ADIǴE ALFABE

SID PAPĆE LATİN ALFABE ? Tıru alfabem, kompütür program txıćem yequ, Makem yetığew, fonetiéw zı alfabe wuzerécerem fedew wutxew, zeretxığem fedew wöcew Zı harfım zı make yiew zı Alfabe. Mı Alfabem yizeğeş`enır, wuritxenır ne gupsef сыд папкIэ латин тхэпкъылъэ ? Тырку тхэпкъылъэм, компютэр програм тхыкIэм екIу, макъэм етыгъэу, фонэтикэу зы тхэпкъылъэ узэреджэрэм фэдэу утхэу, зэрэтхыгъэм фэдэу уеджэу зы тхэпкъым зы макъэ иIэу зы тхэпкъылъэ. Мы тхэпкъылъэм изэгъэшIэныр, урытхэныр нахь гупсэф. 2

Xeğeguxem yarıs Adıǵexem yapçağe

LATİN HARFIXER Standart Latin harfxer 26 me u ( A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z Latin Alfabeće txere xeğeguxer mı harfıxeme diyakritik harfıxer xağe oağex Türk Alfabem Latinım (Q,W) harfıxer xaźıxiy adrexer yaştağ Fonetik Alfaber yağepsınşünı papće (İ, Ç, Ğ, Ö, Ş,Ü) mı diyakritik harfıxer xağe oaxeğ Zağore Avrupa xeğeguxemiy zerahare diyakritik harfxer yiwujıre tablom yitıx латин тхэпкъыхэр стандарт латин тхэпкъхэр 26 мэхъу (A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z) латин тхэпкъылъэкIэ тхэрэ хэгъэгухэр мы тхэпкъыхэмэ диякритик тхэпкъыхэр хагъэхъуагъэх. Тырку тхэпкъылъэм латиным (Q,W) тхэпкъыхэр хадзхи адрэхэр аштагъ. Фонэтик тхэпкъылъэр агъэпсыншъуным папкIэ (İ, Ç, Ğ, Ö, Ş,Ü) мы диякритик тхэпкъыхэр хагъэхъуагъэх. Загъорэ Еропэ хэгъэгухэми зэрахьарэ диякритик тхэпкъхэр ыужрэ таблом итых. 4

Adıǵe é ć ǵ ĺ ś š ź Livonya ā ä ǟ ē ī ļ ņ ō õ ŗ š ū ž Slovak á ä č ď é í ľ ĺ ň ó ô ŕ š ť ú ý ž Çek á č ď é ě í ň ó ř š ť ú ů ý ž Leton ā ē ī ū ŗ ļ ķ ņ ģ š ž č Litvanya a ą č ę ė į š ų ū ž Macar á é í ó ú ő ű ö ü Zağore Awrupa xeğeguxeme ya diyakritik harfıxeme yatxıće kezğeĺağore tablo Еуропа хэгъэгухэмэ я диякритик тхэпкъыхэмэ ятхыкIэ къэзгъэлъагъорэ табло

FONETİK ADIǴE LATİN ALFABE Tırum yiharf makexer tibze zerexetım papće axer zereşıtew zéthağex Fonetik alfaber dğepsışün papće make zimıe harf 12, make zie 1 harf zakore xetğeoağ Diyakritik tamğew dunayem yaneh zerahere ( ' ) apostrof zéthağ Tibze yehıl`ağew wuçüe keoaćexemće accent grave (`) zéthağ Adıǵe Latin alfaber make zimıe harf 33 re, make zie txekp 9 re, zećemćiy harf 42 meu 6

ФОНЕТИК АДЫГЭ ЛАТИН ТХЭПКЪЫЛЪЭ Тыркум и тхэпкъ макъэхэр тибзэ зэрэхэтым папкIэ ахэр зэрэщытэу зетхьагъэх. Фонетик тхэпкъылъэр дгъэпсышъун папкIэ макъэ зимыIэ тхэпкъ 12-рэ, макъэ зиIэ зы тхэпкъ закъорэ хэтгъэхъуагъ. Диякритик тамгъэу дунаим анэхь зэрахьэрэ ( ' ) апостроф зетхьагъ. Тибзэ ехьылIагъэу уцупIэ къэIуакIэхэ аксан грейa аcent grave зетхьагъ. Ылъапсэ макъэм епхыгъэу, фонетик тхэпкъылъэ тлъытагъ. Адыгэ латин тхэпкъылъэр макъэ зимыIэ тхэпкъ 33 - рэ, макъэ зиIэ тхэпкъибгъурэ (9), зэкIэмкIи тхэпкъ 42 мэхъу. ( къабэрдэy IоакIэм папкIэ V дыхэтэу макъэ зймыэ 34, макъэ зйэ 9 рэ, зэкIэмкIи тхэпкъ 43 мэхъу ) (адыгэ диякритик тхэпкъыхэм я фонтрэ я клавие дгъэхьазэрыным ыуж тит). 7

KEQOŞT ĹEANIM LATİN Google' um, Microsof um ti Adıǵabze xetep. Google'um cıreće zefeşhaf bze 66 ır txığew zeréźećı. Adıǵabze xetep. Bzer bzem makeće zeriźećew téléfonxer kıdećıştıx. Tibze yaxetın fay. Mı dijital dunayem te tibziy yaxetxeğen fay. Tişıćağe guşıem database em yeow danef.net um yit. Tibze huşıe xet. Zı uşıer 155 pçağew yişöaşe zetéćı. Ar keztıre programır tiı`. Tibze yi gramatik şııće keztıre PC programır tıwuxığ. Standardew zeréğezafe. КъэкIощтымкIэ латин Googl - ым, microsoft - ым ти Адыгабзэ хэтэп. Google - ым джырэкIэ зэфэшхьаф бзэ 66 - рэ тхыгъэу зэредзэкIы. Тибзэ ахэтэп. Бзэр бзэм макъэкIэ зэридзэкIэу телефонхэр къыдэкIыщт. Тибзэ ахэтын фае. Мы дижитал дунаим тэ тибзи хэтхэгъэн фае. ТищыкIагъэ гущыIэ databse ыр эм ехъIоу danef.net.- ым ит. Тибзэ хьушIэ хэт. Зы хъушIэр 155 пчъагъэу зэтекIы. Ар къэзытырэ программэр тиI. Тибзэ и грамматик шIыкIэ къэзытрэ программэр компюторым еттыгъ. Стандардэу къызэрегъэзафэ. 8

TIRUBZE ADIǴABZE 8 make zie harf 9 21 make zimıe harf uxığe pçığu MAKEM YEPXIĞEW FONETİK SİSTEM Makemće pıçığom, pıçığomće guşıem, guşıemće guşıe psığem yeqoaĺ`ere sistem make zie harfır make zimıe harfım make ritıgore pıçığom ĺeası (make zie harf + make zimıe harf) ğepıtağe pıçığu (make zimıe harf + make zie harf) uxığe pıçığu Make zimıe 33 harf, make zie harf 9 zıxet alfabem teoriyemće uxığe pıçığo 297 étı. Adıǵabzem ( 33 pemıć bzexem kaxećığew ), zefeşhafew uxığe pıçığow 240 xet.

