Normuxamedov Azamat guruh talabasi.. Mavzu: Pedagogika fanining tarmoqlari. Kirish : I Pedagogika nazariyasi. II Pedagogika fanining asosiy kategoriyalari. - презентация

1 Normuxamedov Azamat guruh talabasi.

2 Mavzu: Pedagogika fanining tarmoqlari. Kirish : I Pedagogika nazariyasi. II Pedagogika fanining asosiy kategoriyalari Reja: 1. Pedagogika fanining tarmoqlari. 2. Pedagogika fanining vazifalari. 3. Pedagogikaning ilmiy tadqiqot metodlari. 4. Xulosa 5. Adabiyotlar royxati.

3 Pedagogika nazariyasi. Kadrlar tayyorlash milliy modeli. O`qituvchi va uning jamiyatdagi urni, Pedagogika fanining mavzusi, bahsi va ba barkamol insonni tarbiyalashdagi urni, O`quvchi shaxsi-tarbiya jarayonining ob`ekti va sub`ekti sifatida, Milliy g`oya, milliy mafkuraning pedagogik asosi va insonning nodir betakrorligi, Didaktika-o`qitish va ma`lumot nazariyasi, Ta`lim qonuniyatlari va tamoyillari, Ta`limning mazmuni va davlat standartlari, O`qitish metodlari va vositalari, O`qitish jarayonini tashkil qilish turlari, O`quvchilarning bilimlarini tekshirish va baholash, Tarbiyaning maqsadi, vazifalari va mazmuni, Tarbiyada oila, ta`lim muassasasi va jamoatchilikning hamkorligi, Tariya qonuniyatlari, tamoyillari va metodlari,Ta`lim-tarbiya jarayonida өquvchilarda ilmiy dunyaqarashni shakllantirish.

4 Pedagogika (gr. 'πας', paіda bola, gr. 'γω', gogos yetaklovchi) atamasi qadimiy bolib, bola yetaklovchi degan maʼnoni bildiruvchi grekcha paydogogos sozidan kelib chiqqan. Tarixiy manbalarning korsatishicha, qadimgi Yunonistonda oz xojayinining bolalarini sayr qildirgan, ehtiyot qilgan, harbiy mahoratni oʻrgatgan tarbiyachini, yaʼni qullarni pedagog (bola yetaklovchi) deb atashgan. Keyinchalik esa, maxsus oqitilgan va pedagoglikni oziga kasb qilib olgan kishilarni pedagog deb atay boshlashgan.Yunonistonda Pedagogika (yun. paidagogike) tarbiya, taʼlim hamda maʼlumot berishning nazariy va amaliy jihatlarini oʻrganuvchi fanlar majmuasi. Ped. institutlari va ayrim boshqa oʻquv yurtlarida mutaxassislik dasturi asosida oʻrganiladigan oʻquv predmeti ham P. deb yuritiladi. P. fan sifatida bola tarbiyasining nazariy asoslari bilan shugʻullangan. Zamonaviy P. bolalar bilan birgalikda kattalarning ham oʻquv-tarbiyaviy, madaniy hamda maʼnaviymaʼrifiy tarbiyasi bilan shugullanishni koʻzda tutadi. Oʻzbekiston Respublika-sida P. ga barkamol shaxs maʼnaviyatini shakllantirishning asosiy vositasi sifatida yondashiladi.

