Лексияи 11 Мавзӯи рӯз: Соиши ҷузъҳои мошинҳо. Нақша 1.Хелҳои алоқаҳои фриксиони ва таъсири онҳо ба дарозумрӣ. 2. Нишондиҳандаҳои хӯрдашавӣ, формулаҳои. - презентация

1 Лексияи 11 Мавзӯи рӯз: Соиши ҷузъҳои мошинҳо

2 Нақша 1.Хелҳои алоқаҳои фриксиони ва таъсири онҳо ба дарозумрӣ. 2. Нишондиҳандаҳои хӯрдашавӣ, формулаҳои насосӣ. 3. Усулҳои муайян намудани хӯрдашавӣ ва шароити истифодабарӣ. 2

3 3 Равгани автомобилььььььььььь аз нефтькашй косил карда мешават. Баъди аз нефть каши дани фракция сузишвори махсули баямал ппомада мазут гарм карда душа, ба колоннаи ректификационная фиристода мешават; дар он че фракцияхои алохидаи он конденсация душа, ба секцияхои гуногун: сабуктараш ба секцияи б олова вазнинтараш -ба секцияи поён мешинанд. Мувофикатан дестиллятхои равшан-равшани машины, авто ли, силиндри ва ба кисти поёни колон­ на покимондагудрон чамъ мешават.

4 4

5 5 Дар техника, аз он ҷумла дар автомобильььььььььььҳо, равандҳо по спиши деталььҳои по ҳам кор карда истода иҷро мешават. Мушоҳидаи мутахассисон нишан дон, ки 25-30% қувваи дар муҳаррик ҳосил медуша баров гузаштани муқовимати деталььҳои со ижхӯранда сара мешават. Соиш ба баландшавии ҳарорат, хӯрдашавии шиддатноки деталььҳои со ижхӯранда, суст карданы иҷрои кори мусбӣ, паст душани самаранокии кори автомобилььььььььььь говарда мерасонад.

6 6 Соиш гуфта ин муковимат ба харакати дисбатии байни ду чисм дар китъахои расиши сатххо аз руки расандахоро меноманд. Дар натичаи со иж хардашавии кисмхо ба як катар сабабхо, аз он чумла ба сифати масолехи руки кисти со ижхуранда, ба шаффофии кор карда душани он ва ба микдори равшан во баста аст. Вобаста аз гарсии кабати равшан со иж мешават: сархади, моеъги, гидродинамики – со иж бе масолехи равшанмоли ё ин ки спиши хушк (сухон трение). Агар дар руки кисмхои со ижхуранда равшан мавчуд напошад, он гок дар байни онхо спиши хушк ба ямал ппомада, дар ин сурат чеи нохамвори руки як кисм ба руки нохамвори кисти дигор мера сад.

7 7 Хурдашавӣ – раванди байроншавӣ ва ҷудошавии масолеҳ аз сатки детальь. Нишондиҳандаҳои мутлақи хардашавӣ – хаттӣ, вазнӣ, ҳаҷми мешават. Нишондиҳандаҳои нисбӣ – ин суръат ва суръатнокии хардашави мепошад. Хурдашавии катти – аз руки кам душани андозаҳои детальь муайян карда мешават. ҳаҷми

8 8 Қувваи со иж по назардошти масоҳати контакт F = f(N + S ф Р 0 ) Қувваи спиши моеъгӣ F = ŋSV/h F = fN

9 9 Коэффисиенти спиши хушки металлҳо f = 0,1 – 0,5. Коэффисиенти спиши металлҳо ҳангоми равғанмолӣ f = 0,01 – 0,001. Коэффисиенти спиши моеъгӣ баров хамагуна масолеҳҳо f = 0,001 – 0,005. Коэффисиенти спиши ниммоеъгӣ баров хамагуна масолеҳҳо f = 0,008 – 0,1.