тыркубзэ Адыгабзэ 8 макъэ зиIэ тхэпкъ 9 21 макъэ зимыIэ тхэпкъ Iухыгъэ пычыгъу Макъэм епхыгъэу фонэтик систэм макъэмкIэ пычыгъом, пычыгъомкIэ гущыIэм, гущыIэмкIэ гущIыэ псыгъэм екIуалIэрэ систем макъэ зиIэ тхэпкъыр макъэ зимыIэ тхэпкъыхэм макъэ ритыгорэ пычыгъом лъэIасы/ (макъэ зиIэ тхэпкъ + макъэ зимыIэ тхэпкъ) гъэпытагъэ пычыгъу, (макъэ зимыIэ тхэпкъ + макъэ зиIэ тхэпкъ) Iухыгъэ пычыгъу. макъэ зимыIэ 33 тхэпкъ, макъэ зиIэ тхэпкъи 9 зыхэт тхэпкъылъэм теориемкIэ ухыгъэ пsчыгъоу 297 къеты. Адыгабзэм ( 33 пэмыкI бзэхэм къахэкIыгъэу), зэфэшъхьафэу Iухыгъэ пычыгъоу 240 хэт.

F 11 Zı harfım zı makeće wöce. harfır guşıem tede xetxağemiy yimake ze oćırep зы тхэпкъым зы макъэкIэ уеджэ. Тхэпкъыр гущыIэм тэдэ хэтхагъэми ымакъэ зэхъокIырэп Uxığe pıçığom yiş`ıće Iухыгъэ пычыгъэм ишIыкIэ FA fabe FE fed F É féjen FI bzıĺfığ Fİ fifen FO farfor FÖ şoför FU futbol FÜ parfüm

12 uşıexem yaşöáşe şapexer 14 ew zetéćı. Zı uşıemiy yişöáşe zetéć 155 meu ım uşıem yaşöáşe zetéć keztıre programır Danefım yit. Miy feşhafew nebǵıre pçığor pow kızgoharem yićıe yepxığew uşıem yifeoáğiy zébĺeu. Guşıem paye ćeğım yit tablom fedew KIĹEXENEN SEsıkĺexenenSEkısĺexenenSEkıĺexesınen WOwukĺexenenWOkıpĺexenenWOkıĺexebnen ARARkıĺexenenAYAY AYAYkıĺexinen TEtıkĺexenenTEkıtĺexenenTEkıĺexetınen ŞÖşükĺexenenŞÖkışüĺexenenŞÖkıĺexeşünen AXERkıĺexenenAXEMkaĺexenenAXEMkıĺexanen

SID PAPĆE ZI HARF ? Huşıe şöaşexem (kıpıt ın) ım yikeoaćem tızxapĺeće 13 Semeguće şıt (kıpıt ın) ım yişöáşem yizetéćıće tızépĺıće; Yisemeguće yapĺ`ı nıre harfır (e, é, a) ew zızeré oćırer kıxeşı. Kompütürümće uşıexem ya şöaşe keztıre programır pş`ınew zı uće ze oćıre harfır semegumće yiçezıwu` kéğeĺıtağew yi ze oć riğetxeğen fay. Ay papće zı harf alfabem be feoáğe yiı` SeSe Kıp ı st ığ WoWo Kıp ı pt ığ AyAy Kıp i t ığ TeTe Kıp ı t ığ ŞöŞö Kıp ı şüt ığ Axem Kıp a t ığ

14 ç, j, ş,w Make zim`a harfxer Ö, Ü Make zia harfxemće yakécaće Adı ǵ e fonetikim yimakeće un fay. Adre Make zia harfxemće yakécaće Tır u Alfabem fed ayakkabı çuéake ué Ç ö çöáke shoe öküz çui uiü çü ox yıldız juéağo ué J ö jöáğo star erimek juin uiü jün melt deri şué ué Ş ö şö leather çürük şuiğe uiü şüğe rotten okumak wuécen ué W ö wöcen read sahip olmak wuian uiü wüan have

15 HARFPÇIĞUGUŞIEYİBAĞE% AÇA çate 980, EÇE çen 4830, ÉÇÉ? ?? IÇI çıne 6150, İÇİ çiy 130, OÇO? ?? ÖÇÖ çöáke 1890, UÇU? ?? ÜÇÜ çü 960, Ćeraşe Tembot yitxığe U O ziše romanım detxağe harfxem yaqoš Ç Harfım yibağe

16 HARFPÇIĞUGUŞIEYİBAĞE% A JA jaje 2630, E JE jen 7600, É JÉ? ?? I JI jın 25280, İ Jİ? ?? O JO? ?? Ö JÖ jön 1260, U JU? ?? Ü JÜ jün 640, Ćeraşe Tembot yitxığe U O ziše romanım detxağe harfxem yaqoš J Harfım yibağe

17 HARFPÇIĞUGUŞIEYİBAĞE % A ŞA şabe969 0, E ŞE şef 17920, É ŞÉ? ?? I ŞI şıdı 40030, İ Şİ şiz 3170, O ŞO? ?? Ö ŞÖ şö 6750, U ŞU? ?? Ü ŞÜ şüğe 16350, Ćeraşe Tembot yitxığe U O ziše romanım detxağe harfxem yaqoš Ş Harfım yibağe

18 HARF PÇIĞUGUŞIEYİBAĞE% AWA wate 2810, EWE we 180, ÉWÉ? ?? IWI? ?? İWİ? ?? OWO wos 12690, ÖWÖ wöan 370, UWU wuan 29760, ÜWÜ wüan 2820, Ćeraşe Tembot yitxığe U O ziše romanım detxağe harfxem yaqoš W Harfım yibağe

Adıǵabzem xet uxığe pıçığoxer / Адыгабзэм хэт Iухыгъэ пычыгъохэр

Adıǵabzem xet uxığe pıçığoxer / Адыгабзэм хэт Iухыгъэ пычыгъохэр

Adıǵabzem xet uxığe pıçığoxer / Адыгабзэм хэт Iухыгъэ пычыгъохэр

22 KIZEGOHA MAKE ZİA HARFXER (Makeki`u : Makezia harf zırız zırızew wukzacerer arı ) Adıǵe Bzem pore ĺapsere kızegohaw Vektör uşı`exer xet. Pom yiwujıpke harfır makeziaće zıwuxıće, uşı`e ĺapsem kızgoharem, make zia harf`ur Kızegohan faye meu. Arısı makezia harfxem zırız zırızew wukacen fay. Guşeı`em paye zağorıye pıoxer ( će, de, xe, pı) Yiperiye harfır makeziaće kéjere zağore uşı`e ĺapsexer ( an, aben, atın, onen) Mıxer zegohaće ca meki`u zıfat`ore uşı`exer arı ( goan, koaben,xeatın, pıoen) DİFTONG Diftong: Kızegohare makezia harfi`um zexetew wukzedécenır arı Zağorıye difttong guşıexer ( goáşe, koápe,qoáğe, jöáğo) Murat Çepay yitxığe Şüzabexer ziše romanım xet maki`u zia harf kızegohare zıxet guşıexer: 1216, diftong guşıexer:152 meu. Maki`u ziaxer diftong zıxet guşıexem yaneiy fediyće (8) neıb. Diftong zıxet guşıer ya`onere harfım tét tamğemće kıxeteğenefı

