ТОШКЕНТ МОЛИЯ ИНСТИТУТИ МАВЗУ: ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ТИКЛАНИШ ВА ТАРАҚҚИЁТ ЖАМҒАРМАСИ БПИ-90 гурух талабалари Ғозиев А. Бахронов Х. Текширди: Қўлдошева М.

РЕЖА: Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг зарурлиги, мақсади ва вазифалари. Жамғарма даромадлари шаклланиши тартиби ва харажатларининг йўналишлари. Ҳозирги шароитда жамғарма маблағларидан замарали фойдаланиш йўллари.

Сармоясиз тараққиёт йўқ, ишлаб чиқаришни ва умуман, мамлакатимизни модернизация қилиш, техник ва технологии янгилашни инвестицияларсиз тасаввур этиб бўлмайди йилда Инвестиция дастурини амалга ошириш доярасида мамлакатимизда 13 миллиард доллар қийматидаги капитал қўйилмалар ўзлаштирилди, бу 2012 йилга нисбатан 11,3 фоизга кўпдир. Ўзлаштирилган капитал қўйилмалар мумий ҳажмининг деярли ярмини, яъни 47 фоизини хусусий инвестициялар – корхоналар ва аҳолининг шахсий маблағлари ташкил этгани алоҳида эътиборга лойиқдир. Жалб этилаётган инвестицияларнинг асосий қисми – 70 фоиздан ортиғи, биринчи навбатда, ишлаб чиқариш объектларини қуришга йўналтирилди, инг янги замонавий ускуналар харит қилишга сарфланган инвестициялар олуши иса қарийб 40 фоизни ташкил эдди. Умуман олганда, мамлакатимиз иқтисодиётига инвестиция киритиш ҳажми ялпи очки маҳсулотга нисбатан 23 фоиздан иборат бўлди. Ўзлаштирилган мумий капитал қўйилмалар ҳажмининг 3 миллиард доллар дан ортиғини хорижий инвестициялар ташкил эдди. Шунинг 72 фоиздан зиёди ёки 2 миллиард 200 миллион доллари тўғридан-тўғри хорижий инвестициялардир.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2006 йил 11 май Фармони билан ташкил қилинган Ўзбекистон Респубикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасидир. Мазкур жамғарма иқтисодиётнинг етакчи, инг давало базавий тармоқларини модернизациялаш ва техникавий қайта қуроллантириш лойиҳалари амалга оширилишини таъминлаш, мамлакатни муттасил, барқарор ва мутаносиб равишда ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришга эришиш, шуййнингдек замарали таркибий ва инвестициявий сиёсатни амалга ошириш мақсадида шакллантирилган. Жамғарма Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузурида ташкил этил дива юридик шахс ҳуқуқларига агадир.

БК 8-боб Ўзбекистон Республикасининг Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси ҳақида. 47-модда. Умумий қоидалар Ўзбекистон Республикасининг Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги молниявий муассаса бўлиб, у устувор инвестиция лойиҳаларини ҳамда иқтисодиётнинг базавий тармоқларини модернизация қилиш ва техник жиҳатдан қайта жиҳозлашга, мамлакатни муттасил, барқарор ва мутаносиб равишда ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришга эришилишига, шуййнингдек замарали таркибий ва инвестиция сиёсати амалга оширилишига дояр лойиҳаларни молниялаштириш учун ушбу Кодексда белгиланган маблағларни жамлайди.

47-модда. Умумий қоидалар Ўзбекистон Республикасининг Тикланиш ва тараққиёт жамғармасини бошқариш Кенгаши Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг юқори бошқарув органы бўлиб, унинг таркиби Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарори билан белгиланади. Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг жиро этувчи дирекция си Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг жиро этувчи органы ва маблағларини тақсимловчидир

Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг жиро этувчи дирекция си Ўзбекистон Республикаси Ҳисоб палата сива Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигига: Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг келгуси йил учун даромадлари ва харажатлари лойиҳасини ҳар йили 1 июлгача; Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси даромадлари ва харажатларининг жироси тўғрисидаги ҳисоботни ҳар чоракда, ҳисобот чорагидан кейинги ойнинг 25-кунигача тақдим этажи. 47-модда. Умумий қоидалар