10 10 Маълумотҳои мухтасар дар хусуси со иж Функсияи равғанмолӣ – кам карданы со иж ва хардашавӣ. Коэффитсиенти спиши деталььҳо – аз масолеҳ, сифати сатҳ во баста мепошад. Сатҳи деталььҳои нав – нохамвориҳо дора. Ҳангоми коркарди сатҳ – нохамвориҳоро паст кардан мамкин мепошад. Натиҷаҳои со иж Талафоти энергия ба со иж – 6 – 8% - ро дар гуруҳи поршеньььи ташкил медиҳад.

11 11 Хурдашавӣ – аз хусусиятҳои часпакии масолеҳҳои равғанмолӣ во баста мепошад. Гармии дар натиҷаи со иж косил душа – хислатҳои механики масолеҳҳоро паст менамояд. Паст карданы талафоти энергия аз хисоби со иж – коэффитсиенти кори фоиданоки мошинро зиёд менамояд.

12 12 Намудҳои со иж Соиши нимхушк – масолеҳи равғанмолиро талаб намекунад. Соиши сархади – кор по равғани моли дани по суръати хард иҷро мешават. ва ғавсии плёнка h = 0,1 – 0,3 мкм. Соиши ниммоеъги – подшипникҳо дар шароити равғанмолии нокифоя кор мекунанд. Соиши моеъги – сатхҳои со ижхуранда по қабати моеъ ҷудо карда душаанд.

13 13 спиши нимхушк-Дар мадриде, ки агар 1 кабати пардамонанди, равшан аз кисти зиёди руки со ижхуранда фишер дона, берун карда душа пошад ва танхо руки чудогонаи нохамвори он по равшан тар пошанд, ин гуна со ижро спиши нимхушк меноманд. Соиши сархадии сатххои со ижхуранда- ин халате, ки байни сатххои со ижхуранда плёнкаи туники равшани моли дани пайдо мешават ва онхоро аз таъсири гарри ва механики пешгири менамояд. Соиши ниммоеъ Дар вакти туник будани кабати равшан, яъне в акте ки руки со ижхурандаи нуктахои чудогона ба якдигор мерасанд, инро со ижхурии ниммоеъ меноманд. Кабати равшан хангами ин намути со иж дисбат ба спиши сархади зиёдтар аст.

14 14 Соиши моеъги Дар вакти дар руки кисмхои со ижхуранда мавчуд будани кабати равшан со ижхурии байни кисмхо ба спиши кабати равшан, ки ба руки ин ё он кисм мавчуд мепошад, табдил меёбад. Инро со­ишхурии моеъ меноманд. Коэффитсиенти со иж параметры насоси хангами спиши ду сатх мепошад ва таъсири насосиро ба хардашавии онхо мерасонад; коэффитсиенти со иж аз масолехи деталььхо ва шароити кори онхо во баста буда хангами равшанмоли ба баробар мешават.

15 15

16 16 Кори хар як механизм ба со ижхурии байни кисмхои чудогонаи он насос меёбад. Дар вакти чейиваз карданы руки со ижхурандаи кисмхо куваши со иж ба ямал меояд, ки баров бартараф кар­дани он иктидори муайян сара карда мешават. Мувофики характер и чейивазкуни ду хел со иж душанаш мум­кин аст: спиши лагжиш спиши чумбиш.

17 17 Асосан ду намути со иж вучуд дора: Соиши бехаракат-спиши ду чисм хангами чейивазкунии пешаки ва спиши харакат- спиши ду чисм, находящихся в относительном движение Дар механизмы автомобилььььььььььь хар ду намути со иж мавчуд аст, спиши лагжиш дар байни поршенььь ва девораи силиндрхо, гарданаи тире зонудор ва подшипникхои он ва тире газтаксимкунанда ба ямал меояд; спиши чунбиш - дар подшипникхои шарики ва ролики ба вучуд меояд.

18 18 Баъди аз моддахои асфальту катран, пайвастагихои кибритдор ва дигор ифлосихои зарарнок таза карданы дистиллятхо равшани тайёр гирифта мешават.Равганхон, ки баров моли дании двитагелхои автомобилььььььььььь ба кор бурда мешаванд, пояд ба талапоти муайян чавоб дона тавонанд; аз ин талапотхо насосиашон инфо мепошанд: часпакии мувофик, серравшанй (кобилияти ба руки кисти со ижхуранда часпидан), ба кадры имкон харорати пасти шахшавй ва харорати баландин якпора даргири доштан, устуворй, мавчуд набудани омехтаи фулузи, тур ши, ши корова об.