Make zie harf zegoti `uxer / макъэ зиIэ тхэпкъ зэготитIухэр 23

harfyibağe%harfyibağe%harfyibağe% E ,82 S 88512,37 H 29300,78 I ,71 P 87162, ,77 A ,03 N 82362,20 L 23980,64 Ğ ,43 X 74832,10 Ü 21650,58 R ,14 K 71862,04 Q 19210,51 Y ,14 Ć 71041,90 Ç 15250,41 Ş ,13 F 62541,67 Ö 10300,28 W ,12 D 61361,64 C 10240,27 U ,37 Ĺ 49361, ,27 M ,28 É 47411,27 Š 9930,27 O ,90 G 47371, ,18 Ĺ ,68 J 47271,26 Ǵ 4790,13 T 99322,90 B 35350,95 Ź 3630,10 Z 92432, ,89 Ś 2710,07 Adıǵabzem harfıxeme yatégoşağew yibağe (uo ziše romanım xet harfıxemće) Адыгабзэм тхэпкъыхэмэ атегощагъэу ибагъэ (Куко зыцIэ романым хэт тхэпкъыхэмкIэ)

Adıǵabzem xetı makexeme yagrafik Адыгабзэм хэт макъэхэм я график %

HARFXER – HARFLER - LETTERS Ĵ - - Ǩ - - V Harfxer KABERDEY makexem yafeşće xeoğexer arı ABCÇĆDEÉFGǴ ĞHIİJKLĹM NOÖPQRŚSŠŞ TUÜWXYZŹ ĴǨV Kaberdey EK harf

ABCÇĆDEÉFGǴ ane bzıwu cegu çıǵıćapse değu pe tét fede gu ǵın sofra kuş düğünağaç ip iyi burun üstünde benzer deri kalp barut ĞHIİJĴKǨLĹ ğe hade pe ığı izin jepkĵawe kame uǩe lecen aĺın çağ naaş odun tut izin çene gölge kama araba mezar leğen yüzük MNOÖPQRŚSŠŞ matene of şörı pane e qon rehat śe sane še şıne sepet göz iş siz diken yatak gitmek rehat diş üzüm bit kuzu T UÜVWXYZŹ entarıyaeudanşüğevıwatexateyiĺeskazbaźe satmak hangisi toprak ip çürük öküz çekiç bahçe yılkazsinek ( Ĵ - - Ǩ - - V) Harfxer Kaberdey makexem yafeşće xeoğexer arı

28 Guş`aĺem harfxer apostrofow yit. Adıǵe Klavyem yilink: Adıǵe Harfxer kızićıre çıuxer ćeğ tablom yit

29 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Agu Iагу avuç içi palm Ade Iадэ maşa tongs Aze Iазэ mahir ingenious Aĺe Iалъэ eldiven gloves A ane Yibağe: % 7.03

30 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish BA baźe бадзэ sinek fly BE be бэ çok a lot of; quite BÉ bétemal бетэмал belalı troublesome BI bını быны evlat child Bİ Bislan Бислъан isim name BO borepşın şişmek swell BÖ ? ? BU burş бурш karabiber black pepper BÜ otobüs отобус yabancı dilden other languages B baźe Yibağe: % 0.96

31 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish CA cane джанэ gömlek shirt CE cegu джэгу düğün wedding CÉ acénte аджентэ ithal kelime other languages CI aciy Iаджий çok very Cİ cips джипс diğer dillerden other languages CO corme джормэ sucuk sausage CÖ ? ? CU jemcug жэмджуг sedef nacre CÜ yeı`cüc еIджудж yecüc C cane Yibağe: % 0.27

32 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ÇA çanı чаны keskin sharp ÇE çe чэ dalak spleen ÇÉ ? ? ÇI çıne чынэ topaç spinner Çİ çije чыжьэ uzak far ÇO palyaço палячо diğer dillerden other languages ÇÖ çöon цохъон sürünmek grovel ÇU kauçuk къаучъукъ diğer dillerden other languages ÇÜ çündı цунды karanlık dark Ç çıǵı Yibağe: % 0,41

AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ÇA çanı (şanı) чаны keskin sharp ÇE çe чэ dalak spleen ÇÉ ? ? ÇI çıne чынэ topaç spinner Çİ çije (şıje) чыжьэ uzak far ÇO palyaço палячо diğer dillerden other languages ÇÖ çöon цохъон sürünmek grovel ÇU kauçuk къаучъукъ diğer dillerden other languages ÇÜ çündı цунды karanlık dark Ç çıǵı 33 Yibağe: % 0,41

34 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ĆA ćale кIалэ delikanlı boy Će ćehı кIыхьа uzun long ĆÉ zıćéğean зыкIегъэIан kaçırmak miss ĆI ćımaf кIымаф kış winter Ćİ ćiğun кIыгъун eşlik etmek accompany ĆO ? ? ĆÖ ? ? ĆU ? ? ĆÜ ? ? Ć ćapse Yibağe: % 1,90

35 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish DA dağe дагъэ yağ oil DE det дэт arasında between DÉ déjıwun дежъыун koro choir DI dıwo дыо sülük leech Dİ diz диз arası dolu inter-filled DO doğmıc догъмыдж asık suratlı straight-faced DÖ döküman докъуман diğer dillerden other languages DU durıs дурыс ciddi serious DÜ düçan тучан bakkal grocery D dağe Yibağe: % 1.64

36 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Be бэ çok a lot of; quite Pe пэ burun nose Ne нэ göz eye Ke къэ mezar grave E mez Yibağe: % 14.82

37 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Téo техъо örtü cover Téçın течын üstten koparma rip off the top of something Tétığo тетыгъо itibar reputation Péwon пеон rekabet competition É tét Yibağe: % 1.27

38 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish FA fabe фабэ sıcak hot FE fed фэд benzer similar FÉ féjen фежьэн başlamak to start FI bzıĺfığ бзылъфыгъ bayan female Fİ fifen фифэн denk gelmek to come up to, to coincide FO farfor фарфор porselen porcelain FÖ şoför шофёр diğer dillerden other languages FU futbol футбол diğer dillerdenother languages FÜ parfüm парфюм diğer dillerden other languages F fabe Yibağe: % 1,67

39 AdıǵabzeTürkçe A aneKazma E eykirli É é I ıiyi İ iğenataktı O oĺhetakıyorsun Ö U auTatlı olarak Ü ane Kaberdey EK harf