5 P. tarbiya jarayonining qonuniyatlari, tarkibi va uni tashkil etish mexanizmlarini tadqiq etadi, tarbiyaviy va oʻquv ishlarining mazmuni, tamoyillari, ularni tashkil etish shakl, usul hamda yoʻsinlarini belgilab be-radi. Shaxsni tarbiyalash, oʻqitish va shakllantirish P.ning asosiy funksiyasi hisoblanadi. Shaxsni tarbiyalash P.dagi asosiy tushuncha sanalib, oila va jamiyatning barkamol shaxsni shakllantirishga yoʻnaltirilgan birgalikdagi faoliyatini anglatadi. Tarbiya yordamida inson shaxsining maʼnaviy jihatlarini qaror toptirish koʻzda tutiladi. Dunyoqarash, eʼtiqod, ezgulik, goʻzallik, yaxshilik, adolatga doyr qarash va koʻnikmalarning shaxs sifa-tiga aylantirilishi tarbiya yordamidagina amalga oshiriladi. Insonlar ora-sida yashash, hayotda turmush kechirish va faoliyat koʻrsatish uchun zarur boʻlgan bilim, koʻnikma va malakalar yigʻindi-sini oʻzlashtirishga qaratilgan faoliyat oʻqitish tushunchasini ifoda etadi. Oʻqitish natijasida shaxs zaruriy bilimlar bilan taʼminlanib, kelgusida turli darajadagi maxsus maʼlumotni olish imkoniga ega boʻladi. Tarbiyalash va oʻqitish natijasida odamda muayyan shaxs sifatlari shakllantiriladi. Shaxe tarbiyalash va oʻqitish orqali oʻzida oldin boʻlmagan maʼnaviy-intellektual sifatlarga ega boʻladi. Bu hol shaxsning umri mobaynida uzluksiz davom etadi va uning rivojlanishiga omil boʻladi. Inson va uni shakllantirishga doyr fan sifatida P. falsafa, etika, estetika, madaniyatshunoslik, psixologiya, iqtisodiyot, siyosatshunoslik, demografiya, tarix, adabiyot, tibbiyot, mat. va boshqa fanlar bilan uzviy bogʻliq. P. fani va amaliyoti taraqqiyotida bu fanlarning nazariy asoslari, tadqiqot metodlari, ilmiy xulosalarni aniqlash, taxlil qilish hamda umumlashtirish usullaridan foydalanadi.

6 Pedagogika fanining asosiy kategoriyalari. Pedagogika fanining asosiy kategoriyalari. Bizga yaxshi malumki, har bir fan ozining tayanch tushunchalari, qonuniyatlari, tamoyillari, qoidalari tizimiga ega. Aynan mana shu holat uning fan sifatida etirof etilishini kafolatlaydi. Fanning mohiyatini ochib beruvchi eng muhim, asosiy tushuncha kategoriya deb ataladi. Pedagogika fanining asosiy kategoriyalari shaxs kamolotini taminlash, talim va tarbiya samaradorligiga erishishga qaratilgan jarayonlarning umumiy mohiyatini yoritadi. Eng muhim kategoriyalar sirasiga quyidagilar kiradi: shaxs, tarbiya, talim (oqitish, oqish), bilim, konikma, malaka, malumot va rivojlanish. Shaxs – psixologik jihatdan taraqqiy etgan, shaxsiy xususiyatlari va xatti-harakatlari bilan boshqalardan ajralib turuvchi, muayyan xulq-atvor va dunyoqarashga ega bolgan jamiyat azosi. Tarbiya – muayyan, aniq maqsad hamda ijtimoiy-tarixiy tajriba asosida yosh avlodni har tomonlama ostirish, uning ongi, xulq-atvori va dunyoqarashini tarkib toptirish jarayoni. Talim – oquvchilarni nazariy bilim, amaliy konikma va malakalar bilan qurollantirish, ularning bilish qobiliyatlarini ostirish va dunyoqarashlarini shakllantirishga yonaltirilgan jarayon. Bilim – shaxsning ongida tushunchalar, sxemalar, malum obrazlar korinishida aks etuvchi borliq haqidagi tizimlashtirilgan ilmiy malumotlar majmui. Konikma – shaxsning muayyan faoliyatni tashkil eta olish qobiliyati. Malaka – muayyan harakat yoki faoliyatni bajarishning avtomatlashtirilgan shakli. Malumot – talim-tarbiya natijasida ozlashtirilgan va tizimlashtirilgan bilim, hosil qilingan konikma va malakalar hamda tarkib topgan dunyoqarash majmui. Rivojlanish – shaxsning fiziologik va intellektual osishida namoyon boladigan miqdor va sifat ozgarishlar mohiyatini ifoda etuvchi murakkab jarayon.tayanch tushunchalari