19 19 Часпакии равшан ба кори двигательь ва фит душани кисмхои он таъсири колон дора. чунончи, ба кор бурданп равшане, ки часпакиаш дурость интихоб карда душааст, талафи иктидорро по со ижхури, инчунин хардашавии кисмхоро кам карда, руки со ижхурандаи кисмхоро нагзтар ханук менамояд ва ба кор дарговардани двигателььро сабук мекунад. Харорати шахшавй гуфта хароратеро меноманд, ки дар ин сурат равшан кобилияти черишавии худро гум мекунад. Харорати шахшавии равшани зимистони назар ба равшани тобистона хеленннн паст аст. Бинобар ин равшани тобистонаро дар зимистон ба, кор бурдан мамкин нест. Харорати якпора даргирй гуфта харорате номида мешават, ки дар ин халат бухори равшан по якчеягии хаво омехтаи сузишвориро ба ямал меоварад, ки дар вакти ба он наездник карданы поташ якпора даргиркфта меравад. Харорати якпора, даргирии равшан чи катаре ки зиёд бершадь, дар вакти кори двигателььь вай хамон кадр кам месузад ва, аз ин ру, ба деворахои камераи сузиш ва полои поршеньььь хамон кадр камтар курс мешинад.

20 20 И ЗНАШИВАНИЕ это процесс отделения материала от поверх­ности твердого тела и увеличения остаточной деформации при трении, проявляющейся в постепенном изменении разме­ров и формы тела Хурдашавии сатххи со ижхуранда ин тагирёбии андозаи деталььхо дар натичаи чудо намудани мосолеххо аз сатки со ижхуранда ва ё дар натичаи дигоргункунии шакал. Сабаби нассоции ин хардашавии кисмхо мепошад. Хурда душани кисмхо, ки баъди кори дуру дарози автомобилььььььььььь дар сурати риоя карданы тамоми коидахои истифодабари ва нигокубини хушсифати техники ба ямал меояд хардашавии талии номида мешават. Талапоти таъмири автомобилььььььььььь, ки ба ту файлы хардашавии талии кисмхои он ба ямал меояд, баъзан баъди назар ба нормахои мукдррар кардадуша хеленннн зиёд рок раф анион руй медихад. Пеш аз мухлат натичаи нодурость истифодабарии автомобилььььььььььь ё риоя накарданы кодаки нигокубини он мепошад. Дар натичаи пеш аз вакт фитшави талапоте ба мион меояд, ки автомобилььььььььььь пеш аз мухлати андозаи рокравии мукаррар кардадуша таъмир карда шават.

21 21 Хурдашавии абразивы ба ту файлы дар байни кисмхои со ижхуранда ходил душа мондани заррачахои моддахои абразивы, монанди чанге ки дар хаво мавчуд аст ё ифлосихои равшанхои моли дани руй медихад. Ба хардашавии абразивы чунин кисмхои со ижхурандаи аз ходил душани чангу лой мухофиза карда надушаанд, ба монанди ангуштони рессорхо ва втулкахои онхо бештау гирифтор мешаванд. Хурдашавии азкорбаров ба ту файлы байрон душани руки кисмхон ки дар шароити нагрузки ивазшаванда ва вазнинии зиёди киёси кор мекунанд, дандонахои шестерняхо, шарикхо, роликхо ва опоймахои подшипникхои калаванда гирифтор ме­шаванд.

