ДНҚ РЕПЛИКАЦИЯСЫ. ДНҚ малекуласының екі еселену процесін репликация деп алайды. Репликация бірлігі - репликон, өздігінен репликацияланатын генетикалыө. - презентация

1 ДНҚ РЕПЛИКАЦИЯСЫ

2

3 ДНҚ малекуласының екі селену процесін репликация деп слайды. Репликация бірлігі - репликон, өздігінен репликацияланатын генетикалыө элемент. Оның құрамында ДНҚ репликациясының инициациялық учаскесі және репликация процесіне қатынасатын белоктердың синтезін бақылайтын гендер орналасқан. Репликация - аса күрделі биохимиялық процесс. Бұл процессе генетикалық ақпараттың өте дәлдәкпен көшірілуін, ДНҚ тізбектеріндегі қателіктерді түзетіп, алмастыруды және рекомбинация сын қамтамасыз ететін көптеген белоктар (ферментер) қатынасады.

4 Репликация процесінің принциптері: 1. Жартылай консервативті - ДНҚ-ның бастапқы тізбектерінің әрқайсысы жаңа тізбек түзілу үшін матрица (қалып) болып табылады. Репликациядан кейнгі әр ДНҚ молекуласындағы екі тізбектің біреуі бастапқы матрицалық тізбек бокса, екіншісі - жаңадан синтезделген тізбек. Олай бокса, алғашқы аналық жасушаның бөлінуі нәтижесінде түзілген әр жасушадағы ДНҚ молекуласы бір бастапқы матрицалық тізбектен және бір жаңадан синтезделген тізбектен тұрады.

5 2.Комплементарлық - ДНҚ молекуласының жаңа тізбегі комплементарнық принципке негізделіп адениннің тиминімен, гуаниннің цитозинмен байланысуына сайт түзіледу. Сондықтан жаңадан сизтезделген тізбек бастапқы матрицалық тізбекке комплементарны болып келеді.

6 3.Антипаралельдік - ДНҚ-ның жаңа тізбектері бастапқы матрицалық тізбектерге қарама- қарсы бағытта, яғни антипаралельді синтезделеді. Өйткені бастапқы ДНҚ-ғы ақпараттың оқылуы ДНҚ полимераза ферментңнңғ қатынасуымен бағытында ғана жүреді. 4.Униполярлық - комплементарны жаңа тізбектердің синтез делуі тек бағытында іске асырылады, яғни әрдайым ДНҚ молекуласының 31 - ұшы ұзарып отрады.

7 5.Үзілмелі - репликация ДНҚ молекуласының бірнеше жерінде біруақытта басталады. Синтезделген түрлі ұзындықтағы кесінділер (фрагменте) арнайы лигаза ферментердің көмегімен бір-біріне жалғанып ДНҚ молекуласының тұтас тізбегін құрайды.

8 Прокариоттық жасушаларда тек бір ғана репликациялық көзше қызмет атқарса, эукариоттарда ДНҚ молекуласының мөлшеріне байланысты жүздеген, мыңдаған репликациялық көзшелер қызмет атқаруы мүмкін.

9 Репликациялық айырдың құрылысы ДНҚ-ның ширатылған тізбектері тарқатылып репликация басталған участке де Репликациялық айыр д.а. арнайы құрылым түзіледі. Репликация кезінде ДНҚ синтез делу бағытының қос тізбектің тарқатылу бағытымен сәйкес келуі тек жаңа синтезделген бастаушы тізбекте көрінеді. Екінші, артта қалған тізбек үзік-үзік болып, қысқа Оказаки фрагментеі түрінде синтезделеді. Нәтижесінде тізбектің екеуі де бағытында ұзарады.

10 Репликациялық айырдың аймағынла бір мезгілде 20-ға жуық әр түрлі белоктар қызмет атқарып, айтарлытай күрделі дәне энергия сіңіре жүретін репликация процесін қамтамасыз етеді.

11 Репликация көзше ДНҚ молекуласындағы тек арнайы нуклеотид тер жүйесі орналасқан учаскелерде ғана түзіледі. - Екі бағыттық репликация кезінде, екі репликациялық айыр түзіліп, қарама-ұарсы бағыттарда жаңа тізбектердің синтез делуі қамтамасыз етіледі. - Бір бағыттық репликация кезінде, Репликациялық көшенің бір жақ ұшы тұрақталады, ал екінші ұшы репликациялық айырдың қызметін атқарып репликацияның жүру барысында ДНҚ малекуласының бойымен жылжып отрады.

12