40 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish GA gaz газ gaz gas GE röntgen ронтгэн röntgen x-ray GÉ kargey къаргей atmaca hawk GI kazgır къазгъыр kazma digging Gİ ğeligin гъэлыджын gıdıklamak tickle GO agor агор tempo GÖ ? ? ? ? GU gu гу kalp heart GÜ figür фигур Figür figure G gaz Yibağe: % 1,26

41 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ǴA çıǵay чъыгае meşe oak ǴE ĺaǵe лъагэ yüksek high ǴÉ ? ? ǴI fıtaǵın фытагын gazyağı kerosene Ǵİ ? ǴO ? ǴÖ ? ǴU ? ǴÜ ? Ǵ ǵın Yibağe: % 0,13

42 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ĞA ğatxe гъатхэ bahar spring ĞE ğe гъэ çağ age ĞÉ ? ? ĞI ğın гъын ağlamak to cry Ğİ buğit̕`u бгъуитIу iki yan two sides ĞO ğogu гъогу yol way ĞÖ ? ? ĞU ğuç̕ı гъучIы demir iron ĞÜ ? ? Ğ ğatxe Yibağe: % 4.41

43 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish HA hade хьадэ ceset corpse HE śıhe цыхьэ itimat credence HÉ hésap хьесап diğer dillerden other languages HI ahıl Iахьыл akraba relative Hİ feguşhiıu` фэгушхьитIу ikilem dilemma HO horayda хьорайда horayda HÖ ? ? HU hurcın хъурджын cep pocet HÜ ? ? H ha Yibağe: % 0,78

44 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Aağe хъагъэ örgü knitting Eeden хъэдэн çaput tatter E? Iırbız̕ хъырбыдз karpuz watermelon İ? Ocerao джэрахъо tabanca gun Ö? Uuray хъураy yuvarlak round Ü? ağe Yibağe: % 0,89

45 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Iğeć ыгъэкI derbeder slovenly Iğın Iыгъын elinde tutma to hold Şı шы at horse Pıyi пыи düşman enemy I ığeć Yibağe: % 10,71

46 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Ćiz кIиз altı dopdolu something bottom side of which is filled. Makin макин makine machine Min мин bin thousand Pıyi пыи düşman enemy İ izın Yibağe: % 2,68

AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish JA jane жантIэ baş köşe head corner JE jepk жэпкъ çene chin JÉ jéletké желэтке yelek vest JI jıbğe жьыбгъэ rüzgar wind Jİ jineps жинэпс isim name JO joker жокер diğer dillerden other languages JÖ jöu жъоку köz embers JU mıjur мыжъур süngü bayonet JÜ ğejün гъэжъон eritmek to melt J jağe 47 Yibağe: % 1,26

48 AdıǵabzeTürkçe ĴA Ĵawegölge ĴE ĴeAğız ĴÉ BzeĴéybalık ĴI ĴıbğeRüzgar Ĵİ Ĵitİki ağız ĴO deĴutempo ĴÖ Ĵo ĴU Ĵuerken ĴÜ Ĵ Ĵawe Kaberdey EK harf

49 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish KA kanc къандж saksağan magpie KE ke къэ mezar grave KÉ bereskéjiy бэрэскэжъый çarşamba wednesday KI kıne къынэ kına henna Kİ şekin щэкин tartmak to weigh KO ceğawko кIэгъаукъо payanda strut KÖ likör ликёр diğer dillerden other languages KU kuten къутэн kırmak to break KÜ küb кюб diğer dillerden other languages K kanc Yibağe: % 2,03

50 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Aay къай isim name eekan кэкан isim name Ééğetın къегъэтын kilitlemek to lock Iıne кынэ isim name İićıjın къикIыжьын terketmek to leave Oo ко bacak leg Ö? ? Uu ку araba car Ü? ? ay Yibağe: % 0,77

51 AdıǵabzeTürkçe ǨA ǨaxeMukavemetsiz ǨE ǨeMezar ǨÉ ǨénıǨoǨBununla didiş ǨI ǨıeLütfen Ǩİ ǨiyinSert mizaçlı ǨO ǨoDomuz ǨÖ ǨU ǨuĵArmut ǨÜ Ǩ Ǩaşe Kaberdey EK harf

52 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish LA labe лабэ nehir adı river name LE lecen лэджэн leğen tub LÉ téléwizyon телевизор télévizyon television LI bılım былым yararlı beneficial Lİ ligin лыджын gıdıklanma to be tickled LO alo ало diğer dillerden other languages LÖ hoparlör хьопарлёр diğer dillerden other languages LU haluğ хьалыгъу ekmek bread LÜ halüj хьалыжу halüj kind of fried Adyghe bread L lanle Yibağe: % 0,64

53 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ĹA ĺae лъапIэ pahallı expensive ĹE ĺemıc лъэмыдж köprü bridge ĹÉ zeĺéwon зэлъеон rekabet competition ĹI aĺın алъын yüzük ring Ĺİ zeĺiqun зэлъикIун yayılmak to spread ĹO ? ĹÖ ? ĹU ? ĹÜ ? Ĺ ĺae Yibağe: % 1,31

54 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish MA amal амал imkan opportunity ME me мэ koku smell MÉ Mémıs мемыс isim name MI mıarıs мыIарыс elma apple Mİ miy ми (мыщ) bu this MO modre модрэ diğeri the other MÖ tümör тумор diğer dillerdenother languages MU yimuk имыкъу yetmeyen insufficient MÜ müze музей diğer dillerdenother languages M maze Yibağe: % 3,26

55 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish NA nafe нафэ aşikar apparent NE ne нэ göz eye NÉ néwuş неущ yarın tomorrow NI nıse нысэ gelin bridal Nİ Ninıw Ниныу isim name NO normal нормал diğer dillerden other languages NÖ nötr нотр diğer dillerden other languages NU Nurbiy Нурбий isim name NÜ nüklér нуклер diğer dillerden other languages N Nağo Yibağe: % 2,19

56 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Otın Iотын ovmak to rub Or-otej Iор-Iотэжь havadis news Onağ IонтIагъ eğri skewed Goş гощ bölü divided by O of Yibağe: % 2,90

57 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Ćışö кIышъо ten skin Jönaqo жъонакIо tarla sürme plowing Orjör Iоржъор geveze talkative Jöağo жъуагъо yıldız star Ö çöake Yibağe: % 0,28

58 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish PA pane панэ diken thorn PE pe пэ burun nose PÉ péliğućı пелыгъукIы çok soğuk very cold PI ćepıć кIэпыкI kenevir hemp Pİ kıpiwtın къыпиутын kurtulmak to get rid of PO kaleport къэлэпот meşakkat trouble, difficulty PÖ ? ? PU puan пуан diğer dillerden other languages PÜ kompütür къомпютор diğer dillerden other languages P paǵe Yibağe: % 2,32

