1. « Сәлемдесу – ә дептіліктің б елгісі ». Т аныстыру. 2. « Сөз м әйегі – к өркем т іл ». М әнерлеп о қу. ( Ә р т оптан 3 о қушыдан ш ығып а йтады, о. - презентация

1

2 1. « Сәлемдесу – ә дептіліктің б елгісі ». Т аныстыру. 2. « Сөз м әйегі – к өркем т іл ». М әнерлэп о қу. ( Ә р т оптан 3 о қушыдан ш ығып а йтады, о қу ш еберлігі, ө зін – өзі ұ статы ж әне д е о қыған ш ығармасы 3 минут танец паук ирек ) 3. « Боламын д ген б аланың, б етін қ ақпа, б елін б у ». Қойылым. ( Т оптардың а расындағы о қушылар с анына ш ектеу ж оқ, сахналық қ ойылымы м ағыналы, ө з ж астарына с ай ж әне 7 минут танец паук трек ) 4. « Қаламының ұ шинда с өздері қ алған ». С ұрақ – ж ауап. ( Б ұл а йналымда ж ерлес а қын – ж азушыларымызға қ артисты 8 с ұрақ б еріледі, ә р д ұрыс ж ауап 10 ұ паймен е септеледі ) 5. « Жұмыла к өтерген ж үк ж еңіл ». Үй т апсырмасы - бүктеме ж асу. ( Әр т оптың ү иден ж асаған ж ұмысы ұ қыпты, т үсіндіруі н ақты болуы ш арт )

3

4 « Сөз мәйегі – көркем тіл » Мәнерлэп оқу

5

6

7 1.Темір жерінде дүниеге келіп, Байғанин ауданында дүние салған ақын... 2.Қазақтың көрнекті ақыны, Жамбыл, Шымкенттің облыстық театрларында актерлық қызмет атқарды... 3.Еліміздің белгілі журналдарында белді қызмет атқарған ақын Қызылбұлақ ауылдық кеңесіне қарасты Көктүбек ауылында дүниеге келген қаламгер Ақын мен журналистік қызметтерді атқарып жүрген ауылымыздың белгілі тұлғасы Табын руынан шыққан, Қарақалпақстан жерінде дүниеге келген, бірақ қазақ топырағында өзіндік орнын қалыптастырған ақын « Қара жаңбыр », « Қызыл ай », « Отамалы », « Бәйттректің жас шағы » повестерінің авторы Байғанин ауданының Қалдайбек ауылында дүниеге келген ақын...

8 Төлген Айбергенов (1937–1967) - 8 наурызда Қарақалпақстанның Қоңырат ауданында туған. Ташкент педагогикалық институты бітірген (1959). 1959–1962 жж. Қоңырат ауданындағы орта мектепте мұғалім, 1962–1965 жж. Шымкент облысының Сарыағаш ауданындағы кешкі жастар мектебінде директор, 1965 жилдан Қазақстан Жазушылар одағы жанындағы әдебиетті насихаттау бюросында қызмет істеді. Өлеңдері республикалық баспасөзде 1957 жилдан жарияланды. Туған жерге дген албырт сағыныш пен мөлдір махаббатқа толы бір топ өлеңдері 1961 жилы шыққан « Жас дәурен » аты ұжымдық жинақта басылды. Қазақ поэзиясына өзіндік жаңа ырғақ, тегеурінді екпін әкелген поэтикалық жир кітаптары : « Арман саперы » (1963), « Өмірге саяхат » (1965), « Құмдағы мұнаралар » (1968), « Мен саған ғашық едім » (1970), « Аманат » (1975), « Бір тойым бар » (1981), балаларға арналған « Бақшаға саяхат » суреткітапшасы (1985) жарық көрді. Сондайақ орыс тілінде « Мир созвездия » (1987) дген атпен таңдамалы өлеңдері аударылып басылды. « Ақерке Жайық », « Жаңғырған Маңғыстау », « Қазақстан », « Сені ола дым », « Мені ойла », « Ақ қайыңдар », « Бір тойым бар », т. б. өлеңдеріне базылған әндер лара сына кеңінен танымал. Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының лауреаты (1974 жилы, қайтыс болғаннан кейін ) жилы ақынның « Таңдамалы өлеңдер » жинағы мен ол туралы базылған « Біргемін мен сендермен » аты естелік кітап, 2001 жилы « Бір тойым бар » аты жир кітабы жарық көрді. Жастарға арналған Т. Айбергенов атындағы әдеби сыйлық бар. Т. Айбергенов (1937 – 1967)

