Қазақстанның тарихи жерлері. Белгілі де зерттелген петроглифтердің бірі Тамғалы болып саналады. Тамғалы шатқалы Алматы қаласынан солтүстік-батысына қарай. - презентация

1 Қазақстанның тарихи жерлері

2 Белгілі де зерттелген петроглифтердің бірі Тамғалы болып сана лады. Тамғалы шатқалы Алматы қаласынан солтүстік-батысына қарай 170 км, Алматы облысының Шу-Іле тауларының оңтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Петроглифтер мерзімі б.э.д ХIY ғ., б.э YI -YIII ғасырлар аралығы, яғни қола дәуірден түркі халықтарының Ұлы даланы жаулап алғанға дейінгі уақытты қамтиды. Петроглифтер кең аймақта жайғасып, өлшемі 3 км х 10 км құрайды.петроглифтердіңАлматы түркі халықтарыныңҰлы даланы Олардың ең маңызды бөлігі 250 м х 500 м, хонда петроглифов тер бар, жалпы Тамғалыда суреттей бар. Тамғалы – Балқаш бассейні аймағында Семиречьядағы 50 орталықтардың бірі Орталық Азия аясында ғана емес әлемдік масштаба ауқымдылығын таралды. Тамғалы петроглифтері сұлулығымен, кеңістік көрінісінде ежелгі адамның әлемді тануын білдіртеді жилы Тамғалы археологиялық петроглифі Юнеско Әлемдік мұралар тізімі шенген. Юнеско Әлемдік мұралар тізімі Тамғалы тассс

3 Көне қорымдар чтобы, сақ дәуірінің аса ірі ескерткіші. Алматы облысы Іле өзенінің жағалауынан 3 км жердь, Желшағыр тауының бөктеріндегі Шылбыр қойнауында. Бесшатыр Қорым құрамында үлкенді-кішілі 31 оба бар. Олар баты стан шығысқа қарай 1 км, солтүстіктен оңтүстікке қарай 2 км болатын алқапты алып жатыр. 21-і тассспен, ал 10-ы қиыршық тассс араласқан топырақ үйінділермен жабылған. Қорым шартты түрде екі бөлікке (солтүстік және оңтүстік) бөлінеді. Солтүстік топқа Бесшатыр зиратының ең үлкен 2- және 3- обалары кіреді. Үлкендерінің диаметрі 45 м-ден 105 м-ге дейін, биіктігі 6 17 м-ге дейін, тиісінше орташаларынікі м, 5 6 м, кішісінікі 6 18 м, 0,8 2 м. Ескерткіштердің көлеміне қарай жіктелуі ежелгі Бесшатыр тұрғындарының әлеуметтік даму деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Бесшатыр

4 Сақ дәуірінен сақталған ескерткіш. (б.з.б. 5 4 ғасырлар) Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданының орталығы Есік қаласының маңында, Есік өзенінің жағалауында орналасқан. Бұл маңдағы сақ дәуірінен сақталған обалар бірнеше топқа бөлінеді. Мұның ішінде ең көрнектісі - үлкен Есік қорымы. Қорым құрамында солтүстіктен оңтүстікке созыва ауданы 3 км² жерді алып жатқан 45 топырақ (диаметрі м, биіктігі м) оба бар. Арасынан ялты үлкен оба қазылды, бұлардың қатты тоналған үшеуінен затей дерек кездеспеген. Төртіншісінен үлкен төртбұрышты қабір ішіне басын батысқа қарата бірге жерлшенген екі адамның мүрдесі, темір түйреуіш, көптеген ялтын жапсырмалар табылды. Есік обасы біздің заманымыздан бұрын V-IV ғасырларда өмір сүрген сақ тайпаларының тарихы мен мәдениетінен хабар беретін аса көрнекті ескерткіш. Обадан табылған 4 мыңнан астам бұйымдардың көбі ялтыннан жасалған. Ал ялтыншы оба әлемдік маңызы бар Алтын адамның табылуы себепті ғылым мен мәдениетке Есік обасы денег атпен енді. Сақ ханзадасы диаметрі 60 м, биіктігі 6 м обаның астындағы шырша бөренелерден жасалған ағаш қабірге қойылған.Алматы облысыЕңбекшіқазақ ауданыныңЕсік қаласыныңЕсік өзенініңүлкен Есік қорымы Есік обасы