7 Pedagogika fanining tarmoqlari. Ijtimoiy tarbiya mohiyatini ilmiy jihatdan asoslash malum pedagogik hodisaning muayyan vaziyatlarda namoyon bolish qonuniyatlarini bilishni taqozo etadi. Bizga malumki, pedagogik hodisa murakkab tuzilmaga ega bolib, uning umumiy mohiyatini tolaqonli anglash uchun bir qator fanlarning imkoniyatlariga tayaniladi. Ana shu nuqati nazardan pedagogika fani bilan quyidagi fanlar ortasida yaqin aloqadorlik mavjud: 1. Falsafa – shaxs rivojlanishi jarayonining dialektik xususiyatlari, muayyan pedagogik goya, qarash hamda talimotlarning falsafiy jihatlari kabi masalalarni tahlil etishga imkon beradi. 2. Iqtisod – talim muassasalarining faoliyatini yolga qoyish, oquv binolarini qurish, talim-tarbiya jarayonlarini tashkil etish va ularni moddiy-texnika va zamonaviy texnologiyalar bilan jihozlash kabi masalalarning iqtisodiy jihatlarini anglashga xizmat qiladi. 3. Sotsiologiya – ijtimoiy munosabatlar mazmuni, ularni tashkil etish shartlari xususida malumotlarga ega bolish asosida talim-tarbiya jarayoni ishtirokchilarining ozaro munosabatlarini samarali tashkil etish uchun imkoniyat yaratadi.

8 4. Etika – shaxs manaviyatini shakllantirish, unda eng oliy insoniy sifatlar, axloqiy ong va manaviy-axloqiy madaniyatni tarbiyalashda muhim orin tutuvchi nazariy goyalarni pedagogik jarayonga tatbiq etishda alohida orin tutadi.shakllantirish 5. Estetika – shaxs tomonidan gozallikning his etilishi, unga intilishi, shuningdek, unda estetik didni tarbiyalashda muhim yonalishlarni aniqlashga xizmat qiladi. 6. Fiziologiya – oquv-tarbiya jarayonida bolalarning fiziologik, anatomik xususiyatlarini inobatga olinishi uchun boshlangich asoslarni beradi. 7. Gigiena – oquvchilarning salomatligini muhofazalash, ularni jinsiy jihatdan togri shakllantirishda nazariy va amaliy goyalari bilan yordam beradi. 8. Psixologiya – shaxsda manaviy-axloqiy, ruhiy-intellektual, hissiy-irodaviy sifatlarni tarkib toptirish uchun zamin yaratadi. 9. Tarix – pedagogika fani taraqqiyoti, talim-tarbiya jarayonlarining dinamik, dialektik xususiyatlarini inobatga olish, shuningdek, xalq pedagogikasi goyalarini kelgusi avlodga uzatish uchun yonaltiriladi. 10. – oquvchilarda insoniyat tomonidan yaratilgan moddiy va manaviy madaniyat asoslari haqidagi tasavvurni shakllantirish, ularda madaniy xulq-atvor xislatlarini tarkib toptirish uchun xizmat qiladi.