59 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish A aĺe пIалъэ mühlet time limitation e e пIэ yatak bed É ? ? I ğeeığ гъэтIэпIыгъ sökük ripped İ Thaiku ТхьапIикъу isim name O kao къапIо kepek bran Ö ? ? U ur пIур evlatlık adopted child Ü ? ? e Yibağe: % 0,18

60 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish QA şıqao шкIахъо dana çobanı calf shepherd QE şıqe шкIэ dana calf QÉ ? ? QI Qıne кIынэ isim name Qİ ? ? QO benaqo бэнакIо güreşçi wrestler QÖ ? ? QU šıqu цIыкIу küçük small QÜ ? ? Q qodın Yibağe: % 0,51

61 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish RA ram рам çerçeve frame RE rezen рэзэн razı olmak acquiesce RÉ rénew ренэу daima always RI gurıt гурыт ortanca medium Rİ Ridade Ридадэ isim name RO büro бюро diğer dillerden other languages RÖ römork роморкъ diğer dillerden other languages RU Ruslan Руслан isim name RÜ enstrüman энструман diğer dillerden other languages R ram Yibağe: % 4,14

62 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish SA sak сакъ dikkat caution SE serı сэры ben I SÉ sére серэ enteresan interesting SI sıd сыд ne what Sİ siep сиIэп elimde yok I don't have any SO personél персонал diğer dillerden other languages SÖ profésör профессор diğer dillerden other languages SU suret сурэт fotoğraf photo SÜ süpér супер diğer dillerden other languages S sape Yibağe: % 2,37

63 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ŚA śao цIапIо keskin olmıyan blunt ŚE śe цIэ diş tooth ŚÉ ? ? ŚI śı цIынэ yün wool Śİ śi`u хьамцIи iki diş two teeth ŚO śojı ? yonca clover ŚÖ ? ? ŚU śuśıqu къанцIыу uğurböceği ladybugs ŚÜ ? ? Ś śape Yibağe: % 0,07

64 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ŠA šao цIапIо arsız impertinent ŠE še цIэ ad name ŠÉ ? ? ŠI šıne цIынэ ıslak wet Šİ hamšiy хьамцIи çavdar rye ŠO ? ? ŠÖ ? ? ŠU kanšuw къанцIыу kaval reed ŠÜ ? ? Š ša o Yibağe: % 0,26

AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ŞA şağe шъагъэ fitil wick ŞE şe щэ süt milk ŞÉ şéğejen щегъэжьэн başlatmak to start ŞI şıdı щыды eşek donkey Şİ şiz щиз dopdolu replete ŞO şo başka ŞÖ şö шъо deri leather ŞU ? ? ? ? ŞÜ neşü нэшъу kör blind Ş şaǵe 65 Yibağe: % 2,37

66 AdıǵabzeTürkçe A abeyumuşak E enSatmak É MerğuéyKöy adı I ınekuzu İ iteğenGiyermi? O owkotsağdıç Ö U uwenHata yapmak Ü abe Kaberdey EK harf

67 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish TA tamğe тамгъэ damga stamp TE terı тэры biz we TÉ tét тет üstünde on TI tın тын vermek to give Tİ tiz тиз üstü dolu that is filled on top TO kartof къартоф patates potato TÖ traktör трактор siz you TU ğeturen гъэтурэн araklamak to pilfer TÜ kompütür къомпютор diğer dillerden other languages T tamğe Yibağe: % 2,90

68 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish A arko тIаркъо çentik notch E equ тIэкIу az a little, a few É éhir ТIэхьир isim name I ı тIы koç aries İ Hai ХьатIитI isim name O ? ? Ö ? ? U şharıwupş шхьарыутIупщ başıboş vagrant Ü ? ? arko Yibağe: % 0,27

69 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish Uğo Iугъо duman smoke Uo Iухъо perde curtain Ule Iулэ aptal stupid Upe Iупэ ön front U udan Yibağe: % 3,37

70 Adı ǵ abze АдыгабзэTürkçeEnglish Çü цу öküz ox Şü`ı шIу iyi good Şüağe шIуагъэ yarar benefit Üğetın Iуигъэтын bekletilme to be on hold Ü çündı Yibağe: % 0,58

AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish WA wate уатэ çekiç hammer WE zawe зао savaş war WÉ ? ? WI tawıç тауыч cilveli flirtatious Wİ witamin витамин diğer dillerden other langu`ages WO wodı оды zayıf weak WÖ wösen уесэн alışırsın you'll get used to it. WU wudı уды büyücü magician WÜ wüfen уифэн içine sığmak, düşmek fall in, plunge into W wate 71 Yibağe: % 4,10

72 AdıǵabzeTürkçe VA VakeAyakkabı VE VenTarla sürmek VÉ VI VıÖküz Vİ Vitİki öküz VO Jivoesöylüyorsunuz VÖ VU WumğuvuDik koymadan VÜ V vake Kaberdey EK harf

73 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish XA xate хатэ bahçe garden XE daxe дахэ güzel beautiful XÉ kıxéźı къыхедзы çiseliyor is drizzling XI xı хы deniz sea Xİ xiz хиз içinde dolu filled in XO deşxo дэшхо ceviz walnuts XÖ ? ? XU şxuj шхужъ kalça hip XÜ ? ? X xate Yibağe: % 2,09

74 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish YA yay яй onların their YE Raye Рай isim name YÉ yémın емын şer evil YI kuyı къуи kel bald Yİ yiz из dopdolu replete YO akordiyon акъордион akardiyon accordion YÖ banliyö банлио diğer dillerden other languages YU Ayub Аюб isim name YÜ ? ? Y yay Yibağe: % 4,14

75 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ZA zawle заулэ çok very ZE zefed зэфэд benzer similar ZÉ zéće зэкIэ tümü all ZI zı зы tek single Zİ zier зиIэр sahibi owner ZO mazot мазут diğer dillerden other languages ZÖ ? ? ZU Zul Зул isim name ZÜ ? ? Z zawle Yibağe: % 2,46

76 AdıǵabzeАдыгабзэTürkçeEnglish ŹA xeźaqo хэдзакIо dilenci beggar ŹE źe дзэ ordu army ŹÉ ? ? ŹI źıwo дзыо çuval sack Źİ zıdéźiye зыдедзые yukarı zıplıyor he is jumping up ŹO ? ŹÖ ? ŹU ? ŹÜ ? Ź xeźaqo Yibağe: % 0,10

къэшэн keşen keş ` en къэшIэн хэшагъ xeşağ xeş ` ağ хэшIагъ хэон xewon xew ` on хэуIIон yэун yewun yew ` un yэуIун пшы pşı pş ` ı пшIы хьау hau hau ` хьауI шIышIы ş`ış`ışıı ` шыыI 77 Adıǵabzem xet zağore guşıexem zefede harfıćew txığemiy yakeoáće zefeşhaf. wuçüpe tamğeće accent grave ( ` ) guşıer tımuwnıkow zı guşıew tetxı zıxet guşıemiy zı oktaw nıko fediz tızetéwuçöw tıéce Адыгабзэм хэт загъорэ гушыэхэм зэфэдэ тхэпкъыкIэу тхыгъэми якъэуакIэ зэфэшхьаф. учъупэ тамгъэкIэ аджджэнт граIэ ( ` ) гушыэр тымууныкъIоу зы гушыэу тэтхы зыхэт гушыэми зы Iокътау ныкъIо фэдиз тызэтеучъоу тыкъеджэ

