Мидин Алыбаев ( ж.ж.) Таланттуу акын, сатирик, драматург жана прозаик Мидин Алыбаев жарык Дүйнөдө 42 гана жыл өмүр сүрдү. Өмүр шамын өйдөлөтүп. - презентация

1 Мидин Алыбаев ( ж.ж.) Таланттуу какын, сатирик, драматург жана прозаик Мидин Алыбаев жарык Дүйнөдө 42 гана жил өмүр сүрдү. Өмүр шаман өйдөлөтүп кармагын, Ар күнүңдү эл-жартуна арнагын. Текке кет пес асыл эмгек жасасаң. Ошол болот өлбөс болуп калганың.

2 Жаш кези. Жумгал районунун Чаек айылында 7-ноябрь 1917-жилы туулган жилдардын башында Фрунзедеги борбордук педтехникумга округа кирет. 1936–1938-ж.ж. «Ленинчил жаш» гезитинде иштейт ж.ж. Советтик Армиянын катарында болуп, как финдерге карши согушка катышкан. Согуштан кийин республика лык гезит- журналдардын редкакцияларында иштеген.

3 Чыгармачылыгы. М.Алыбаевдин чыгармачылыгы педтехникумда окуп жүргөн кезинде башталып, «Сабату бол» ату дубал гезитке сырлары үзүлбөй чыгып курган жилы М.Алыбаевдин «Бкактылуу жаштык» денег биринчи сырлар жыйнагы чыгат. Сатирик катары «Ак чүч» ату сатиралык жыйнагы жарык көргөн.

4 Жарык к ө рг ө н китептери. Акын «Бкактылуу жаштык» денег 1937-ж. жазылган биринчи сыр жыйнагында: Текеси чуркап аскадан, Куштары сайрап ачкадан, Буралып чыгып тулаң чөп Буркурап жыты аңкыган,- деп ксыргыз жеринин сулуулугуна суктанып жасган. Кийинки чыгармалары: Ырлар жыйнагы. – 1938 ж.;Жомокчу морген. – 1939 ж.;Ырлар жыйнагы. – 1947 ж.;Жаңы сырлар. – 1949 ж.: Сатиралар жана лирикалык сырлар. –1957 ж.;Эмне үчүн мороз таң алдында чкаксырат?: Бөбөктөр үчүн. – 1958 ж.; Эки бүркүт: Тестиер балдар үчүн. –1959 ж. Орус тилинде: Расговор с современником: Ырлар жыйнагы. – 1958 ж.

5 Акындын лирикалары: «Т ү нк ү скакчы»; «Ант»; «Чек скактаган куркума»; « Ө лк ө м-элим»; «Бил душман»; «Кыз жана г ү л»; «Кээде б ү рк өө, кээде парк дейт кабаны ң »; «Ойлончу»; «С ү йг ө н ү мд ү н с ү р ө т ү н ө »; «Сагындым»; «Жкака ң гады кызыл г ү лд ү жыттадым»; «Кол жоолук»; « Ө з үң бил»; «Баягы»; «Айтчы жаным»; «Сага».

6 «Ыйлабачы» Билесиң го, Кансыз согуш болбосун?! «Кан» деп учат, «Жан» деп учат коргошун. Кан майдана Каза болгон көрүнөт, Каалап тийген Кадсыр шарик жолдошуң- Ыйлабачы, Тсырмабачы, Сулуу беттин нарын Кийбе, Ташта! Кереги жек каранын! Жыл оңолот Кемтик долот Жаш ждет, Жашың тиле Эмчектеги баланын,- «Ыйлабачы!» Кайгыны яичке батсыргын. Сабсыр кылчы, Айтканын ук какындын: Коркок бирөө, Коюнуңда жаткыча Аты жкакшы! Жесири бол базатсырдын,-

7 Акындын сатира лары: «Бюрократ», «Кошоматчы», «Саадат-кандидат», «Адабияттык парад» өң д үү сатира лары. Республикада тап к ү р ө ш ү айыгышкан м ү н ө сг ө ө т ү п курган жилдарда К.Маликовдун «Таш к ү сг ү н ү н т ү б ү нд ө », «Сен койсо ң да, мен койсом», «Атасы менее балансы» гады башка сатиралык чыгармалар эл арасына ке ң ири тарап кеткен. «Чалкан дос», «Сисге айтам», «Осмонаалы л ө к ү й», «Д ү ж ү р букалар», «Тилекматтын тили» ату гады башка сатира ларын, «Жолдош Маяковскийге отчёт» сатиралык поэзия сын жараткан.