Жамғарманинг асосий вазифалари давлат ва хўжалик юритувчи субъектлар, шуйй жумладан тижорат банклари, хорижий жамғарма ва инвесторлар ҳамда бошқа манфаатдор тузилмаларнинг молниявий маблағларини жамлаш; иқтисодиётни ривожлантириш, ишлаб чиқаришни таркибий жиҳатдан ўзгартириш ва модернизация қилиш борасида устувор вазифаларни амалга ошириш учун ҳал қилувчи аҳамиятга ига бўлган ғоят муҳим лойиҳаларни молниялаштириш; стратегии муҳим аҳамиятга ига бўлган корхоналар, давало иқтисодиётнинг базавий тармоқлари корхоналарини янгилаш ва техник жиҳатдан қайта қуроллантириш дастурларини кредитлаш;

давлат ва хўжалик юритувчи субъектлар, шуйй жумладан тижорат банклари, хорижий жамғарма ва инвесторлар ҳамда бошқа манфаатдор тузилмаларнинг молниявий маблағларини жамлаш; иқтисодиётни ривожлантириш, ишлаб чиқаришни таркибий жиҳатдан ўзгартириш ва модернизация қилиш борасида устувор вазифаларни амалга ошириш учун ҳал қилувчи аҳамиятга ига бўлган ғоят муҳим лойиҳаларни молниялаштириш; стратегии муҳим аҳамиятга ига бўлган корхоналар, давало иқтисодиётнинг базавий тармоқлари корхоналарини янгилаш ва техник жиҳатдан қайта қуроллантириш дастурларини кредитлаш;

ёқилғи-энергетика комплексы, кимё саноати, машинасозлик ва рангли металлургия тармоқларини техникавий қайта қуроллантиришга ҳамда ишлаб чиқариш суръатлари ва ҳажмларини оширишга йўналтирилган лойиҳалар молниялаштирилишини таъминлаш; биринчи навбатда истиқболли, амо етарлича ривожланмаган минтақаларда ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш инфратузилмасини шакллантириш бўйича ижтимоий жиҳатдан аҳамиятли милий давлат дастурлари ва лойиҳалари амалга оширилишини молниялаштириш;

республиканинг халқаро коммуникациялар тармоғига интеграциялашуййви учун шарт-шароитлар яратадиган, халқаро транспорт йўлаклари ва жаҳон бозорларига инг қисқа йўл билан чиқишини таъминлайдиган транспорт ҳамда телекоммуникациялар инфратузилмасини модернизациялаш ва ривожлантиришни молниялаштириш; халқаро молния институтлари, республика ва хорижий мамлакатларнинг кредит муассасалари билан лойиҳаларнинг қўшма молниялаштирилишини ташкил этишни таъминлаш.

жамғармани шакллантиришнинг асосий манбалари қуйидагилардан иборат: стратегии ресурс ларга жаҳон нархларининг қулай конъюнктураси натижасида, шуййнингдек хўжалик юритувчи субъектлардан олинадиган, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан навбатдаги йилга Давлат бюджетини тасдиқлаш чоғида белгиланадиган айрис солиқ ва тўлов турлари бўйича ҳосил бўладиган қўшимча тушуйймлар; Ҳукуматнинг хорижий валюта доги активларининг бир қисми; Ўзбекистон Республикасининг хорижий шериклар билан маҳсулотни тақсимлаш тўғрисидаги битимлари доярасида маҳсулотни сотишдан оладиган даромадлари; давлат мулкини хорижий инвестор ларга чет эл валюта сига сотишда Давлат бюджети даромадлари режасидан ортиқча тушадиган маблағлар; Жамғарма активларини бошқаришдан олинадиган инвестиция даромадлари; Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатларида тақиқланмаган бошқа тушуййм ва даромадлар.

