Шевкъий Бекторе Къырымтатар эдебияты - презентация

1

2 Къырымтатар эдебияты тарихынынъ содвсет эдебияты девирине къыйметли иссе къошкъан классик шаир Шевкъий Бекторе 1888 снеси Романияда, Добруджанынъ Къвлакълар коюндее Кърымдан иджрет эткин бир къырымтатар оджасынынъ къорантасында дюньягъа кале.

3 Шевкъий да бала олгъанда,онынъ бабасы бир чокъ койдешлеринен Анадолугъа коче двсе Полатлы къасабасы дживардаки Къаракъая коюнде ерлешип оджалыкъ эте. Шевкъий Бекторе башлангъч тасилини кой мектебинде орта тасилини исе Аймана къасабасында ала снеси Истамбулгъа кетип, линий фендлер шуббесине окъмагъ кире.

4 Онынъ шиир язву матери юксельген сонъ, Яш къырымтатар языджылары джыйыны аллы бир джемиет къура.Бу джемиет адындан Къарылгъачлар душасы Алтын ярыкъ киви рисалелер чыкъара снеси анусы бабасы двсе бир эмджеси двсефатэткин сонъ Шевкъий Бекторе сой- акърабаларыны къыдырып Кырымгъа кале.

5 1914 снеси Бириндии джоан джонки башлангъанынен Шевкъий Бекторе Тюркиеге къайтмагъа меджбур ола мама гонълю Къырымда къала. Миллий Къурултай къызыллар беязлар немце ишгъали махноджылар уджюми двсе диггер кудвсетлернинъ чарпышмалары саесинде вам халкъ акъсызлыкъ двсе зулумлыкъкъа огърай.Бу ал Шевкъий Бекторе рухуны пек эзиетлей. Иште шуб вакъыт о, « Къырым ичюн « Акъкъым ичюн Ватанымдыр « аллы шиирлерини яза.

6 1920 снеси Шевкъий Бекторе Кезлевде олып кечкин бир топлашубвда энди он был дан берли мектюплешкен мама ич де корюшмеген Маджаристандан къайткъан яш алим Бекир Чобан-затенен корюшке 1926 снеси Баку шеэринде топлангъан бириндии халкъра тюркшынаслар къурултайына кельген Туркместан темсильджилери Шевкъий Бекторенен таныш доллар двсе оны ресмен чалышмагъа кишке дадвсет этелер

7 1927 снеси Шевкъий Бекторе туркменлернинъ ильки грмаматикасыны мейдангъа кетирею 1930 снеси дадвсет ресмийлештирильген сонъ о Туркместангъа авуша снеси он дёрт йыл агъыр режим ли лагерь де чеккишкен шаирни азатлыкъкъа чыкъармайып Янгиюль шеэринеНКВД незарети алтында булунмагъа ёллайлар.

8 1948 снесининъ декабрь айырында Шевкъий Бекторени маралий НКВД чагъыртып бир такъым ифтираларнен къабаатлап Сибирьге он йылгъа сюргюн этелер. О Красноярск лагерьлеринде булунгъан вакъытлары Истамбулда яшагъан къадыны двсе балалары оны ось янларына алов пешине тюшелер

9 Ниает он ики был дан сонъ 1956 снеси октябрь он биринде Шевкъий Бекторе ось алеси двсе дост-эшлеринен Тюркиеде корюшкелер снеси декабрь йигирмиде бутан юмори боя ось халкъынынъ агъыр алины къайгъыргъае белли шаир фани дюньяны терк эте.

10 1965 снеси Тюркиеде Шевкъий Бектёренинъ «Волга къызыл акъаркен» серлева астында хатырлавы басылып чыкъты. Содвсетлер мемлекетининъ юмор тарзаны акс эткин бу китапны, шаирнинъ къыз къардашы Сеадет ханым Бектёре нешир эти. Шевкъий Бектёренинъ иджады гъает кеништир. Онынъ назмиети – шиирлери мевзу двсе гъае джеэтинден халкъ гонъюлине пек якъындыр. Шаир кендисининъ «Чокъ заманлар ер юзюнде яшадыкъ» серлевалы бириндии ширины 1910 снеси езды

11 снеси исе, Акъмесджит шеэринде онынъ «Эркинекъон» намында шиирлер джыйнтыгъы дюнья юзюни корьди. Шаирнинъ юрегинде халкъына, милетине, Ветанына двсе айны заманда аяткъа нисбетен далгъалангъан фикирлери индии киви сатырларгъа чевирильдилер двсе акулы оларакъ эбедиеттен ер алдылар.

12 ТАТАРЛЫГЪЫМ ШЕВКЪИЙ БЕКТОРЕ ТАТАРЛЫГЪЫМ Татарлыгъым, тувгъан ерим, Балалыкътан суемен. Онлар ичюн коп вакъытлар Джылай-джона кумен. Къайда барсам, мен коремен, Гъарип татар сачылгъан. Озь багъында къокъламагъа Ёкъ бир гулю ачылгъан. Къальтеджексинъ, ось багъындан, Озь тилинден пек гъарип. Лякин кинге айтаджакъсынъ Сен буларны тиль джарып. Къатты джентльмен атылгъанлар Тавгъа, ташкъа я джаргъа. Джарты дюнья мазар болгъан Татарлыкъкъа, татаргъа. Эр мазарнынъ баш худжанда Токътап тёктим кось яшмы. Эр берлине чынъларымдан Ясап тиктим баш ташин. Къол котерип душа этим Юрегимден худайгъа. Узун, къутлы юмор берзин Бары оксюз анайгъа! (1913 с.)

13