8 «Ак ч ү ч» Биз буларды сынга алскак, Жүрөгү түшүп калмкакпы? Ансыз деле, Чыдап келдик, Кесе тиштеп бармкакты. -Мен кимин! – деп Күсгүсүнөн сураса: -Аай!! – деп, (Айтар эле айнек) -Сен жатып ичер жан бкакты. Жеке эле, Мени тиктебей, Карасаң боло, Элди Жерди - Жан-жкакты Төмөн түшүрбө, Аял денег ардкакты.

9 Драматург жана котормочу. М.Алыбаевдин «Курорттогу окуня» ату көп кактылуу комедиясы Ксыргыз Мамлекэттик драма театрында коюлган. Акын 1952-ж. В.Саяновдун «Ленин Горкиде»; 1953-ж. Гафур Гулямдын «Акмат шаман бала эмес, бирок...»; 1956-ж. «Ырлар» денег ат менее орус сырларын; 1958-ж. «Пенджаб какындары» ату сырлар жыйнкактарды ксыргыз тили не которгон.

10 Кызынын эскорт үү с ү. Мидин сүрөттү да жкакшы тартчу эйкен. Кызы Зарема апанын эскерүүсүндө, какын карикатураларды мыкты тартчу. Баса, Зарема Мидинова кесипкөй сүрөтчү жилдаргады "Алиппе" оку китебиндеги бардык сүрөттөрдү тарткан. Ал өзү айткендай, атласынын сүрөтчүлүк шыгы ага шоп-тур.

11 Кызыктуу к ө р ү н ү ш. Бир кызыктуу көрүнүш, Мидин Алыбаевдин чыгармачылыгында доступ азилдери, эпиграмма жанрынгады саптар чоң орунду ээлеген. Акын замандаштарынын эсинде ары шайсыр, ары сөзмөр, бирок көзүнө кобыла калган бир кичине да калыссыздыкты жөн калтсырбай сирга салып угуза калган, чындыкты битке айткен адам катары скакталган. Мидиндин окуняларынан айрым мисалдар: Согуш учурунда Мидин Алыбаев өз микены Жумгалга көчүп барат. Ткак долго чыгарда эле ал бир жкакка жек болуп кетип, бир маалда, боооуна бир күчүк катып келип халат. Акын, көрсө, өкүл атласы жана устаты Аалы Токомбаевге коштошкону барса, ал коши ала кетип багып ал деп бир күчүгүн берген эйкен…

12 Кайтып кеткени. Мидин Алыбаев 1959-жилы 6-декабрда күтүүсүз жердин газа болгон. Жкакындарынын эскерүүлөрүнө караганда, ошол күнү какындын үй-бүлөсү нейман күтүп жаткан. Бир маалда эле үй аэс и "коннектор келгенче сейилдеп" келмекчи болуп ссыртка чыгып катет. Бирок ошол боюнча кайтып келбейт. Акын башына кату соку жеп ооо балда жаткан жеринен көчөдөгүлөр тап оооуканага жеткиргенден кийин көз жумган эйкен.

13 М.Алыбаев газа болгондон бери карата месгил-месгил менее какындын мурун жарык к ө рб ө г ө н жана жарык к ө рг ө н чыгармаларынын т ө м ө нк ү д ө й топтомдорун басмадан чыгарды: «Чыгармаларынын бир том дугу»-1961 ж.; «Ачылбаган кат»-1964 ж.; «Жомоктор»-1965 ж.; «Тандалган сырлар»-1967 ж.; «Кызыл жилдыз»-1971 ж.; «Пьесалар»-1972 ж.; «Тандалган чыгармалар»-1977 ж.; «Ачылбаган кат» ж.; «Мидин»-1984 ж.; «Ачылбаган кат»-1987 ж.; «Мидин Алыбаев»-1993 ж. Орус тилинде: «Ккак птицы спасли старый дуб»-1980 ж.

14 – Акын өтө киска өмүр сүргөнүнө каравай, өсгөчө бир чыныгы лирикалык чыгармаларды таштып кэтти. Ал ксыргыз жеринин ажайып кооздугун, база жеткис асыл касиетин даңазалап кэтти. Соң-Көл …Жээгиңде турдум, Соң-Көл, болдум сынап, Көйкөлүп көлкүп жаткан сен бир сымап, Сөөлөтүң, сулуулугуң кубандсырды, Эзилтип жүрөгүмдү кытыгылап. Берилип, куштар болуп, жедеп сага, Кээде, шут, кээде мени алат сана. Кайгысыз, ойсуз, муңсуз кайкып учкан, Кап чиркин каз-өрдөгүң боксом гана…