Биринчи гуруҳга Тошкент шаҳри, Тошкент, Қашқадарё, Андижон ва Фарғона вилоятлари кради ҳамда улар инвесторлар учун инг қулай ҳисобланади (индекс 0,755-0,347). Инвестицион жозибадорликнинг юқори бўлиши ушбу ҳудудларда табиий-иқтисодий салоҳият, инфратузилма, жумладан, транспорт ва ахборот-коммуникациятармоқларининг ривожланиш даражаси юқорилиги билан белгиланади. Иккинчи гуруҳни Самарқанд, Бухоро, Навоий ва Наманган вилоятлари ташкил этажи (индекс 0,322- 0,288). Ушбу ҳудудлар хорижий инвесторларнинг қазиб оладиган ва қайта ишлайдиган корхоналар файлият кўрсатаётганига қизиқиши билан белгиланади. Учинчи гуруҳга нисбатан кам ривожланган ҳудудлар – Хоразм, Сурхондарё, Жиззах, Сирдарё вилоятлари ва Қорақалпоғистон Республикаси кради (0,284-0,234). Юқорида қайд этилган ҳудудларга хорижий инвестицияларни жалоб қилишда давлатнинг иштироки юқори бўлиши лазим.

Мамлакатимизда Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг ташкил этилгани чет эл инвестицияларини жалоб этишда кўп жиҳатдан муҳим аҳамият касб этмоқда, тесак, ҳеч қандай муболаға бўлмайди. Жамғарманинг асосий вазифаси иқтисодиётнинг етакчи тармоқлари ва йўл- коммуникация соҳасидаги стратегии муҳим инвестиция лойиҳаларини хорижий шериклар билан ҳамкорликда молниялашда файл иштирок этишдан иборат ткани, ўйлайманки, сизларга якши маълум. Жамғарма файлият бошлаганидан буён ўтган қисқа вақт мобайнида 15 миллиард доллар дан зиёд миқдордаги актив ларга ига бўлган қудратли молния институт ига айлант и. Жамғарма ўз маблағлари билан мумий қиймати 29 миллиард доллар дан зиёд 86 та стратегии аҳамиятга малик инвестиция лойиҳасини ҳамкорликда молниялаштиришда иштирок этмоқда. Фақат 2013 йилнинг ўзида Жамғарма маблағлари иштирокида қиймати 780 миллион доллар дан ортиқ бўлган 33 та ўта муҳим лойиҳа амалга оширилди.

2013 йилда Инвестиция дастури доярасида молниялашнинг барча манбалари ҳисобидан мумий қиймати қарийб 2 миллиард 700 миллион доллар дан иборат бўлган 150 та ишлаб чиқариш йўналишидаги лойиҳани амалга ошириш ишлари ниҳоясига етказилди. Булар қаторида Тошкент иссиқлик электр марказита когенерацион газ турбина ли технологиями жорий этиш; Жанубий Ўртабулоқ – Муборак казни қайта ишлаш заводи газ қувурини ва компрессор станция сини барто этиш орқали Сомонтепа ва Жанубий Ўртабулоқ конларини тўлиқ жиҳозлаш; «Ангрен» конины модернизация қилиш орқали Янги Ангрен иссиқлик электр станция сининг 1-5-энергия блокларини йил давомида кўмир билан ишлашга ўтказиш; «Ангрен» махсус индустриал зонами ҳудудида «Оҳангарон» подстанция сини реконструкция қилиш, «Бекобод цемент» очиқ акциядорлик жамиятида янги линия қуриш ҳисобидан файлият кўрсатаётган цемент ишлаб чиқариш жараёнини модернизация қилиш, Қуюв-механика заводи шўъба корхонасида металл қуйишни реконструкция қилиш ва бошқа йирик лойиҳалар борлигини алоҳида қайд этиш лазим. Шу билан бирга, Тошкент ва Наманган вилоятларида замонавий тўқимачилик комплекс лари, Жиззах ва Хоразм вилоятларида йигирув ва тўқув, Самарқанд вилоятида спорт пойабзаллари ишлаб чиқариш корхоналари ташкил этилди. Озиқ-овқат саноати бўйича 21 та корхонада ишлаб чиқариш модернизация қилинди ва техник қайта жиҳозланди.