9 Тобық Жармағамбетов (1934, Ақтөбе облысы, Байғанин ауданы, Жарқамыс ауылы – 1973) – жазушы. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен Байғанин ауданындағы 2 Қарауылкелді орта мектебіне жазушы Тобық Жармағамбетовтің есімі берілді. Өз дәуірінің шиндығын өзі бастан кешкен оқиғалар арқылы өте көркем кестелэп кеткен қаламгерлеріміздің бірі бақи дүниеге асығыс аттанып жүре берген Тобық Жармағамбетов еді.Тобық аға, бір шүкіршілігі қазақ әдебиетіне қазақ өміріне де, өз ғұмырбаянына да қартисты кең толғамды туындылар қаллодырып кетті. «Қара жаңбыр» повесі, міне, сендай трекше тынысты туынды еді. Басты кейіпкерлердің бірі - Нияз. Ал Нияз - Тобықтың прототипі. Жазушиның шин есімі расы на келгенде Тобанияз кен, кейін Тобық атанып, төлқұжатқа да солей түскен. Алғашқы «Ескі жұрт» аты әңгімесі «Жұлдыз» журналында жарық көрді. Осы әңгіме 20 ғасырдың 60-жилдарының басында жарық көрген жас прозашылардың «Жол басы» деп аталатын тұңғыш жинағына енді. « Екі жүрек» (1968) «Қызыл ай» әңгімелері (1970) «Нәзік бұлттар» (1966) кітабын жариялайды. Қаламгердің таңдамалы шығармалары «Ақ жауын» дген атпен жарық көрді. (1984) Т. Жармағамбетов ( )

10 Есенбай Дүйсенбаев қазақ поэзиясына өз үні, өз бояуымен келіп, трекше танымал болған ақын. Ол поэзияны қадірлейтін оқырмандардың сүйікті ақынына айналып, ондаған өлең жинақтарын берді. Оның шығармаларында халықтық, ақын - жираулардың екпін мен жігерге, қайсарлыққа құрылған үздік дәстүрі бар. Сол дәстүр дүбірі осы күнге дейін ұласып каледі. Е. Дүйсенбаевтың алғашқы жир топтамасы 1967 жилы Қазақстан Комсомолы Орталық Комитетінің дипломы на ие баллоды, бертінірек кале ұлы Абайдың туғанына 150 жил толу мтрекесінде бас бәйгені, халықаралық Жамбыл атындағы сыйлықты жеңіп аллоды. Есенбай Дүйсенбаевтың « Боз ала таң мен бозторғай » (1971), « Ақ пейіл » (1974), « Ұланғайыр » (1977), « Ашық аслан » (1978), « Ақ желкенді ағыстар » (1979), « Біздің толқын » (1981), « Ашық хат » (1982) деп аталатын жир жинақтары Алматыдағы « Жазушы » және « Жалын » баспаларынан жарық көріп, еліміздің өлең сүйер оқырмандарына кеңінен тамады жилы 60 жасқа толуына орай оған ауданның « Құрметті азаматы » атағы берілді. Ол көркем аударма саласында да жемісті еңбек етті. Қазақ тіліне М. Горькийдің « Әдебиет туралы », Г. Ломидзенің « Ұлы достық ұлағаттары » деп аталатын сын кітаптарын, қырғыз ақыны Б. Абакировтың, палестиналық ақын Абдрахман әл - Хамисидің өлеңдерін, екі томдық « Орыс - совет поэзиясының антология сын » удары. Е. Дүйсенбайұлы (1940 ж дүниеге келген )

11 Нұрпейіс Байғанин (1860, қазіргі Ақтөбе облысы Байғанин ауданы 1945, Ақтөбе ) халық ақыны, жирау. Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері (1939). Әкесі Байғана жоқшылықты көп көрген. Анасы Үміт әнші, домбырашы әрі ақын болыпты, айтыстарға қатысқан. Ол ақындық өнерді ең алғаш анасынан үйренген жасынан - ақ бала жиршы атанады. Кейіннен Абыл, Шернияз, Нұрым, Қашаған, Ақтан, Қазақбай, Сабыр тәрізді белгілі ақындардан үлгі алып, бірқатарымен айтысқа түседі, батырлық жирларды үйренеді. Байғанин Нұрпейіс негізінен батырлықты, адамгершілік пен адаллодықты, әділдік пен ізгілікті дәріптейтін, халық сүйіп тыңдайтын Құбығұл, Төрехан, Қобыланды, Ер Тарғын, Алпамыс, Қыз Жібек, Айман Шолпан сияқты жир, дастандарды жирлаған. Байғанин Нұрпейіс жирлаған Қобыланды батыр жиры осы жирдың басқа ақын - жиршылар айтқан нұсқаларынан көлемі молы, оқиғасы жағынан мазмұндысы. Байғанин Нұрпейістің ерттректе жирлаған дастан, жир нұсқалары кезінде базылып алынбаған. Эпостық жирларды айтумен қатар, дайын сюжеттерді пайдалана отырып, халықтық, әлеуметтік мәселелерге арналған Ақкенже, Нарқыз сияқты өз туындаларын шығарды. Ақкенже дастанында қазақ әйелдерінің тағдыры сол кезеңдегі нақты өмір мәнімен үндес, жан - жақты суреттеледі. Н. Байғанин (1860 – 1945)

