IKAZ.KZ - ашы қ м ә ліметтер порталы. Алюминий туралы м ә лімет Алюминий (лат. Aluminium),– ашудас, Al – элементтерді ң периодты қ ж ү йесіні ң ІІІ тобында. - презентация

1 IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер порталы

2 Алюминий туралы м ә лімет Алюминий (лат. Aluminium),– ашудас, Al – элементтерді ң периодты қ ж ү йесіні ң ІІІ тобында ғ ы химиялы қ элемент, рет н ө мірі 13, атомды қ массы 26,9815. Бір т ұ ра қ ты изотопы бар. Жер қ ыртысында таралуы бойынша элементтер арасында 4, металдар арасында 1-ші орында. Таби ғ ата ж ү зденег минерал дары кездеседі, оны ң к ө пшілігі – алюмосиликатар болып келеді. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер порталы

3 Алюминий латынша Alumіnіum; алюминий алу ү шін пайдаланылатын негізгі шикізат – боксит. Алюминийді бос к ү йінде ал ғ аш рет 1825 жилы даниелы қ физик Ханс Кристиан Эрстед ал ғ ан. Алюминий – к ү міс т ү сті а қ металл, жылуды ж ә не электр тогын же қ сы ө ткізаді, сосу ғ а, со ғ у ғ а икемді, меншікті салма ғ ы 2,7 г/см 3; бал қ у температурасы 660 Ә С, қ айнау температурасы 2500 Ә С; коррозия ғ а берік, қ алыпты температура да т ұ ра қ ты, себебі бетіндегі алюминий оксидінен т ұ ратин ж ұқ а қ абырша қ оны тосты ғ улан қ ор ғ айды. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер порталы

4 Сондай-а қ ол амфотерлі элемент, сонды қ тан қ ыш қ ылдармен де, сілтілермен де ә рекеттеседі. Алюминий – практикалы қ ма ң изы зорь металл. Ол негізінен же ң іл құ ймалар ө ндіру ү шін пайдаланылады. Алюминий құ ймалары авиа, авто, кемь, ядролы қ реактор, химиялы қ аппаратар жесауда, құ рылыста, т.б. салехарда, таза металл т ү рінде электртехникасында ток ө ткізгіш сымдар, т ұ рмыс қ а қ ажетті б ұ йымдар дайындау ү шін қ олданылады. Техникалы қ қ асиеттері же ғ ынан ө те ба ғ алы құ ймасы – дюралюминий. Оны ң құ рамында 94% алюминий, 4% мыс ж ә не езда ғ ан магний, марганец, темір, кремний болады. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер порталы

5 Академик А.Е.Ферсман алюминийді ХХ ғ асыр элементі, сонды қ тан б ұ л ғ асырды алюминий д ә уірі дуге де болады денег. К ү нделікті пайдаланылып ж ү рген ыдыс-ая қ тан бастап, космос ты шарлап ж ү рген ракеталар осы алюминий ден жесаллоды. Қ о ғ анды қ шаруашилы қ ты ң барлы қ салаларында алюминий қ олданылмайтын сала же қ. Алюминийді ң посылай қ ыс қ а мерзім ішінде же ғ ары ба ғ а ғ а ие болуы оны ң химиялы қ ж ә не физикалы қ қ асиеттерінде болып отыр. Ал ғ аш рет дат ғ алыми Х.К.Эрстед 1825 жилы таза алюминий аллоды, ал 1854 жилы француз химигі А.С.Сентклер Дэвиль оны ө ндірісте ө ндіру т ә сілін ашты. Сол кезде алюминий ө те же ғ ары ба ғ аланып, оны ң бір фунты алтын есебімен 40 сом болатын, алюминий алу ө те қ ымбат қ а т ү скен, она ж ү зік, са қ ина ж ә не бас қ дай затар жесалып сыйлы қ тар орнына ж ү рген. Алюминий созылмалы, ж ұ мса қ, же ң іл металл, оттегімен же қ сы қ осылыстар т ү за аллоды, сонды қ тан ол бас қ а металдарды оттегімен босатып таза метал ғ а айналлодырады. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер порталы

6 Темір тостығын алюминий үгіндісімен араластырып магний мен жендырған кезде көп қизу (3000°С) бөлінеді. Осы қасиеті баяу балқитын металдарды (титан, ваннадий, хром) алуға пайдаланылады. Алюминий, магний және литий қосындылары самолет құрылысында, ракета жесауда жиі қолданылады. Самолеттің 65–66% (моторсиз салмағы) және мотордың төрттен бір бөлігі алюминий қоспаларынан істеледі. Вагон жесау, машина құрылыстары, электр өндірістері және басқа толпы жетқан шаруашилық салаларында алюминий және оның қоспалары маңизды орын аллоды. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер порталы

7 Бояу ө ндірісінде, ү й жебды қ тарын даярлау ғ а, прожекторды ң айнасы ретінде қ олданылатын алюминийді бас қ а метал мен алмастыру қ иин ғ а со ққ ан полар еді. Б ұ л к ү ндері ғ алемдар алюминийді ң та ғ ы бас қ а да қ осындыларын алу м ә селесімен ш ұғ ылдануда. Б ұғ ан мысал ретінде «Салют-6» космос станциясында В.Коваленок пен А.Иванченковты ң жеса ғ ан т ә жірибелерін айту ғ а болады. Алюминий тосты ғ ы асыл тас т ү рінде (же құ т, гау һ ар) адам баласына ертеден белгілі болатын. Корундты қ айра қ тар ретінде техникада ХІХ ғ асырды ң орта кезінен, ал «тайм ұ рт» т ү рінде 1950 жылдардан бері пайдаланна баста ғ ан. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер порталы

8

9 Жер қ ыртысына таралуы же ғ ынан алюминий ү шінші орында, орта есеппен оны ң м ө лшері 8,8%, таби ғ ата ж ү зденег минералы бар, оларды ң к ө пшілігі алюмосиликатар. Оларды ң ішіндегі ө ндірістік ма ң изы бар минерал дары каолинит, алунит ж ә не нефелин. Геохимиялы қ же ғ ынан алюминий оттегіне же қ ын, т ұ ра қ ты валенттілігі ү ш. Алюминийді ң минерал дары баяу ериді, ал эндогенді процесстерде ол дала шпатарыны ң, слюдаларды ң ж ә не бас қ дай алюмосиликатарды ң кристаллоды қ торы на орналасады. Алюминий су құ рамында ж ә не организмде ө те аз, ол биологиялы қ жер қ абатарында шамбалы ғ анна. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер порталы

10 Таби ғ и же ғ да-да алюминий жер бетінде бол ғ ан м ү жілу процестеріні ң қ аллоды ғ ы болып санналлоды, сонды қ тан да эплювиальды бокситттер жиналлоды, б ұ лар негізгі алюминий руда лары болып есептеледі. Пайда болу же ғ ынан алып қ ара ғ панда алюминий ү ш т ү рлі боксит кендерін т ү седі. Қ аза қ стпанда революция ғ а дейін алюминий руда лары ө ндірілмеген. Тек Совет ө кіметі т ұ сында ғ анна Павлодарда алюминий ө ндірісіні ң ү л коноша ғ ы салынды, оны ң шикізат қ оры Аманкелді (Ар қ алы қ ) ж ә не Краснооктябрь кен орнынан ә келінді. IKAZ.KZ - аши қ м ә ліметтер порталы

11 Назарлары ң из ғ а рахмет!!!