Юртимиздаги 500 дан ортиқ реал сектор корхонасида ишлатилаётган 160 мингдан зиёд ускуна бўйича ўтказилган техник аудит натижалари шуййни кўрсатмоқдаки, анашуйй ускуналарнинг 30 фоиздан ортиғи эскириб кетган. Жумладан, электр техника саноатида ускуналарнинг 44 фоизи, машинасозлик тармоғида 37 фоизи, кимё саноатида 21 фоизи, қурилиш материаллари ишлаб чиқаришда 20 фоизи, озиқ-овқат саноатида 19 фоизи, енгил саноатда 8 фоизи эскирган йилларда самарасиз ишлаётган 172 та корхона тижорат банклари балансига ўтказилди. Уларнинг 112 тасида ишлаб чиқариш файлияти тикланди ва янги мулкдорларга сотилди. Банклар балансида қолган корхоналарнинг 43 тасида иса ишлаб чиқариш файлияти тикланди, яна 17 та корхонада бу борада иш олиб борилмоқда. Ана шуйй корхоналарда модернизация ва ишлаб чиқариш файлиятини тиклаш жараёнларини амалга ошириш учун 316 миллиард сўм ҳажмидаги инвестиция киритилди ва бунинг натижасида 9 мингдан зиёд янги иш ўрни яратилди..

Шу билан бирга, бугунги кунда 140 дан ортиқ корхона зарар кўриб ишламоқда. Уларнинг 67 таси йирик корхоналар бўлиб, 10 таси саноат соҳасига, жумладан, қишлоқ хўжалиги машинасозлиги, кимё, электр техника ва фармацевтика саноати тармоқларига тегишлидир. Масалан, Тошкент трактор заводи, Агрегат заводи, Чирчиққишлоқмаш, Ўзпахтамаш очиқ акциядорлик жамиятлари оғир молниявий аҳволга тушиб қолган. Самарқанд кимё заводи, Жиззах пластмасса очиқ акциядорлик жамиятлари каби йирик кимё саноати корхоналари, шуййнингдек, мамлакатимизда турли ёритиш воситаларига эҳтиёж катта тканига қарамасдан, Тошкент шаҳридаги Оникс очиқ акциядорлик жамиятида ҳам аҳвол қониқарли эмас. Коммунал соҳада 26 та зарар кўриб ишлаётган корхона, шуйй билан бирга, йўл қурилиши соҳасида 13 та иқтисодий ночор корхона мавжуд ткани ҳам ташвиш уйғотади.

2013 йил давомида жалоб қилиниши режалаштирилаётган хорижий инвестиция ва кредитлар (миллион АҚШ доллари.) Кўрсаткичлар 2013 йил Жалб қилиниши кўзда тутилган хорижий инвестицияларнинг мумий миқдори: 3016,7 Давлат инвестиция дастури доярасида 3233,8 Худудий инвестиция дастурлари доярасида 490,0 шуйй жумладан, тўғридан-тўғри инвестициялар 2180,2

Ҳозирги кунда мамлакатимизда инвестиция файлиятини молниялаштиришнинг қуйидаги манбалари мавжуд: 1. Корхона ва жисмоний шахслар жамғармалари. 2. Банк кредитлари ҳисобидан молниялаштириш. 3. Давлат бюджети ва бюджетдан ташқари фондлар маблағлари ҳисобидан молниялаштириш. 4. Хорижий инвестициялар.

Тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар – хорижий давлат резидентлари томонидан бошқа мамлакат реал активларига маблағ киритиш, уни тасарруф этиш ва уларнинг ишлатилиши устидан назорат ўрнатиш. Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожлантириш ташкилоти тавсифига кўра, акцияларнинг камида 10 фоизига игалик қилиш. Бу борада 2013 йил учун ишлаб чиқилган ва 370 дан ортиқ стратегии муҳим лойиҳани амалга оширишни кўзда тутадиган Инвестиция дастури ғоят муҳим аҳамият касб этажи.Ушбу мақсадлар учун ажратилаётган 13 миллиард долларнинг 75 фоизини очки манбалар ҳисобидан молниялаштириладиган маблағлар, қолган қисмини жалоб этиладиган хорижий инвестициялар ташкил этажи.