12 Қазақтың белгілі ақыны Сәбит Баймолдин – 1942 жилы 5 наурызда Байғанин ауданы, Қарабұлақ ауылында дүниеге келген. Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі жилы Қазақ Мемлекеттік Университетінің филология факультетін, кейін Қазақ КСР Ғылым Академиясы М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институтыың аспирантура сын бітірген. Жоғарғы оқу орнын бітірген соң Байғанин ауданының Байғанин орта мектебінде мұғалім, оқу ісінің меңгерушісі, директорлық қызметте баллоды. Бұдан соң Республикалық « Қазақстан Мұғалімі » газетінің батыс облыстар бойынша меншікті тілшісі, Батыс Қазақстан темір жол басқармасының органы « Стальная магистраль – Болат жол » газеті редакторының орынбасары, Ақтөбе облыстық кітапқұмарлар қоғамы басқармасының жауапты хатшысы, республикалық « Егемен Қазақстан » газетінде бөлім редакторы баллоды. Алғашқы өлеңдер жинағы « Жер - мкен » дген атпен 1966 жилы « Жазушы » баспасында жарық көрді. Одан кейін « Қырда туған » (1967), « Монолог » (1969), « Қызыл іңір » (1971), « Сағыныш » (1976), « Алтын гүл » (1978), « Сенемін саған » (1980), « Іңкәр күндер » (1982), « Армия семья сын » (1982), « Бесік жиры » (1985), « Тал кемь » (1988), т. б. өлең кітаптары жарық көрді. Тақырыбы жағынан сан алуан болып калетін С. Баймолдин өлеңдері авторлық өзіндік қолтаңбасына тән ырғақ, ұйқастармен трекшеленеді. С. Баймолдин ( )

13 Айжанов Жақсылық (1950, Байғанин ) – ақын, журналист. Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетін (1975) бітірген. Ақтөбе облыстық телерадиокомпаниясында редактор, бас редактор, төраға орынбасары қызметтерін атқарды. « Жалын », « Оралу », « Табиғат пен жүрек » аты жинақтары жарық көрді. Ақынның өлеңдерінде табиғат суреттері, қоғамдық құбылыстар, адам тіршілігінің кейбір кезеңдері жир жолдарымен шибер өрнектеледі, оның шығармалары өзіндік үнімен, трекшеліктерімен оқырмандарын тәнті етеді. Ж. Айжанов (1950 ж дүниеге келген )

14 Өтежан Нұрғалиев (1938 – 2011) Өтежан Нұрғалиев жилы 15 тамызда Ақтөбе облысы, Байғанин ауданының « Ақжар » ұжымшарында дүниеге келген жилы Қазақ Ұлттық университетінің журналистика факультетін бітірген жилдары Жарқала орта мектебінде мұғалім, жилдары « Қазақстан пионері » ( қазіргі « Ұлан ») газетінде тілші, жилдары « Қазақ әдебиеті » газетінде тілші, седан кейін « Жалын » баспасында редактор болып қызмет атқарған. Қазақ телевидениесінде жұмыс істеді жилы 6 қаңтарда Алматы қаласында өмірден өтті. Әдебиетке алпысыншы жилдары « Менің махаббатым » аты жир жинағымен келген ақын өлеңдерінде жаңа бояу, тың үн, то сын мінез бар. Ақынның өзі де әдебиетке жаңбыр болып қүйып, нөсер болып төгіліп келді. Әдебиетке жаңа лэп, жаңа тыныс қосылды. Ол көптген кітаптардың авторы. Шығармалары : Менің махаббатым. Өлеңдер. « Жазушы », 1962; Ақ нөсер. Өлеңдер. А., « Жазушы », 1968; Нөсерден кейін. Өлеңдер. А., « Жалын », 1971; Ай астында ақбоз үй. Өлеңдер. А., 1972; Қайыңды тоғай. Өлеңдер. А., « Жазушы », 1973; Таңдамалы. Өлеңдер мен балладалар. А., « Жазушы », 1976; Соғыстың соңғы базы. Балладалар. 1- кітап. А., « Жалын », 1977; Соғыстың соңғы базы. Балладалар. 2,3,4- кітаптар. А., « Жазушы », 1978, 1980, 1984; Тыныштық. Өлеңдер. А., 1987; Афина мектебі. Өлеңдер. А., « Жазушы », « Құрмет » орденімен марапатталған.

15 « Жұмыла көтерген жүк жеңіл » Үй тапсырмасы - бүктеме жасу