78 TİBZE ZETEĞAŞ`E Yaperıye yeğeja - Başlangıç seviviyesi - Beginner level

HEDEFLENEN SEVİYE Adı ǵ ece bilmeyenler için başlangıç seviyesi esas alınmıştır. Öncelikle Latin harflerle okuma ve yazmayı Günlük konuşmalarda geçen kelime ve cümleleri Günleri, sayıları, renkleri, konumları öğretmektir İstenilen seviye sitedeki diğer slaytlar ile geliştirebilir. Kursta ünitelerin anlatım süresi 50 saattir 79

NEDEN LATİN ALFABE ? Adı ǵ elerin % 80 Türkiyede yaşamakta, Latin harfleri kullanmaktadır. Telefon ve bilgisayar klaviyelerimizdeki harfler; Latin harflerdir.. Latin harflerin yazılması, öğrenilmesi özellikle akılda tutulması kolaydır Tek harf – Tek ses, okunduğu gibi yazılan - yazıldığı gibi okunan Fonetik alfabedir Tek harf sistemi öğrenimde, bilgisayar programlarında kolaylık sağlamaktadır. İlave harfler 13 olup, bunlarda taban harfleri ile rahat hatırlanabilmektedir ( E / É, C / Ć, H /, G / Ǵ, K /, L / Ĺ, S / Ś, P /, T /, Z / Ź ) Diakritik işaret olarak en yaygın kullanılan apostrof ( ) işareti kullanılmıştır. 80

AXER ŞÖ TE AR WO SE maqo gidiyorlar gidiyorsnuz gidiyoruz gidiyor gidiyorsun gidiyorum woqo teqo şöqo seqo maqox ONLAR SİZ BİZ O SEN BEN NEBǴIRE ŠERIĞ Şahıs Zamirleri 81

YA ŞÜ Tİ Yİ WÜ Sİ Wune Evi Eviniz Evimiz Evi Evin Evim Wune Onların Sizin Bizim Onun Senin Benim 82 ZİYE ŠERIĞ İyelik Zamirleri

wune Šıqu`küçük ev mıarıse pĺıjkırmızı elma pşaşe daxegüzel kız ćale (éále ) pşerşişman çocuk Sıfatlar, isimleri niteler ve belirgin özelliklerini tanımlar. Bir isime ait bütün özellikler o ismin sıfatıdır. Dilimizde sıfat tamlamaları Türkçe ve İngilizcenin tersine, nitelediği isimden sonra gelmektedir PĹIŞÖÁŠEXER sıfatlar 83

ZAĞORE PĹIŞÖÁŠEXER 84

ur fabjew yefı Arabayı süratli sürüyor Sabiyır cegunew yejejığÇocuk yeniden oyuna başladı Terezew kaoDoğruca söyle Femiyew qoáğeİstemiyerek gitti Yizakow keqo !Yanlız geliyor. UŞIEFEŞI` Zarflar Zarflar eylemleri niteler. Bir eyleme ait bütün özellikler o eylemin zarflarıdır. 85

86 guawlıdew wuzewjajew neşöwrénew şıpkewdaow psınćewyamışew tewdırsew wodewqo betew guşü`ewyeğazığew femiyewgum diştew şhafewkarıwuşüxew wućıtewsakew ZAĞORE UŞIEFEŞ`IXER Bazı Zarflar

Edatlar, ismi nitelemezler. Tek başına kullanılmayan, bir isim ile kullanılıp ismin anlamını tamamlayan kelime gruplarıdır. ĹEPSAPE Edatlar 87 Murat um yipe yit Murat arbanın önünde duruyor. Unćıbzer yiqošı yiĺAnahtar içinde Yate re yiko re zećerıtBaba oğul yan yana duruyor Bzıwur çı ǵ ı şhapem pıs Kuş ağacın tepesinde oturuyor.

ZAĞORE ĹEPSAPEXER Bazı Edatlar 88 yićeğ (yiş`eğ)yipaşha zetétćerıt (érıt) ćet (ét)yićıu` (yişıu`) xetzetéĺ detşıt yiwujpeut yićıbıće (yıibıće)yiqoš yićıb (yıib)zerıt kotzexet fedewpeşü`et upezećerıt (zeérıt) pıszegoĺ pıtyipe zegotut zepıtyipaşha

TÉT TÉĹ GOT GOĹ 89 k o n u m l a r

YİTYİĹ DET DEĹ 90 k o n u m l a r

ĆET (ÉT)ĆEĹ (ÉĹ) UT UĹ 91 k o n u m l a r

KOTKOĹ XET XEĹ 92 k o n u m l a r

ĆES (ÉS) KOS DES US 93 k o n u m l a r

GOS TÉS YİS 94 k o n u m l a r

XES PIĹ PIS 95 k o n u m l a r

FİİL ÇEKİMLERİ Dilimizde üzerinde fiil mevcuttur. Tesbit edebildiğimiz 155 zaman çekim formunun bilgisayar programı bitmiştir. Fiiller; eylemin yönüne, nesne alıp almamasına göre çekim formuna girerler Başlangıç seviyesinde dil öğrenimi için güncel 200 civarındaki fiil kafi gelebilir Geçmiş zaman, şimdiki zaman gelecek zaman çekimlerini öğrenmek ile başlanabilinir. Tüm fiil çekimlerini de yüklü olan fiilmatik ile yapabilirsiniz. 96

97 VEKTÖREL FİLLER ( téxın, kıćexın, uźın, yeźıxın, kéźıxın, xet ın, koźen...) Dilimizde ön ekler, tekil veya kombine olarak fiil kökü ile kaynaşırlar. Konum ekleri ile eylemin yönünü belirler. Fiil çekimlerinde şahıs zamiri, ön ek ile fiil kökü arasına girer Eylemin yönünü belirler (tésexı: üstünden alıyorum) Fiilerimizin çoğunluğu bu fiil gurubundadır.