Инвестиция дастурини амалга оширишда Ўзбекистон Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси тобора муҳим ўрин тутмоқда йилда фақат жамғарма маблағлари ҳисобидан қиймати 780 миллион долларлик 34 тадан ортиқ муҳим лойиҳа, биринчи навбатда, хорижий шериклар билан ҳамкорликда барто этилаётган объект молниялаштирилган. Ўзбекистон Республикаси 2013 йилда мумий қиймати 3,085 миллиард доллар бўлган 115 та лойиҳани амалга оширишни режалаштирган.

2013 йилда мумий қиймати 1,222 миллиард доллар бўлган 73 та янги ишлаб чиқариш корхонасини ташкил этиш ва ишлаб турган қувватларни модернизация қилиш бўйича қиймати 1,863 миллиард доллар бўлган 42 та лойиҳани амалга ошириш назарда тутилган. Ўзбекнефтьегаз милий холдинг компанияси 2013 йилда жами қиймати 440,5 миллион долларлик 6 та объектни ишга тушириш режалаштирган. Хусусан, Бухоро вилоятидаги Газли конида компрессор станцияси қурилиши тугалланади, Тошкент вилоятида базавий мойлар ишлаб чиқариш ташкил этилади ва Навоий шаҳрида иситиш ускуналарини ишлаб чиқариш бошланади. Узбекэнерго ДАК мумий қиймати 215,3 миллион доллар бўлган 18 та объектни фойдаланишга топширади. Ўзкимёсаноат ДАК қиймати 254,8 миллион долларлик Дехқонобод калийли ўғитлар заводининг иккинчи навбатида қурилиш ишларини давом эттирмоқда. Бу лойиҳа завод қувватини 3 баробар ошириб, йилига 600 минг тонна калийли ўғит ишлаб чиқариш имконины беради ва бу маҳсулотнинг 350 минг тоннадан кўпроғи экспорт қилинади.

Сурғил кони базасида, хатто, дунё мезонлари бўйича ҳам ноёб бўлган, қиймати 2,5 миллиард доллар дан зиёдни ташкил этажиган Устюрт газ-кимё комплексы қурилиши бошланди. Мазкур объектнинг қурилиши 2016 йилда ниҳоясига етқазилади ва бу корхонада 4 миллиард 500 миллион куб метр табиий казни қайта ишлаш, 400 минг тонна полиэтилен ва 100 минг тонна полипропилен ишлаб чиқариш имкони туғилади. Ушбу лойиҳа теҳнологик жиҳатдан дунёдаги инг илғор лойиҳалардан бири бўлиб, юксак даражадаги газ-кимё технологияларини жорий этишни кўзда тутади. Бу ўз навбатида табиий газдан 97 фоизгача этан, пропан ва бошқа қимматбаҳо компонентларни ажратиб олишни таъминлайди. Мазкур лойиҳада етакчи хорижий банклар консорциуми, давлат кафолатларини жалоб этмаган ҳолда, лойиҳаларни молниялаштириш принциплари асосида иштирок этмоқда.

2013 йилнинг охиригача Ўзбекенгилсаноат ДАКда мумий нархи 194,8 миллион долларга тенг бўлган 28 та инвестиция лойиҳасини фойдаланишга топшириш режалаштирилган. Бу лойиҳаларни муваффақиятли амалга ошириш 3,7 мингдан ортиқ иш ўрини ташкил этилишни таъминлайди. Ўзбекистонда 2010 йилнинг декабрида 2010 – 2015 йиллар учун енгил саноатни ривожлантириш дастури тасдиқланди. У 55 та лойиҳадан иборат бўлиб, мамлакатнинг турли ҳудудларида вертикал интеграллашган тўқимачилик мажмуаларини ҳам қамраб олган. Инвестицияларнинг жами нархи 3,8 миллион доллар. Чет эл инвестицияларини мамлакатимиз иқтисодиётига жалоб қилишда Ўзбекистон раҳбарияти томонидан яратилаётган қулай шароитлар тўқимачилик саноатида ҳам ижобий натижалар бермоқда. Инвестицияларнинг тенг ярми (1,9 миллиард доллари) Сингапур, Корея, Россия, Туркия, Япония, Швейцария каби хорижий мамлакатларнинг компанияларига тегишли. Ҳозирги кунларда Ўзбекистонннинг тўқимачилик маҳсулотлари МДҲга, жумладан, биринчи навбатда, Россия Федерациясига, Туркия, Кореяга экспорт қилинмоқда.