9 11. Tibbiy fanlar – shaxsning fiziologik-anatomik jihatidan togri rivojlanishini taminlash, uning organizmida namoyon bolayotgan ayrim nuqsonlarni bartaraf etishga amaliy yondashuv, shuningdek, nuqsonli bolalarni oqitish hamda tarbiyalash muammolarini organishda komaklashadi. Pedagogika fanlar tizimi. Pedagogika fanining tadqiq qilish obekti, va u organadigan sohalari yildan-yilga ortib, kengayib va rivojlanib bormoqda. Natijada uning tarmoqlari ham bir necha guruhlarga ajralmoqda va mustaqil soha sifatida organilmoqda. Ular pedagogika fanlari tizimi deb nomlanadi. Pedagogika fanini ulkan katta daraxtga qiyoslash mumkin. Har bir fan oz rivojlanishida, oz nazariyalarini boyitadi, ozining ichki amaliy yonalishlariga tayanib takomillashib boradi. Hozirgi vaqtda pedagogika fani oz fanlari tizimida: Umumiy pedagogika (insonga, shaxsga talim-tarbiya, malumot berish shakli, mazmuni, usullari va ularni shakllantirishning, tarbiyalashning umumiy qonuniyatlarini tadqiq qiladi va amaliyotda qollashga orgatadi). Yoshlar pedagogikasi (turli yoshdagi kishilarga talim tarbiya berish, shaxsni shakllantirishning oziga xos tomonlarini organadi).tarbiya berish Maktab pedagogikasi (maktab yoshdagi oquvchilar talim-tarbiya sohasining oziga xos tomonlarini organadi). Maktabgacha tarbiya pedagogikasi (maktabgacha yoshdagi bolalarni oqitish, tarbiyalashning oziga xos tomonlarini organadi). Pedagogika tarixi (turli tarixiy davrlarda maktablar talim tarbiyasi, pedagogik goyalarning mazmuni, rivojlanish masalalarini organadi). Maxsus pedagogika (DefektologiY. Bu quyidagi guruhlarga bolinadi: 1) kar-soqov bolalarni tarbiyalash va oqitish masalalari bilan surdopedagogika; 2) kozi

10 Kor va zaif koruvchi bolalarni tarbiyalash va oqitish masalasi bilan tiflopedagogika; 3) axloq jihatdan qoloq bolalarni tarbiyalash va oqitish masalalari bilan oligofrenopedagogika; 4) duduq va tili yassi bolalarni tarbiyalash va oqitish masalalari bilan esa logopediya shugullanadi). Metodika (talimning umumiy qonuniyatlarini muayyan predmetlaridan (ona tili, adabiyot, tarix, fizika, ximiya, matematika, jismoniy tarbiya) dars berishda qollashning oziga xos xususiyatlarini, usullarini tadqiq qiluvchi sohasi). Oila pedagogikasi (oila muhiti, azolari, sharoiti, talim tarbiyasining umumiy masalalarini organadi). Kasb pedagogikasi (ishlab chiqarish, turli kasblarni organishning umumiy masalalarini organadi). Qiyosiy pedagogika (goyalarni taqqoslab xulosa chiqarish masalalarini organadi). Xalq pedagogikasi (mazkur xalq talim-tarbiyasi, maktabi, ijtimoiy turmush tarzi, madaniyati, manaviyati, axloq-odobi va boshqalarni organadi). Ijtimoiy pedagogika (barcha yoshdagi fuqarolarni tarbiyalashning zamonaviy imkoniyatlari, vositalari va manbalarini organadi). Tibbiyot pedagogikasi. Harbiy pedagogika. Rahbarlik pedagogikasi. Mehnat pedagogikasi singari tarmoqlarga ega.

