Сабақтың тақырыбы Алкандар

Сабақтың мақсаты: Алкандар,жалпы формуласы, гомологтық қатары, изомерлері, актаулары,алкандарты алу және химиялық қасиеттері мен қолданылуы туралы жалпы түсінік беру Көмірсутектер туралы білімдерін,ойлау, есте сақтау дағтыларын дамыту Тапсырмаларты орындай отырып, ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеуге ұмтылу

Сабақтың жоспары: I. Ұйымдастыру II. Өткенді қайталау III. Жаңа сабақ 1. Қаныққан көмірсутектердің жалпы формуласы, анықтамасы. 2. Гомологтық қатары. 3. Изомерия түрлері. 4. Атом құрылысы. 5. Физикалық қасиеті. 6. Алыну жолдары. 7. Химиялық қасиеті. 8. Қолданылуы. IV. Сабақты бекіту V. Қорытынтылау VI. Үйге тапсырма

Алкандар. (қаныққан көмірсутектер. Парафиндер..) Алкандар – көміртектің барлық атом дары дара (σ-) сигма байланыспен байланысқан жалпы формуласы мынандай көмірсутектер C n H 2n+2

Метанның гомологтық қатары СН 4 метан С 2 H 6 этан C 3 H 8 пропан C 4 H 10 бутан C 5 H 12 пентан C 6 H 14 гексан C 7 H 16 гептан C 8 H 18 октан C 9 H 20 нонан C 10 H 22 декан Гомологтар – құрылысы мен қасиеті ұқсас,бір немесе бірнеше СH 2. тобина айырмасы бар жалпы формуласы бірдей затрат

Радикалдар – жұптаспаған электроны бар бөлшектер. Саны Сан актауы Радикалтың формуласы Радикалтың актауы 1Моно--СН 3 Метил 2Ди--С 2 Н 5 Этил 3Три--С 3 Н 7 Пропил 4Тетра--С 4 Н 9 Бутил 5Пента--С 5 Н 11 Пентил

Алкандартың Изомериясы және номенклатурасы Құрылымтық: CH 3 – CH - CH 2 - CH 3 CH 3 Алгоритм. 1. Негізгі тізбекті таңдап алу: CH 3 – CH - CH 2 - CH 3 CH 3

Алкандартың Изомериясы және номенклатурасы 2. Негізгі тізбектегі атомдарты нөмірлеу және радикалың орнын анықтау CH 3 – CH - CH 2 - CH 3 CH 3

Алкандартың Изомериясы және номенклатурасы 3. актау: CH 3 – CH - CH 2 - CH 3 CH метилбутан

Метан алкандарға sp³-гибридтену тән; байланыс ұзынтығы С-С = 0,154 нм орбиталдар арасындағы бұрыш= 109° 28´. көміртегі және сутегі орбитальдарының қабысуы + 109°28´ Метанның құрылысы s р Гибридтелген орбиталь сурет 1. сурет 2. сурет 3. c c c cc c c 0,154 нм

Метан қатары гомогтарының құрылысы

Алкандартың құрылысы

Метанның кеңістік пішіні

Этанның пішіні

Физикалық қасиеттері Салыстырмалы молекулалық массаларының өсу ретіне қарай қайнау, балқу температура лары аркаты СН 4 …C 4 Н 10 – гайдар T қайнау : -161,6…-0,5 °C T балқу : -182,5…-138,3 °C С16Н34…ары қарай қатты затрат T қайнау: 287,5 °C T балқу: 20 °C С 5 Н 12 …C 15 Н 32 –сұйықтар T қайнау : 36,1…270,5 °C Tбалқу: -129,8…10 °C

1)Өнеркәсіпте а) мұнай өнімдерін крекингілеу : C 16 H 34 C 8 H 18 + C 8 H 16 2) Зертханада: в) карбон қышқылының натрий тұздарын декарбоксилдеу СН 3 СООNa + 2NaОН СН 4 + Nа 2 СО 3 б) Вюрц реакциясы : C 2 H 5 Cl + 2Na C 4 H NaCl Алынуы а) карбидті гидролиз дэу: Al 4 C H 2 O = 3 CH Al(OH) 3

СН 4 + Сl 2 CH 3 Cl + HCl + Q t Реакция радикалы механизм бойынша жүреді. Этан б) Нитрование С Н Н Н Н + НО NO 2 СН 3 NO 2 + H 2 O + Q в) Сульфирование С Н Н Н Н + НО SO 3 H СН 3 SO 3 H + H 2 O + Q t t Химиялық қасиеті 1. Орын басу реакция лары 2) Нитрлеу (Коновалов): 3) сульфирлену: 1) Галогендеу реакциясы

СН 3 СН 2 СН 2 СН 2 СН 3 t, катализатор СН 3 СН СН 2 СН 3 СН 3 СН 4 + Н 2 О СО + 3Н 2 800°С синтез-газ 2СН 4 Н С С Н + 3Н 2 + Q 1500°С СН 3 СН 3 Н 2 С=СН 2 + Н 2 + Q Қаныққан көмірсутектер оттегі жеткілікті болғанда көмірленбей жанаты ) С 3 Н 8 + 5О 2 3СО 2 + 4Н 2 О + Q Катализаторт қатысында тотығаты: СН 4 + О 2 500°С, катализатор Н С О Н + Н 2 О + Q 2СН 3 (СН 2 ) 34 СН 3 + 5О 2 4СН 3 (СН 2 ) 16 СООН +2Н 2 О + Q

6. Жану тотығу: CH 4 + 2O 2 CO 2 + 2H 2 O + Q

Отын ретінде кеңінен қолданыла ты, іштен жанатын двигатель ердің отыны алкандартың қолданылуы

қолданылуы 1-3 – өндірісте күйе (1 – картриджи; 2 – резина; 3 – типографиялықбояу) 4-7 – органикалық затрат (4 – еріткіштер; 5 – тоңазытқыштарда; 6 – метанол; 7 - ацетилен)