xayr–sadaqa berishgan. Quyidagi parchada yaratilgan Sust xotin obrazi «Avesto»dagi suv xudosi Tishtar mifologiyasiga boglanadi.

11 Sust xotin-o, Sust xotin, Kolankasi maydon xotin, Sust xotin. Dehqonlarni gam bosdi, Sust xotin. Omochini chang bosdi, Sust xotin. Havo yogsin sevalab, Sust xotin. Bori qochsin tebalab, Sust xotin, Bugdoy bolsin zarchalab, Sust xotin, Sagir - sugir qolganlar, Sust xotin, Nonni yesin parchalab, Sust xotin, Sust xotin-o, Sust xotin, Kolankasi maydon xotin, Sust xotin.

12 «Avesto»da ilk foniy odam – Gaya Marta haqida rivoyatlar keltirilgan. U zardoshtiylikda yer yuzida yashagan birinchi odam sifatida tasavvur etiladi. Orta asr manbalarida uning nomi Gavomard, Gayomat, Gopat shoh, Qobodshoh, Kayumars tarzida bitilgan. Gaya Marta ikki vujudli, hokiz va odamdan tashkil topgan. Uni ezgulik xudosi Axura Mazda Dantiya daryosining boyidagi Aryana Vejada yetmish kun mobaynida yaratgan. Daryoning chap sohilida odam, ong qirgogida hokiz turgan. Gaya Marta insoniyat dushmani Axriman tomonidan oldirilgan.

13

14 ETIBORINGIZ UCHUN KOTTAKON RAHMAT!!! Muallif: SANAT SHOH XUDOYQULOV