11 Tarbiyaning mohiyatini ilmiy asosda tushunish uchun aniq tarixiy sharoitda uning taraqqiy etishi qonuniyatlarini bilish zarur. Shuning uchun pedagogika ijtimoiy fanlardan biri sifatida ijtimoiy fanlar bilan yaqin aloqada rivojlanib boradi. Tarbiya maqsad va vazifalarini inson shaxsining har tomonlama rivojlanish qonuniyatlarini ishlab chiqarish jarayonida tarix, falsafa, iqtisod, sotsiologiya, etika, estetika, umumiy psixologiya, yosh psixologiyasi, pedagogik psixologiya, kasb psixologiyasi, oila psixologiyasi, ijtimoiy psixologiya, odam psixologiyasi, harbiy psixologiya va fiziologiyasi, bolalar gigiyenasi, pediatriya, meditsina, kibernetika va boshqa fanlar bilan aloqa qiladi.Pedagogikaning Psixologiya fani bilan aloqasini tahlil qilamiz. Pedagog oquvchilarga talim-tarbiya berishda ularning sezgi, idrok, tasavvur, diqqat, tafakkur va xotira kabi psixik jarayonlarini bilishi kerak. Shuning uchun pedagogika fani psixologiya fani bilan alohida ish olib boradi.oila psixologiyasi Har bir fan oz rivojlanishida oz nazariyalarini boyitishda ozining ichki ilmiy yonalishlariga tayanib, takomillashib boradi. Hozirgi davrda umuminsoniyat tomonidan yaratilgan bilimlar va kelajak haqida axborot, malumot beruvchi turli fanlar muayyan darajada pedagogika fani uchun manba boladi. Boshqa fanlar kabi pedagogika har bir insonning umumiy kamolotiga xizmat qiladi. Tabiat va jamiyat rivojlanishi qoidalari togrisidagi malumotlarga asoslanadi va ozi ham ijtimoiy fan sifatida rivojlanib boradi.

12 Har bir oqituvchi, oquvchi oz ona yurti tarixini bilishi, vatanparvar bolishi lozim. Agar oqituvchi oz oquvchisida haqiqiy vatanparvarni tarbiyalash uchun oz xalqini, tarixini, turmush tarzini, madaniyatini, manaviyatini, qolaversa, uning udum-ananalari, urf-odatlari haqida aniq malumotga ega bolmogi lozim. Buning uchun oqituvchi faqat bilimgagina ega bolmasdan uni hozirgi kundalik hayotga qollanilishini ham uddalaydigan bolmogi kerak. Bu haqda muhtaram prezidentimiz I.A.Karimov Tarixiy xotirasiz kelajak yoq asarida, Tarixiy xotirasi bor inson – irodali inson, Inson uchun tarixdan judo bolish – hayotdan judo bolish demakdir, Haqiqiy tarixni bilmasdan turib, ozlikni anglash mumkin emas kabi fikrlari nihoyatda muhimdir. Yuqoridagi fikrlar oqituvchilar oldiga tarixni bilish vazifasini kondalang qilib qoymoqda. Masalan, otmishda ajdodlarimizning qilgan ishlari, fan sohalariga qoshgan ulkan hissalarini tarix fanini ularning hayoti va faoliyati orqali malumot olamiz. Misol uchun bobomiz A.Temurning Millat dardiga darmon bolmoq lozim sozining manosini anglash bugungi hayotimizda talab qilinmoqda. Falsafa fani esa pedagogika fani uchun metodologik asos bolib xizmat qiladi, Chunki, hozirgi talim-tarbiya nazriyasi va amaliyoti yutuqlari falsafiy fikrlar kurashi va tarqqiyotining mahsulidir. Falsafa pedagogikani ilmiy usullar bilan qurollantirishni, talim-tarbiyaning obektiv qonun qoidalarini ishlab chiqarishga ma Etika va estetika fanlari pedagogikaning tarbiya nazariyasi boyicha malumot beradi. Bu fan oquvchining huquqi, odobi meyorlarini aniqlash, belgilash hamda gozallikni haqiqiy tushuntirish va kundalik oilaviy, ijtimoiy qollashga orgatadi. Shuning uchun ham pedagogika, etika va estetika fanlari bilan yaqin aloqada ishlaydi. nba boladi.Shuning uchun ham pedagogika

13 Odam anatomiyasi va fiziologiyasi, maktab gigienasi singari fanlar bilan shuning uchun aloqa qiladiki, oqituvchi va oquvchi organizmining anatomiyasini yani, tuzilishini, har bir organning bajaradigan funksiyalarini ilmiy asosda bilish shart. Anatomiya va fiziologiya ana shu malumotlarni oqituvchiga beradi. Oqituvchi esa oquvchilarning bosh miyasi ish faoliyatida va unga tushadigan aqliy zoriqishlarni bilishi kerak. Maktab gigienasi fani esa bolaga oqishi, yozishi uchun sinf xonalarida yoruglik miqdori, partalarning qanday hajmda bolishi va boshqalarni oquvchilarga orgatadi. Bu esa oz navbatida pedagogika fanining gigiena fani bilan uzviy aloqada bolishini taqozo etadi. Umuman, pedagogika fani oz oldidagi maqsad va vazifalarini hal etishda boshqa fanlar yutuqlaridan foydalanmasdan ish olib borishi mumkin emas degan xulosaga kelish mumkin.

