Ашық сабақтар Қазақ хондығсының құрылуы

Ашық сабақтар

Қазақ хондығсының құрылусының себептері Керей мен Ж ә нібек с ұ лтандарды ң Қ аза қ хонды ғ ын құ ру ғ а ұ мтылуы Біріншіден:

Ашық сабақтар Халы қ б ұқ арассыны ң Ә біл қ айыр хан ғ а наразылы ғ сыны ң к ү шеюі Екіншіден: Ү шіншіден: Алым-салы қ ты ң к ө беюі Т ө ртіншіден: Ә біл қ айыр ханны ң ойраттардан же ң іліп қ аллы

Ашық сабақтар

Қазақ хондығсының құрылуы және нығаюы (15-17 ғғ.) Қазақ хондығсының пайда болуы Қазақстан жерінде ғғ. болған әлеуметтік-экономикалық және этникалық-саяси процестерден туған заңды құбылыс. Өндіргіш күштердің дамуы, көшпелі ақсүйектердің экономикалық қуатсының артур, феодалдық топтардың тәуелсіздікке ұмтылуы, осы негізде Әбілхайыр хондығы мен Моғолстан арасындағы тартыстың өршуі, әлеуметтік қайшылықтардың үдевІ 15 ғ. 2 жартысында бұл мемлекеттердің құлдырап ыдырауына пары соқтырды.

Ашық сабақтар Әсіресе Әбілхайыр ( ) Жошы-Шайбан- Дәулет-Шайх оғланның ұлы хондығы өте нашар еді. Территориясы батысында Жайықтан бастап, шығысында Балқаш көліне дейін, оңтүстігінде Сырдың төменгі жағы мен Арал өңірінен, солтүстігінде Тобылдың орта ағысы мен Ертіске дейінгі жерді алып жаты.Бір орталықа бағынған мемлекет болмады. Көптеген ұлыстарға бөлінді. Олардың басында Шыңғыс әулетінің әр тармақтағы ұрпақтары, көшпелі тайпалардың билеушілері тұрды. Әбілхайыр билік еткен кезде халық өзара қырқыс пен соғыстан шарады. 30 жж. ол Тобыл бойында Шайбани ұрпағы Махмұт Қожахонды талқандады. Сыр бойындағы далада Жошы әулетінің Махмұтханы мен Ахметханын(Тоқа Темір тұқымы) жеңді жилы Әбілхайыр Темір ұрпақтары мен Ақ Орда хандары ұрпақтарынан Сыр бойы мен Қаратау баурайындағы - Сығанақ, Созақ, Аққорған, Өзгент, Аркүк сияқты қалаларды басып аллоды ж. Үз-Темір тайшы баста пан ойраттардан (жайылым жер іздеган) Түркістан өңірінде жеңіліп қалды. Масқара ауры шарт жасасып, ойраттар Шу арқылы өз жерлеріне кетті. Ал Әбілхайыр өз ұлысында, қатал тәртіп шараларын орнатуға кіріседі. Бұл халық бұқарассының оған дега өшпенділігін күшейтті. Нәтижесінде халықтың жартысы Шығыс Дешті Қыпшақтан Түркістан алқаптарына және Қаратау бөктерлерінен Жетісудың батыс өңіріне көшіп барулары еді. Оны Жәнібек пен Керей басқарды.

Ашық сабақтар Феодалдық салат көптеген салық түрін енгізді. Малшыдан зекет, егіншіден ұшыр жиналды. Ең жоғары басқарушы хандар балды. Олар тек Шыңғыс тұқымынан шықты. Феодалдық шартты жер иеленушілік, жерге меншіктің тұрақты түрлері, әсіресе Қазақстанның оңтүстік аудандарында, Сыр бойындағы қалалар аймағында қалыптасты. Олардың сойырғал, иқта, милк, вакуф сияқты түрлері балды. Ханнан тархондық құқық алып, сыйлық жерді иеленушілер хонда тұратын егіншілерден, қолөнершілерден өз пайдасына салық жинады. Қазақ қоғамын әлеуметтік-таптық топтарға бөлу негізіне әл-ауқаттылық жағдайынан гөрі, әлеуметтік шығу тегі негізге алынды. Жоғары аристократтық топ ақсүйектерге Шыңғыс әулеттері хандар, сұлтандар, оғландар төрелер, қожалар жаты. Ал басқа халық әл-ауқатына қарамастан қара сүйеккке жатқызылды. Қазақ поэзияссының бұл кезеңдегі аса ірі тұлғалары Шалкиіз (15 ғ.), Доспамбет (16 ғ.), Жиембет, Ақтамберді (17 ғ.). Қазақтың батырлар жыры тарихи оқиғаларға құрылған. Мысалы: Қобыланды, Ер Тарғын, Алпамыс, Ер Сайын, Қамбар батыр дастандары. Ислам діні толық тамады. Араб әліпбиі қолданылды.

Ашық сабақтар