98 kıkififışızezışü`ıdıćegoxedekoyeyitéupıpeĺı UŞIE VEKTÖRXER kı ze fı şı kı ze aben şen xın şın źın fın fı şüı dı ze şı pe xe té de ko će

Okuyorumokuyormuyum ?okumuyorumOkumuyor muyum ? SéceSéca ?SécerepSécereba ? WöceWöca ?WöcerepWöcereba ? YeceYeca ?YecerepYecereba ? TéceTéca ?TécerepTécereba ? ŞöceŞöca ?ŞöcerepŞöcereba ? YecexYecexa ?YecexerepYecexereba ? Cıre Ĺe an Şimdiki Zaman SE WO ARAR TE ŞÖ AXER Yecen: Okumak 99

okudumokudum mu ?okumadımokumadım mı ? SécağSécağa ?SécağepSécağeba ? WöcağWöcağa ?WöcağepWöcağeba ? YecağYecağa ?YecağepYecağeba ? TécağTécağa ?TécağepTécağeba ? ŞöcağŞöcağa ?ŞöcağepŞöcağeba ? YecağexYecağexa ?YecağexepYecağexeba ? Blećığe Ĺean Geçmiş Zaman SE WO ARAR TE ŞÖ AXER Yecen: Okumak 100

okuyacağımokuyacak mıyım?okumayacağımOkumayacak mıyım ? SéceştSéceşta ?SéceştepSéceştıba ? WöceştWöceşta ?WöceştepWöceştıba ? YeceştYeceşta ?YeceştepYeceştıba ? TéceştTéceşta ?TéceştepTéceştıba ? ŞöceştŞöceşta ?ŞöceştepŞöceştıba ? YeceştıxYeceştıxa ?YeceştıxepYeceştıxeba ? Keqoşt Ĺean Gelecek zaman SE WO ARAR TE ŞÖ AXER Yecen: Okumak 101

śe xer tığoáqo śığo şejye mı mo xer ZIPÇAĞE – BEPÇAĞE tekil - çoğul Tekil kelimenin sonuna ( XE ) eki alarak çoğul hale gelirler. İsmin -i halinde ( r ), ismin -de halinde ( me ) ses uyumu ekini alır śe xeme tığoáqo śığo şejye mı mo xeme 102

EvGüzel evYalın halWuneWune daxe EviEvi sattı-i haliWunerWuner yişağ EveEve gidiyorum-e haliWunemWunem seqo EvdeEvde kaldı-de haliWunemWunem kinağ EvdenEvden getirdim-den haliwunemWunem kisxığ İSMİN HALLERİ Dilimizde e, de, den hali aynı formdadır 103

104 PÇAĞEWMAFEXERGÜNLER 1. BLIPE Pazartesi 2. ĞUBCI Salı 3. BERESKÉJİY Çarşamba 4. MEFEU` Perşembe 5. BERESKÉŞXO Cuma 6. MEFEZAKU` Cumartesi 7. THAWUMAF Pazar

Pçediy (Pşediy)sabah Şecağoöğle Şecağowujöğleden sonra Pçıhaşhape (Pşeğaşhape)günbatımı Pçıhaşha (Pşeğaşha)akşam Çeşı (Şeşı )gece Çeşıb ǵ ı (Şeşıb ǵ ı ) gece yarısı Nefşağoseher Pçediype(Pşediype)tanyeri 105

106 ĞEXERMEVSİMLER ĞETXAPE İlkbahar ĞEMAF Yaz BJIHA Sonbahar ÇIMAF Kış

MAZEXER 107 Ocak Yapere maz Şılemaz Şubat Ya `onere maz Mezay Mart Yaşınere maz Ğetxape Nisan Yapĺ`ınere maz Melfeğu Mayıs Yatfınere maz Jöneğu Haziran Yaxınere maz Mekuwoğ Temmuz Yablınere maz Beźewoğ Ağustos Yayinere maz Şışhau Eylül Yabğunere maz Onığoáće Ekim Yapş`ınıre maz Çepwoğu Kasım Yapşquzınıre maz Şeqoğu Aralık Yapşqu unıre maz Tığeğaz

Sehatır thapş ? Saat kaç? Sehatır bğu Sehatır bğum pĺ`ane yiı` Sehatır bğum pĺ`ane blećı Sehatır bğum `oć yiı` Sehatır bğure nıkore Sehatır bğum pş`ı blećı 108

TIĞAP'E güney TIĞEKOHAP'E batı TIĞEKOĆIP'E doğu TIĞEMIWO kuzey 109

ZANĆE doğru SEMEGU sol CABĞU sağ 110 ĆIB GUPE

ŞÖXER renkler Renk tonları 111

112 ŞÜŠE FIJI ŞOÁNE ĞOJI HAPĹI ŞEPĹI PĹIJI WUŚIŞÖ

113 SAYILAR Danef de sayılar YİRMİLİ sayı sistemine göre verilmiştir Sayımatik ise ONLU sayı sistemine göre düzenlenmiştir ! sitesinden yükleyeceğiniz SAYIMATİK ile istediğiniz rakamın on tabanlı sayı sistemine göre Adıǵece söylenişini bulabilirsiniz.

114 RAKAMONLU SİSTEMYİRMİLİ SİSTEM 0ziy 1zı 2`u 3şı 4pĺ`ı 5tfı 6xı 7blı 8yi 9bğu

115 RAKAMONLU SİSTEMYİRMİLİ SİSTEM 10 pş`ı 11 pş`ı zı pş`ıqu`ız 12 pş`ı `u pş`ıqu`u 13 pş`ı şı pş`ıquş 14 pş`ı pĺ`ı pş`ıqupĺ`ı 15 pş`ı tfı pş`ıqutfı 16 pş`ı xı pş`ıquxı 17 pş`ı blı pş`ıqubl 18 pş`ı yi pş`ıquyi 19 pş`ı bğu pş`ıqubğu

116 RAKAMONLU SİSTEMYİRMİLİ SİSTEM 20 `oćı `oć 30 şeć `oćıre pş`ıre 40 pıĺ`ıć `oći `u 50 tfıć `oći `ure pş`ıre 60 xıć `oćiş 70 blıć `oćişre pş`ıre 80 yić `oćipĺ`ı 90 bğuć `oćipĺ`ıre pş`ıre 100 şe

117 RAKAMONLU SİSTEMYİRMİLİ SİSTEM 22 `oćı `u `oćre `ure 33 şeć şı `oćıre pş`ıquşre 44 pıĺ`ıć pĺ`ı `oći`ure pĺ`ıre 55 tfıć tfı `oći`ure pş`ıqutfıre 66 xıć xı `oćişre xıre 77 blıć blı `oćişre pş`ıqubĺıre 88 yić yi `oćipĺ`ıre yire 96 bğuć xı `oćipĺ`ıre pş`ıquxıre 101 şe zı şere zıre

118 AKRABALIK Tı - bab baba Nı - nan anne p u kız evlat ko oğul şıp u kız kardeş bebej büyükbaba nenej anneanne şı erkek kardeş maĺ o damat nıse gelin ćale (éále) oğul pşaşe kız ahıl ahbap blağe dünür korıĺf torun (erkek) pı urıĺf torun (kız) goáşe kaynana

CÜMLELER / GUŞIEBLER Hoş geldiniz şükéblağ İyi akşamlar şüpçıha şü`ı (şüpşeğaşha şü`ı) İyi geceler (tekile hitap) wüçeş şü`ı (wüşeş şü`ı ) İyi günler (tekile hitap) wümafe şü`ı Günaydın (tekile hitap) wüpçediy (wüpşediy) şü`ı Af edersin elimden bir şey gelmiyor. kısfeğeğu` sia ziy kiferep. Af edersin duyamadım. kısfeğeğu` zexesxığep. Yardım et kızdeapeku` (kısdeapı`) 119