22 22 Як чанд хел фитшави мавчуд аст: механики, зангзани, абразивы, азкорбаров. Хурдашавии механики кисмхо дар натичаи хардашавии руки кореи онхо руй медихад. Барои ин гарданаи тире зонудор, вкладышхои подшипникхои насоси ва шатуни, поршенььь ва девораи силиндрхо, шкворней ва втулкахои цапфахои гардиш, руйкашхои колодках ва барабанхри тормоз мисол душа метавонанд. Зангзани, хардашавии дар натичаи ба, фудузот таъсир карданы хар хел ҷавхар (кислота) ва ишкоре, ки дар равшан ё сузишвори мавчуданд, инчунин аз таъсири газ ва бухори об, махсусан дар харорати баланд ба ямал меояд. Ба ин навъи фитшави бештау руки кореи сараки клапанхо ва ошёнаи онхо ва вкладишхои рехтадушаи биринчии кургошимдори подшипникхои тире зонудори дизелхо бештау гирифтор мешаванд. Дигар кисмхои молишхуран да аз зангзани камтар харда мешаванд

23 23 Хурдашавии кисмхои автомобилььььььььььь ба ту файлы дар автомобильььььььььььсози ба корбурдани такмилоти гуногуни конструк­тиви кам карда мешават. Чунончи, хангами тайёр карданы блокхои силиндрхои двигательь гузоштани гилзахои кутохи чуянии аз занг кам хардашавандаи топовар (дар кисти полои бештау фитшавандаи цилиндр) бисьёр ба кор бурда мешават. халкахои сурокидори хром давондадушаи компресс сиськи и полои поршенььь ва халкахои покимондаи калъаги давондадуша фитшавиро хеленннн кам мекунанд. Фитшавию зангзании ошьёнаи клапанхои дудбарорро татбик, намудани ошёнаи иловагие, ки аз чуяни поташбардор хоста душааст, кам мекунад.

24 24 Шароити истифодабари, дар навбати аваль, шароити року клим, сифати сузишвори ва равшани бакорбурдашаванда, режиме харакат ба пошиддат фитшавии кисмхо ва тагир ёфтани халати техники автомобилььььььььььь таъсири колон мерасонанд. Мувофики шароити рок ва клим рокгардии байни таъмири хеленннн тагьир ёфтанаш мамкин аст. Бинобар.ин баров автомобилььььььььььь хон, ки дар шароити вазнини року клим, чунончи, дар районхои шимоли дур кор мекунанд, нормахои рокравии байни таъмирй назар ба автомобильььььььььььхон ки дар рокхои фаршашон такмилёфтаи районхои иттифоки Шурави кор мекунанд, 30 фоиз кам мукаррар, карда душааст.

25 25 Ба кор бурдани бензини нагз бухорнашаванда хангами ба кор дарговардан ва гарм карданы двигателььхои карбюратордор чакрахои бухорнадушааш дар деворахои силиндрхо часпида, аз он до пардахои равшанро мешуянд, ки дар натичаи ин фитшавии цилинд­ру поршенььььхо зиёд мегардад. Нокифоягии шумораи октании бен­зин поиси руй донани детонация душа, кисмхои механики кривошипию шатуниро аз кор мебарорад. Кам будани шумораи цетании сузишвории дизели, вазнин кор карданы дизел ва фитшавии подшипник ва гарданаи тире зонудорро зиёд мекунад. Часпакии ба мавсими номувофики сузишвори протсесси ба заррахо чудошави, омехташави ва сухтани сузишвориро байрон мекунад.

26 26 Сифати равшан ба фитшавии кисмхо таъсири колон мерасонад. Часпакии равшан пояд ба мавсим мувофик пошад. Дар зимистон ба кор бурдани равшани часпак ба он бурда мерасонад, ки кисмхои механизмхо дар вакти гармшавии онхо кариб беравшан кор мекунанд, зеро равшан ба фосилахои байни онхо ходил душа наметавонад. Барои двигателььхон ки дар режиме пошиддат кор мекунанд, хатман равшани чиришдорро, ки руй донани курсу лакро кам ва ба руки кисмхо часпидани равгаиро бехтар мекунад, ба кор бурдан даркор. Дар дизелхо равшане ки чириши зидди зангзани дошта, мухлати хизмати вкладыши подшипникхои тире зонудори аз биринчии куррошимдор рехтадушаро зиёд мекунад,ба кор бурдан лозим аст.