14 Pedagogika fanining vazifalari. Pedagogika fani shaxsni shakllantirishdek ijtimoiy buyurtmani bajarish asosida jamiyat taraqqiyotini ta'minlashga alohida hissa qo'shadi. Pedagogika fani maqsadi va vazifalarining belgilanishida ijtimoiy munosabatlar mazmuni, davlat va jamiyat qurilishi, lining hayotida yetakchi o'rin tutuvchi g'oyalar mohiyati muhim ahamiyatga ega. O'zbekiston Respublikasida demokratik, insonparvar hamda huquqiy jamiyatni barpo etish sharoitida mazkur fan yuksak ma'naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrni tarbiyalash tizimini ishlab chiqish, milliy istiqlol g'oyasi asosida ta'lim va tarbiya nazariyasini ijodiy rivojlantirish vazifasini hal etadi. Mazkur jarayonda quyidagi vazifalarni bajarishga e'tibor qaratiladi: 1. Ma'naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrni tarbiyalashga yo'naltirilgan pedagogik jarayonning mohiyatini o'rganish. 2. Shaxsni hartomonlama kamol toptirish qonuniyatlarini aniqlash. 3. Ijtimoiy taraqqiyot darajasidan kelibchiqqan holda, rivojlangan xorijiy mamlakatlar ta'lim tizimi tajribasini o'rganish asosida uzluksiz ta'lim tizimini takomillashtirish. 4. Ta'lim muassasalari hamda, ularda faoliyat olib borayotgan pedagoglar faoliyati mazmunini asoslash. 5. Ilg'or pedagogik tajribalarni umumlashtirish va amaliyotga joriy etish. 6. Pedagoglarni pedagogika nazariyasiga oid bilimlar hamda ta'lim – tarbiya usullari bilan qurollantirish. 7. Ta'lim – tarbiya birligi hamda ijtimoiy tarbiya yo'nalishlari o'rtasidagi o'zaro aloqadorlikni ta'minlashning pedagogik shart – sharoitlarini o'rganish. 8. O'qitish hamda tarbiyalash jarayoniningsamarali texnologiyalarini yaratish. 9. Pedagogika fanining vazifalari.

15 Pedagogikaning ilmiy tadqiqot metodlari Pedagogika fanining ilmiy tadqiqot metodlari haqida tushuncha. Har qanday fan ozining ilmiy- tadqiqot metodlariga ega. Bu metodlari orqali u oz mazmunini boyitib, yangilab boradi. Hayotda va obyektiv dunyoni bilish nazariyasida nimani orgatishva qanday orgatish kerak, kimni qanday tarbiyalash lozim deganmazmunini boyitib masalalar mavjud bolib, ular ozaro bogliqdir. Nima qilish kerak va qanday amalga oshirish lozim – degan muammolar ortasida dialektik birlik mavjuddir. Pedagogika oz mazmunini boyitish va yangilash maqsadida mavjud pedagogik hodisa hamda jarayonlarni uning maqsadi va vazifalariga muvofiq keladigan metodlari bilan organadi. Shu manoda pedagogikaning ilmiy-tadqiqot metodlari deganimizda yosh avlodni tarbiyalash, bilim berish va oqitishning real jarayonlariga xos bolmagan ichki aloqa va munosabatlarni tekshirish, bilish metodlari, uslublari hamda vositalari majmuini tushunamiz. Pedagogika oqitish, bilim berish, tarbiyalash jarayonlarini va ularning mohiyatini quyidagicha organishni nazarda tutadi: 1) ularning umumiy aloqasi, bir-birini taqozo etishi hamda ozaro tasir jarayonida bolalarni oqitish, tarbiyalash, fan, madaniyat, axloq va sanat, talim-tarbiyaning qayerda amalga oshirilishidan qatiy nazar uzviy aloqada bolishi;