Мамлакатимизда хорижий инвестиция ва кредитларни жалоб қилиш органлари Лойиҳа ташаббускори Ташқи иқтисодий алоқалар, инвестициялар ва савдо вазирлиги Молия вазирлиги Иқтисодиёт вазирлиги Ташқи иқтисодий алоқалар, инвестициялар ва савдо вазирлиги Узинфоинвест Муайян чет эл сармоядори Чет эл ҳукуматлари молниявий ташкилоти Халқаро молния ва иқтисодий институтлар Давлат мулк қўмитаси

«Ўзинфоинвест» агентлиги 3 та йўналиш бўйича хорижий инвестицияларни жалоб этажи: 1) тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар: - давлат инвестиция дастури мумий рўйхатидаги лойиҳалар; - ҳудудий инвестиция дастури лойиҳаси; - давлат кафолати остида имтиёзли кредит маблағларини жалоб этиш бўйича мумий рўйхат; - грант маблағлари. 2) корхоналарнинг акциялар пакетини истиқболли хорижий инвестор ларга таклиф этиш; 3) кимошди савдоларига мулкий мажмуа сифатида қўйилган корхоналарни истиқболли хорижий инвестор ларга таклиф этиш.

Ҳудудларда файлият юритаётган хорижий сармоялар иштирокидаги жами корхоналар сони (ҳудудлар бўйича)ЖАМИ: 4283 та

Ҳудудларнинг инвестицион жозибадорлигини аниқлаш элементлари Ҳудудлар Ҳудуднинг мумий иқтисодий ривожла ниш даражаси Ҳудуд нинг молниявий ресурсла р билан таъмини ши Инвест ицион инфра тузилм а ривож ланиш дара жаси Ҳуду д нинг демо г рафи к тавс ифи Институ ционал ўзгариш лар ва ривожла ниш даражаси Ҳудуд нинг инвести цион файлият хавфсиз лиги даражаси Мутлақ интеграл кўрсат кич 1 Қорақал- поғистон 0,00640,1210,0850,2220,5590,5350,234 2 Андижон 0,3410,1510,2760,4260,5600,5940,367 3 Бухоро 0,3040,1440,1650,4130,5090,5110,315 4 Жиззах 0,1980,0490,0750,3880,4960,5060,151 5 Қашқадарё0,3620,5420,2660,3820,3700,3860,382 6 Навоий 0,5360,1890,2180,348 0,4390,338 7 Наманган 0,1410,1180,1830,3740,5310,5540,285 8 Самарқанд 0,1810,2340,1540,4010,6070,5220,322 9 Сурхондарё0,1500,1010,1040,3240,5490,4220, Сирдарё0,1850,0370,1470,3200,3170,7230, Тошкент 0,4340,1970,3660,4930,6110,3620, Фарғона 0,3170,2410,3310,4700,2890,5730, Хоразм 0,1710,1130,1990,3100,5290,5350, Тошкент ш.0,8370,7930,7010,8200,5800,8450,755

Ўзбекистон Республикаси инвестиция дастурининг 2013 йил учун белгиланган асосий кўрсаткичлари (миллиард сўм).

48-модда. Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг даромадлари асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар прогнози ва Давлат бюджети параметрларини тасдиқлашда Ўзбекистон Республикаси Президенти қарорлари билан стратегии ресурс ларга белгиланадиган чегара нархидан жаҳон нархининг ошиши натижасида тушадиган тушуйймлар; Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг активларини бошқаришдан, шуйй жумладан Ўзбекистон Республикасининг Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси маблағларининг бўш турган қолдиқларини жойлаштиришдан олинадиган даромадлар; қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа манбалар ҳисобидан шакллантирилади.