5 Сақ дәуірінен сақталған ескерткіш. (б.з.б. 5 4 ғасырлар) Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданының орталығы Есік қаласының маңында, Есік өзенінің жағалауында орналасқан. Бұл маңдағы сақ дәуірінен сақталған обалар бірнеше топқа бөлінеді. Мұның ішінде ең көрнектісі - үлкен Есік қорымы. Қорым құрамында солтүстіктен оңтүстікке созыва ауданы 3 км² жерді алып жатқан 45 топырақ (диаметрі м, биіктігі м) оба бар. Арасынан ялты үлкен оба қазылды, бұлардың қатты тоналған үшеуінен затей дерек кездеспеген. Төртіншісінен үлкен төртбұрышты қабір ішіне басын батысқа қарата бірге жерлшенген екі адамның мүрдесі, темір түйреуіш, көптеген ялтын жапсырмалар табылды. Есік обасы біздің заманымыздан бұрын V-IV ғасырларда өмір сүрген сақ тайпаларының тарихы мен мәдениетінен хабар беретін аса көрнекті ескерткіш. Обадан табылған 4 мыңнан астам бұйымдардың көбі ялтыннан жасалған. Ал ялтыншы оба әлемдік маңызы бар Алтын адамның табылуы себепті ғылым мен мәдениетке Есік обасы денег атпен енді. Сақ ханзадасы диаметрі 60 м, биіктігі 6 м обаның астындағы шырша бөренелерден жасалған ағаш қабірге қойылған.Алматы облысыЕңбекшіқазақ ауданыныңЕсік қаласыныңЕсік өзенініңүлкен Есік қорымы Есік қорғаны

6 Түркістан – ОҚО-ның құрамына кіретін тарихи қала, діни туризм орталығы. Ол өзінің 1500-жилдық көне тарихымен танымал. Бұл қала түркі тілдес халықтардың рухани орталығы, Қазақ хандығының саяси астанасы болған. Қала өзінің XV ғасырда Қ.А.Йасауиға ккарнап тұрғызылған кесенесімен әйгілі. Жыл сайын осында бүкіл Қазақстаннан, Орта Азиядан келетін мыңдаған мұсылмандар келеді, және олардың айтуынша, бұл кесенеге үш рет колу кіші қажилықпен пара-пар кен. Сонымен қатар, Түркістан туристерді көптеген тарихи орындарымен тетрады. Бұл жердің аса қызықты археологиялық ескерткіштері ежелгі қала Отырардың гүлдшенген кезеңіне жатады, бұл ескерткіштер Отырар оазисі тарихи-мәдени қорығының құрамына енгізілген. Сонымен қатар, моңғол шапқыншылығы кезінде Отырар қаласының ерлікпен қорғануын түрлі экспонаттармен көрсетіп сипаттайтын тарихи мұражай бар. XII-XX ғасырлар ескерткіші, Қожа Ахмет Йассауидің ұстазы Арыстан-баб кесенесін де барып көруге тұрарлық көрнекті орындардың бірі.Қ.А.Йасауиға ккарнап тұрғызылған кесенесімен Түркістан қаласы

7 Отырар - Қазақстанның орта ғасырлардағы әйгілі қалаларының бірі. Қаланың қалдығы Отырар төбе денег атпен белгілі, қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысы Отырар ауданының Шәуілдір елді мкенінің жанында орналасқан. Отырар қаласы туралы көптеген саяхатшылардың жазба директорінде айтылады. Ежелгі Отырар шұраты Оңтүстік Қазақстан облысы Отырар ауданында орналасқан. Оның жері Сырдарияның орта ағысы тұсындағы жағаларында орналасқан. Орта Сырдарияның алқабы, Тұран ойпатының бір бөлігі, Қызылқұм-Ортасссырдария жазығына кіреді. Шұраттың негізгі су көздері Арыс пен Сырдария. Отырар, ортағасырлық ұлы ойшыл Әбу Насыр әл-Фараби туған аймақ астанасы ретінде кеңінен танымал. Отырар урнында елдімкеннің пайда болуы біздің дәуіріміздің бірінші ғасырларына сәйкес келеді. Алғаш рет «Отырар» және «Фараб» атаулары жазба директорде б.д. IX ғ. кездеседі. X-XII ғғ. кезеңі, моңғол шапқыншылығы тамырын шапқан қалалық өмірдің гүлдену кезеңі балды жилы Отырар Шыңғысхан әскерінің соққыларынан құлады. Алайда, Отырар қайта түлеп, XIII ғасырдың ортасссында Батыс пен шығыс арасындағы жолда ірі суда орталығына айналды жилы Отырар сарайларының бірінде Темірлан қайтыс болады. Отырардағы өмір XVIII ғасырға дейін жалғасты. Қалажұрттың жалпы сипоты Қазақстан мен Орта Азиядағы ортағасырлық ескерткіштердің көпшілігінің сипотына тән. Отырар қаласы