16 larning toxtovsiz harakati, ozgarishi va taraqqiy etish jarayonida vujudga keladigan oqitish hamda tarbiyalash vazifalari, metodlarining ozgarishi, hamma bolalarni bir xil andozada oqitish va tarbiyalash mumkin emasligi; 3) bolalarning osishida ularning oziga xos xususiyatlarini hisobga olish, aqliy va xulqiy faoliyat, soz va ish birligi mezonlarigava ish birligi mezonlariga tayanish; 4) bolalar kamolotiga tasir etuvchi anana, urf-odatlar, ular eskilik bilan yangilik, ortasida yuz beradigan nizolarni hisobga olish, ozaro tanqid va hokazo. Pedagogikaning ilmiy-tadqiqot metodlari qanchalik mukammal, aqlga muvofiq, togri tanlansa talim-tarbiya mazmunini yangilash va takomillashtirish shu darajada yaxshilanib, pedagogika fani ham boyib boradi.( O. M. Asqarova, M. Xayitboyev, M. S. Nishonov. OzR Oliy va orta maxsus talim vazirligi. – T: Talqin, 2008, 15-bet.) Pedаgogik tаdqiqotlаrni tаshkil etishdа аniq ilmiy tаdqiqot metodlаri qollаnilаdi. Pedаgogik tаdqiqot metodlаri bu ilmiy nаzаriyаlаrni qurilishi, bogliqliklаri, munosаbаtlаri, qonuniy аloqаlаrini ornаtish mаqsаdidа ilmiy mаlumotlаrni olish yollаridir.

17 Pedаgogikаdа psixologiyа, sotsiologiyа, fiziologiyа, mаtemаtikа fаnlаridаn kirib kelgаn metodlаrdаn tаshqаri pedаgogikаning ozini metodlаri hаm keng qollаnilаdi. Biz pedаgogikаni ilmiy tаdqiqot metodlаri degаndа, yosh аvlodni tаlimi, tаrbiyаsi, rivojlаnishi jаrаyonlаrigа xos bolgаn ichki аloqа vа munosаbаtlаrni tekshirish hаmdа ulаr togrisidаgi mаlumotlаrni olish yol vа usullаrni tushunаmiz. Pedаgogik tаdqiqotlаrni tаshkil etishdа umumnаzаriy metodlаr: аnаliz, sintez, tаqqoslаsh, induksiyа, deduksiyа, mаvhumlаshtirish, umumlаshtirish, konkretlаshtirish, modellаshtirish; sotsiologik metodlаr: аnketа, intervyu, reyting; ijtimoiy psixologik metodlаr: sotsiometriyа, test, trening; mаtemаtik metodlаr.intervyu Pedаgogik tаdqiqot metodlаri nаzаriy vа аmаliy (empirik) turlаrgа bolinаdi. Tаdqiqotning nаzаriy metodlаri ilmiy fаktlаrni tizimlаshtirish, kengаytirish, аniqlаshni tаqozo qilib, hodisаlаrni tushuntirаdi vа oldindаn izohlаb, olingаn nаtijаlаrni ishonchliligini oshirib, mаvhumdаn аniq bilimlаrgа otishni, turli tushunchа vа fаrаzlаr orаsidаgi аloqаdorliklаrni ornаtib, аsosiy vа ikkinchi dаrаjаlilаrini аjrаtаdi. ( O. J. Yoldashev tahriri ostida. Umumiy pedagogika. – T.: Fan va texnologiya, 2017, 27- bet.) Pedagogikada shunday maxsus metodlar mavjudki, ular yordamida talim-tarbiya jarayoniga oid muhim faktlar, turli pedagogik vaziyatlar mohiyatlari, mexanizmlari, xususiyatlari organiladi. Obektiv dunyoni bilish, nazariyada nimani organish va orgatish kerak, kimni va qanday tarbiyalash lozim degan masalalar mavjud bolib, ular ozaro uzviy bogliqdir.

