Бас көзiмен қарасаң, нәпсi – жалған, Бiр сұлу қыз сықылды жұрт таңданған. Анық ақыл көзiмен қарағанда, Өзiн берер қалыңға ол қызды алған. Шәкәрім. - презентация

1

2 Бас көзiмен қарасаң, нәпсi – жалған, Бiр сұлу қыз сықылды жұрт таңданған. Анық ақыл көзiмен қарағанда, Өзiн берер қалыңға ол қызды алған. Шәкәрім

3 * Ш ә к ә рім Құ дайберді ұ лы шы ғ армашылы ғ ы ә дебиеттануда ж ә не п ә лсапа ғ ылымдарында кешенді зерттеле бастады. Ш ә к ә рімтану жеке ғ ылым саласы ретінде қ алыптаса бастады. Ш ә к ә рімтануды ң ерекшелігі оны ң тек поэзия мен ә деби процеске ғ ана байланыстылы ғ ында ғ ана емес Ш ә к ә рімтану бірнеше ғ ылымдар саласын қ амтиды. * Себебі, а қ ын шы ғ армашылы ғ ы тек поэзиямен ғ ана шектелмейді. Ш ә к ә рім шы ғ армашылы ғ ыны ң ерекшелігі оны ң к ө п қ ырлылы ғ ы мен к ө п салалы ғ ына байланысты. Ш ә к ә рім қ аза қ ты ң поэзия ө нерін ғ ана емес философиясын, тарихын, а ғ артушылы қ -педагогикалы қ ж ү йесін, ә сіресе танымы мен м ә дениетін жетілдіріп, дамыту ғ а зор ү лес қ осты. * Сонды қ тан Ш ә к ә рім шы ғ армашылы ғ ын белсенді зерттеумен ә дебиетшілермен қ оса, философтар, тарихшылар, педагогика ж ә не психология ғ ылымдары айналысуда. Ш ә к ә рімні ң қ аза қ ә дебиеті мен м ә дениетінде, д ү ниетанымында ерекше орын алатынды ғ ын оны ң рухани м ұ расын зерттеуді ң к ө псалалы болуынан-а қ бай қ ау ғ а болады.

4 Шәкәрімнің ұзақ жыл тұрған қыстауының қалдығы

5 * Әрине, Шәкәрімнің ақындығы оның шығармашылығының негізгі саласы. Оның философиясы, ағартушылығы, психологиялық толғанысы поэзиясынан қайнап шығады. Шәкәрім шығармашылығын зерттеудегі осы ерекшелікті шәкәрімтанушылардың әрқайсысы атап көрсетеді. * Қазақ әдебиетінде шәкәрімтанудың негізін салып, ірге тасын қалаған алаш арыстары Ә. Бөкейханов, А.Байтұрсынов сияқты ойшыл қайраткерлері. Олар Шәкәрімнің Абайдан кейін қазақ поэзиясын жаңа сатыға көтеруші екендігін жан-жақты дәлелдеді. Ақынның поэзиясының ерекшеліктерін, дүниетанымының күрделілігін анықтады. Шәкәрім көтерген махаббат мәселесін оның дастандарының мысалында талдады. Мысалы, Әлихан Бөкейханов Шәкәрімнің адам, қоғам, Алла мәселелеріне ерекше назар аударғандығын сөзге тиек етед. Қазақ қоғамының салт-әлеуметтік мәселелеріне қатысты Шәкәрім пікірлерін қуаттайды. Ә. Бөкейханов Түрік, қырғыз, қазақ hәм хандар шежіресіне, Қалқаман- Мамыр поэмаларына жазған рецензияларында Шәкәрімнің творчестволық лабараториясына жоғары баға береді. Осы рецензияларды шәкәрімтанудың бастауы ретінде қарастыруға болады.

6 * Әдеби процесті зерттеуде кейінгі ғалымдарға үлгі болған Ахмет Байтұрсыновтың Абай шығармашылығы жөнініде жазылған Қазақтың бас ақыны мақаласы. Бұл еңбектегі Ахаңның Абай сөздері дүниеде қалғаны қазаққа зор бақ. Бетін түзеп, жөн сілтеген кісілерге де, сілтеген жолды лақпай тұп-тура тапқан адамға да қазақ балалары талай алғыс берер-деген пікірінің шәкәрімтанушы- ларға да тікелей қатысты екендігі ақиқат. Себебі, Шәкәрім ақын ретінде, Абай дәстүрін жалғастырады, ол көрсеткен рухани құндылықтарды күн тәртібіне қойды, жаңаша жырлай алды, бейнелей білді. Белгілі абайтанушы Қайым Мұхаметқанов сөзімен айтсақ: Қазір әдебиетіміздің тарихында орны ойсырап тұрған, елге ежелден белгілі болған ақын,жазушыларымызды еске алғанда,ең алдымен Шәкәрімді атауымыз орынды деп білемін. Өйткені, ол Абайдың нағыз мұрагерлерінің бірі, бірі болғанда бірегейі.

7 Сынамақ болсаң түрімді, Көрейін десең нұрымды, Жый-дағы оқы жырымды...

8 * ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басындағы қазақ әдебиеті тарихында Абайдан кейінгі ұлы ақынымыз – Шәкәрім өзінің жарты ғасырдан астам шығармашылық жолында мол әдеби мұра қалдырды. Оның өлеңдері мен поэмалары, прозалық шығармалары мен публицистикалық мақалалары, жұмбақтары мен мысалдары, философиялық ой пайымдары, түрлі тілдерден тәржімалаған туындылары қазақ әдебиетінің тарихына қосылған баға жетпес асыл қазына болып табылады. Ақынның осындай табиғи талантының түп-тамырының тереңдігі, жан-жақты, сан қырлы қабілет иесінің мұралары ұрпақтан-ұрпаққа жететіні сөзсіз.

9 Шәкәрім Құдайбердиев-қазақ мәдениеті мен ғылымының көгінде өзінің жарқын жұлдызын қалдырған биік тұлға. Ә.Тәжібаев

10 Молама, есі ң е алып келесі ң дер, С ө зімді о қ ып, ойланып к ө рерсі ң дер. Айт қ аным тапжылмай келгеніне К ө з жетіп сонда ғ ана сенерсі ң дер. Ш ә к ә рім