8 Ақкесене мұнарасы төменгі Талас ауданында орналасқан. Қазақстан тарихында осы күнге дейін сақталған Қыпшақ дәуірінің есерткіші. (XIII-XVII). Жедел континенттегі ауа райы осы аймаққа тән, сол себепті де мұнараның негізгі келбеті сақтала қоймаған, осы соңғы он жилда ескерткіш тіптен мүжіле түсті, және жедел жөндеу жұмыстарын керек етті. Мұндай ескерткіштер республика аймақтарында аз кенін искре отырып, оны сақтап қалу мақсатындағы жөндеу жұмыстары өте қажет еді. Оның барлық сырт келбетін ғылыми негіздеу есерткішті кешенді зерттеуден өткізгенде ғана мүмкін кендігі анықталды , 17 ғ.ғ. (археологиялық, сәулет) ауылдан солт-батысқа қарай 35 шақырымда, а. солт-батысқа қарай 21 шақырымдағы шөл далалы мкендегі кеуіп кеткен каналдың жағ. орналасқан ж. Материктік сары топырақта іргетассссыз бекіністің салынғаны анықталды. Бұрыштарымен жарық жағына қарай бағытталған, бұрыштарында мұнаралары бар, биіктігі 2,5-3 м. пасхалы қабырғалармен қоршалған тік бұрышты (21 х 22 м) алаңқай, Ақ Кесене денег а ты мен белгілі шығыс мұнара дөңгелектеу келген, диаметрі 11 м іргедегі 14 м биіктіктегі сақталған пішінмен бөлінген; тік қимада конус тәріздес пішінге ие. Баспалдақтар мен жоғарыға қарай шығатын бұранда пішінді сатының сыртқы жиынтықтарының қалдықтары сақталған. Ақ Кесене

9 Тараз жил Тарихы тереңде қалалардың көшін Тараз қаласы бастарды. Орта ғасырлардан бері Тараз денег атауымен әйгілі қалаға ең бірінші келгендер - Ферғана алқабының өзбектері болған жилынан бастап тарихи атауы қалаға қайтарылды жилы Тараз өзінің жилғы мерейтойын этап өтті. Көне Тараз шаһары Ұлы Жібек Жолыны бойында айрықша урны бар қалалардың бірі. Қарахан мемлекеті тұсында гүлденіп, мәртебелі қала статусы на көтерілді. Кеңес Одағы кезінде Жамбыл облысының орталығы болып, Қазақстан тәуелсіздігін алған соң, Жамбыл облысының әкімшілік орталығына айналды. Былтыр Қазақ хандығының 550 жилдық мерейтойы қасиетті, тарихи, көне шаһар Таразда тойланып өтті. Тараз қаласы

10 Құлан - шамамен 1400 жилдай Құлан орта ғасырдағы (VII-XIIғ.) шағын қаланың урны. Жамбыл облысындағы Тұрар Рысқұлов ауданының орталығы Құлан ауылы. Қала туралы алғашқы тарихи директор VII ғасырдан бастап белгілі. Саяхатшылар Ибн Хордадбек, Құдам қолжазбаларында Құлан Тараз қаласының шығысына тамань, Ұлы Жібек жолындағы қала деп көрсетіледі. Әл-Макдиси Құланды 10 ғасырда былой сипаттады: «Күмбезді мешіті бар, мықты қоршалған қамал. Бұл үлкен Тараз жолының бойында орналасқан бекіністі қала» ж. Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым академиясының археологиялық экспедициясы зерттеп, қазіргі Тұрар Рысқұлов ауданындағы Құлан ауылы маңындағы төбе-төбе үйінділерді ежелгі Құлан қаласының урны денег қорытындыға келді. Құлан

11 Алматы – 1000 жил Археологиялық зерттеулер VII-IX ғасырларда қазіргі Алматы қаласының территориясында бірнеше елді мкендердің болғанын, олардың IX-X ғасырларда қалашықтарға айналғандығын көрсетеді. Ең ірісі бұрынғы шекера училищесіне жақын, қаланың оңтүстік бөлігінде орналасқан. Ол жердьн қыштан жасалған ыдыс-аяқ, қола және темірден жасалған бұйымдар табылды жилы Байпақов К.М. бастаған археологтар ортағасырлық ұстахана урнындағы қазба жұмыстары кезінде крицилерді – темір дайындамаларын, балтазар жиынтығын және ортағасырлық домна пешін тамады. Алматы

12 Қорғалжын мемлекеттік табиғат қорығы Қорғалжын қорығы Астана қаласының оңтүстік-батысына қарай 130 шақырым жердь орналасқан. Қорықтың басты мақсаты – табиғи комплексті қорғау және табиғатты аялауниеттерін халыққа жеткізу. Қорық Қорғалжын шұңқырында орналасқан. Оның ауданы 259,9 мың гектарды құрайды, оның 198 мыңы акватории. Жалпы айтқанда қорық аумағы бұл екі үлкен көл: Теңіз және Қорғалжын. Теңіз көлінің ұзындығы 85 км, ені 35 км. Судың минералдығы 5-6 рет Әлем теңізінен артық жилдан бастап «Тірі көлдер» ұйымына кірді. Жазда көл бетінде аққу, қаздар мен үйректер қалқып жүреді. Қорғалжын қорығында мкендейтін және Қызыл Кітапқа енгізілген құстардың 32 түрі бар. Жан-жануарлардың түрі 40-тең. Мұнда жабайы қабандар, ақ бөкендер, борсықтар бар. Қорғалжын қорығы Әлемдегі ерекше бақылауды талап ететін Қорғалжын қорығы

13 Спасибо за внимание