18 Har qanday fan sifatida ozining ilmiy tadqiqot usullariga ega. Bu usullari orqali oz mazmunini boyitib, yangilab boradi. Pedagogika fani oz mazmun mohiyatini boyitishda, yangilashda mavjud pedagogik hodisa va nazariyalarni uning maqsadi va vazifalariga muvofiq keladigan usullari bilan organadi. Ushbu ilmning ilmiy tadqiqot usullari deganda yosh avlodni tarbiyalash, bilimli qilish va oqitishning real jarayonlariga xos bolgan ichki aloqa va munosabatlarni tekshirish, bilish yollari, uslublari va vositalari majmui tushuniladi. Pedagogikaning ilmiy tadqiqot usullari qanchalik togri tanlansa talim- tarbiya mazmunini yangilash va takomillashtirish shu darajada yaxshilanadi, pedagogika fani ham boyib boradi.( Umumiy pedagogika nazariyasi va amaliyoti fanidan maruzalar matni. Navoiy – 2012, 15- bet. ) Pedagogik ilmiy-tadqiqot metodlari shaxsni tarbiyalash, unga muayyan yonalishlarda chuqur, puxta ilmiy bilimlarni berish tamoyillari, obyekti va subyektiv omillarini aniqlovchi pedagogik jarayonning ichki mohiyati, aloqa va qonuniyatlarini maxsus tekshirish va bilish usullaridir. Ayni vaqtda, Ozbekiston Respublikasida pedagogik yonalishda olib borilayotgan ilmiy izlanishlar dialektik yondashuvga asoslanadi. Pedagogik hodisa, voqelik va ularning qonuniyatlarilarni aniqlashga bunday yondashuv pedagogik hodisa va jarayonlarning umumiy aloqasi, ularning izchil, uzluksiz rivojlanishi, bolaning fiziologik rivoji uning psixologik, intellektual jihatdan takomilashtirib borishini taminlashi, qarama-qarshiliklarning shaxs kamolotini taminlashdagi orni va roli, shuningdek, dialektika kategoriyalarining ahamiyatini etirof etadi.Pedagogik hodisa

19 Savollar toplami Pedagogika sozining manosi. ? Pedagogika fanining katigoriyalri soni nechta va nomlar.? Pedagogika fani qaysi asirda falsafa fanidan fan bolib ajrab chiqqan. ? Tarbiya sozining manosi. ? Talim nima?

20 Xulosa Men bu mustaqil ishimni tayorlash davomida pedagogika fanini keng organdim. Psixalogiya fani insonlar bilan togri muloqat qilish, ozimizni togri boshqarishni orgatishini bilib oldim.

21 Adabiyotlar royhati yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasi. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi PF-4947 sonli Farmoni. Sultonov R.S. Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish asoslari.- T. "Musiqa", Tursunov X.T. Ekologiya va tabiatni muhofaza kilish.-T.: «0'zbekiston», Ergashev A. Umumiy ekologiya.- Т.: "O'zbekiston", Ergashev A.E., Sheraliev A.Sh., Suvonov X.A., Ergashev T.A. Maktabgacha ta'limda ekologik tarbiya. Toshkent "Fan" Ekologik ta'limdan barqaror rivojlanish ta'Iimi sari /A.Nigmatovning umumiy tahriri ostida // Mustaqil ta'lim uchun qo'llanma. - T.:"Talqin", 'zbekcha-ruscha-inglizcha ekologik izohli lug'at.-T.: "Chinor ENK", 'zbekiston Respublikasi Qizil kitobi / Krasnaya kniga Respubliki Uzbekistan, v 2-х tomax.-T.: "Chinor ENK",