48-модда. Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг маблағлари ўзининг Ўзбекистон Республикаси Марказий банкида очилган ҳисобварақларида чет эл валютасида шакллантирилади. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг ҳисобварақларига тушадиган милий валюта доги маблағларнинг Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг маблағлар тушган санадаги алмашуййв курси бўйича чет эл валюта сига конвертациясини амалга ошириб, уларни мазкур жамғарманинг валюта ҳисобварағига киритади.

49-модда. Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг маблағларидан фойдаланиш йўналишлари Давлат инвестиция дастурига киритилган инвестиция лойиҳаларини молниялаштириш; янги саноат ишлаб чиқаришларини бундан буён жойлаштириш учун ишлаб чиқариш инфратузилмасини ривожлантириш ва реконструкция қилиш лойиҳаларини молниялаштириш учун имтиёзли кредитлар бериш; янгидан ташкил этилаётган молниявий институтлар ҳамда иқтисодиётнинг базавий тармоқларида чет эл инвестициялари иштирокидаги стратегии аҳамиятга малик корхоналар устав капиталига инвестиция киритиш;

49-модда. давлат томонидан ташқи маблағларни жалоб қилиш бўйича халқаро молния институтлари ва чет эллик кредиторлар олдидаги мажбуриятларни муддатидан олдин тўлаш; Ўзбекистон Республикасининг Президенти ёки Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан тасдиқланган модернизация қилиш, техник ва технологии жиҳатдан қайта жиҳозлаш дастурлари доярасида тижорат банклари учун чет эл валютасида очиладиган кредит линиялари орқали инвестиция лойиҳаларини жадал молниялаштириш ва амалга ошириш;

49-модда. грант асосида ёки фоизсиз кредитлар бериш йўли билан айрис лойиҳаларнинг дастлабки ёки узил-кесил техник-иқтисодий асосларини ишлаб чиқишни молниялаштириш; тасдиқланган давлат дастурларига мувофиқ янги замонавий хорижий технологиялар, техника ва асбоб- ускуналар, стратегии аҳамиятга малик бошқа товарлар харит қилиш учун имтиёзли кредитлар бериш; ижтимоий жиҳатдан аҳамиятга малик милий давлат дастурларини ҳамда ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш инфратузилмасини шакллантиришга дояр лойиҳаларни грант асосида молниялаштириш;

49-модда. қарз олувчи корхоналарнинг инвестиция дастурларини (бизнес-режаларини), шуйй жумладан ишлаб чиқаришни техник жиҳатдан қайта жиҳозлаш, ишлаб чиқариш қувватларининг ишлатилишини кўпайтириш, рақобатбардош маҳсулот ишлаб чиқариш ва уни экспорт қилиш ҳажмларини ошириш, қўшилган қиймат ўсишини таъминлашга имкон берадиган инвестиция дастурларини (бизнес- режаларини) тижорат банклари билан биргаликда молниялаштириш; Ўзбекистон Республикаси Тикланиш ва тараққиёт жамғармасининг жиро этувчи девонини сақлаб туриш ҳамда уни бошқариш билан боғлиқ харажатларни қоплаш учун фойдаланилади.

йилларга мўлжаллаб қабул қилинган Инқирозга қарши чора-тадбирлар дастурида назарда тутилган асосий йўналишларнинг учинчи бўлими «Иқтисодиётнинг реал сектори соҳасида ресурс базасини кенгайтириш ва инвестицион файллик ўсишини таъминлаш чоралари»га қаратилган бўлиб, биргина 2009 йилнинг ўзидаёқ дастурни жиросини таъминлаш, яъни тижорат банклари томонидан корхоналарни модернизация қилиш, техник ва технологии қайта жиҳозлашга қаратилган лойиҳаларни молниялаштириш учун жами 2,4 трлн. сўм миқдорида ёки 2008 йилга нисбатан 1,6 баробарга кўп инвестицион кредитлар ажратилди йилларда амалга ошириш кўзда тутилган инвестицион лойиҳалар Дастурини тўлиқ амалга ошириш учун барча молниявий манбалар ҳисобидан жами 42,5 млрд. доллар миқдорида маблағ ажратилиши кўзда тутилган

Мамлакатимизда 2010 йил учун амалга ошириш белгилаб олинган инвестиция дастурида молниялаштиришнинг аҳамиятли қисми корхона маблағлари (42,6 фоиз) ҳамда тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни жалоб этиш (21,3 фоиз) орқали амалга оширилиши режалаштирилган (-расм). Тижорат банклари кредитлари ва бошқа қарз маблағлари, аҳоли маблағлари ва Тикланиш ва тараққиёт маблағлари ҳисобига 2010 йилда жами инвестицион маблағларнинг 22,6 фоизи тўғри келиши назарда тутилган.

Ўзбекистон Республикасининг 2013 йилдаги инвестиция дастурида кўзда тутилган капитал қўйилмаларнинг асосий параметрлари[1] 2013 йил прогнози, Жами капитал қўйилмалар миллион сўм [1]Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил 21 ноябрдаги Ўзбекистон Республикасининг 2013 йилга мўлжалланган инвестицион дастури тўғрисидаги 1855-сонли қарори.

Молиялаштириш манбаларининг номланиши 2013 йил прогнози, миллион сўм Жами капитал қўйилмалар, шуййндан: Марказлашган инвестициялар: Бюджет маблағлари Суғориладиган ерларнинг мелиоратив ҳолатини якшилаш жамғармаси Бюджетдан ташқари фонлардан, жумладан: Мамлакатимизйўл жамғармаси Болалар спортини ривожлантириш жамғармаси Таълим муассасалари ва соғлиқни сақлаш ташкилотларини реконструкция қилиш, капитал таъмирлаш ва жиҳозлаш жамғармаси * -Олий таълим муассасаларининг моддий-техник базасини ривожлантириш жамғармаси * 1.4. Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси (сўм эквивалентида) Давлат кафолати остидаги хорижий инвестиция ва кредитлар (сўм эквивалентида), шуййндан: Қишлоқ жойларда уй-жойларни қуриш (сўм эквивалентида)250560** [1] Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил 21 ноябрдаги Ўзбекистон Республикасининг 2013 йилга мўлжалланган инвестицион дастури тўғрисидаги 1855-сонли қарори.

2. Марказлашмаган инвестициялар: Корхона маблағлари Тижорат банклари кредитлари ва бошқа қарз маблағлари, шуйй жумладан: Қишлоқ қурилиш банк АТБ нинг қишлоқ жойларда уй- жойларни қуриш учун имтиёзли кредитлари Тўғридан-тўғри хорижий инвестиция ва кредитлар (сўм эквивалентида) Аҳоли маблағлари

Ҳозирги пайтда жамғарманинг инвестиция портфелида мумий қиймати 18,5 миллиард доллар дан ортиқ 55 та инвестиция лойиҳаси мавжуд. Шунинг 4,3 миллиард доллари жамғарма маблағлари ҳисобидан биргаликда молниялаштирилади. Жамғарма файлият юритаётган давр мобайнида мумий қиймати 1,7 миллиард долларни ташкил этажиган 16 та инвестиция лойиҳаси амалга оширилди. Тикланиш ва тараққиёт жамғармаси ҳал этажиган яна бир муҳим вазифа хорижий инвесторлар, молния институтлари ва шерикларнинг инвестиция лойиҳасини биргаликда молниялаштириш ва амалга ошириш мақсадида мамлакатимизга кенг жалоб этиш ҳисобланади. Жамғарманинг қўшма лойиҳаларда иштирок этиши Осий тараққиёт банки, Япония халқаро ҳамкорлик агентлиги, Ислом тараққиёт банки, Хитой экспорт-импорт банки, Хитой давлат тараққиёт банки, Корея тараққиёт банки ва бошқа хорижий молния институтлари, банк ва компанияларнинг маблағлари ҳисобидан 3,2 миллиард доллар дан зиёд чет эл инвестицияси ва кредитларини жалоб этиш имконины берди.