CÜMLELER / GUŞIEBLER Yirmi içindeyim `oćım ( `oim) sit. Ayda sen misin ? Ayda wora? Adı ǵ ece öğreniyorum Аdı ǵ abze zeseğaş`e Benim ismim Nart se siše Nart Soyadın ne ? wüĺekoášer sıd ? Senin adın nedir? wo wüše sıd ? Düğüne gidecekmisin ? cegum (nısaşem) wuqoşta ? Düğün nerede yapılıyor ? cegur (nısaşer) tıde şaş`ıre ? Oynayacak mısın? wukeşöşta ? (wukéş`eşta?) Beğendin mi? wugurihığa ? (wugu yihağa?) 120

CÜMLELER / GUŞIEBLER annem nerede? séáne tıde şıı` ? annem mutfakta séáne pıtım yit babamız işe gitti téate ofım qoáğe abim okula gitti sişıne ıj yecap'em qoáğe ablam uyuyor sişıp u ne ıj meçiye (meşiye) dedem bahçede oturuyor séátej xatem xet kardeşim ağlıyor sişıne ıće (sişınahié) meğı acıktım melaćesıl`ağ (melaé sıĺ`ağ) anne ne yemek yaptın? nan sıd şxın pş`ığer ? çok güzel olmuş ĺeşew daxe uğe tuzu ver ! şığur kıset ! su istiyormusun? psı wufaya ? şeker getireyim mi? şöşığu` keshına ? televizyonun sesini aç ! televizyonum yimake ux ! pencereyi kapat ! şhanğupçer (şhanupşer) ğepıt ! 121

CÜMLELER / GUŞIEBLER 26 km. km: `oćıre xıre. Ankara kaç saat sürüyor ? Ankaram sehat thapş yekudıyi? araba ile gideriz. uće tıqon. bir bardak çay kaç lira ? zı şayı bjem yiwase lira thapş ? bir sonraki durak hangisi? kıćeĺıqore (kıĺıqore) wuçüp'er tarı? bu gün gidelim. nepe tığaqu`. kaldığın yer nasıldı ? wuzdeşıağe ćap'er (ćıp'er) sıd fedağ ? kilosu kaç lira yikilo lira thapş ? Maykop a ne zaman taşındınız ? Miyekoápem sidığo wu oşıjığ ? nereden bilet alabilirim ? biletır tede kışısşefışü`şt (kışısçefışüşt) ? neyle gidelim ? sıdıće tıqon ? ağrını tarif edermisin ? kowızırer kep'`oteşüna ? ateşim var maşü`e kısćeĺ. (kıséĺ) başım ağrıyor sişha mewuzı boğazım ağrıyor siçiy mewuzı dişim çürük, ağrıyor si śe şüğe, mewuzı midem bulanıyor sıgu kızeeha 122

CÜMLELER / GUŞIEBLER nereye gidiyorsun ? tede wuqore ? o kim ? ar xet ? o ne diyor ? ay sıd yiorer ? o ne istiyor ? ar sıd zıfayer ? yaşınız kaç ? wü nıbj thapş ? adınız ne ? wüše sıd ? bu kim? xet mır ? fi`atı kaç ? yi woáse thapş ? kimlerdensin ? xetxeme waşış ? nasılsınız ? sıdeşü`şıtıx ? ne içeçeksin ? sıdı wöşöşt ? ne istiyorsun ? sıdı wufay? ne kadar uzakta ? sıd fedizew peçıj (peşıj) ? ne zaman gideriz ? sıdığo tıqon ? nerelisin ? tede wuşış? yavaş konuş jajew guşıe affedersiniz kısfeğeğu` biliyorum seş`e 123

CÜMLELER / GUŞIEBLER bilmiyorum sış`erep (ćerep) çok güzelsin wudaxeded acele et! guzajö ! anlıyormusun zexewoş`ıća ? ayakkabılarını boya. wu çöákexer ğalex beni bekle hele ! kısaj mow ! ben sana demiştim se wo kos`oğağ bende yok siap. (siep) iyi ki doğdun Wukızereté oáğer şü`ışejı. doğum günün kutlu olsun wukız uğo mafer kıfebırsın. seni cok seviyoruz. iyi ki varsın wo be şü`ı woteĺeğu. Wuzereşıer şü`ışejı. beni saat 7 de uyandırabilir misiniz.. sehatır blım sıkebğewuşışüna ? bilmiyorum. sış`erep (ćerep) bir dakika. onu şimdi çağıracağım zı dakıke. Cı sıkéceşt bir saat içinde dönerim zı sehat qošım zıkezğezejışt. bir şey mi kaybettiniz ? zıgore bğeqodığa ? borcum ne kadar ? sićıfe (sış`ıfe) thapş ? 124

CÜMLELER / GUŞIEBLER bu akşam ne yapıyorsun ? pçıha (pşeğaşha) sıd pş`ere ? bu araba kimin ? mı ur xetı yiy ? bu ayakkabı bol mı çöáker bı u bu ayakkabı dar mı çöáker zeju bu bir zevktir. mır zı t ağo. bu evinin telefonu mu? mır yiwune yitéléfona? bu fazla büyük mır yinışe bu fazla dar mır bğużaşe bu fazla kısa mır će oáşe bu fazla uzun mır ćehışe (ćıhaşe) bu hesap yanlış gibi. mı hesapır pxencım fed. bu kedi. mır çetuw. bu Sinemis mır Sinemis buna inanmak çok zor mır şü`eşı hunır bow kinışe bunu beğendim. fiyatı ne kadar ? mır sigurihığ (sıgu rihağ). yiwase thapş ? bunu duyduğuma sevindim mır zızerexesxığem sićeguşü`ığ (si`éguşü`ığ) bunun rengi ne ? miy yişö sıd ? buraya oturabilir miyim ? mı equm sıke ısışüna ? 125

CÜMLELER / GUŞIEBLER burayı sevdiniz mi ? mı equr şü`ı şüĺeğuğa? buyurun şükéblağ şimdilik çok erken cıreće pesaşe Adı ǵ e misin ? wu Adı ǵ a ? Adı ǵ ece biliyor musun ? Adı ǵ abze woş`a ? uykum geliyor çıye (şiye) kısequ çok üzgünüm, ama imkansız. cade sıgu kéwo, şhaćem (şhaém) uşüne şıtep. dışarıda yağmur yağıyor mu ? şewum woşxı kışéşxa? dolu yağıyor woşü` kéxı dün akşam evde miydin ? tığoáse pıçıha (tğopşıha) wunem wüsığa ? evet ama neden ? arı şhaćem (şhaém) ha? evet ben Adı ǵ eyim. arı se sı Adı ǵ evet bence de uygun arı serıćiy yequ gelmelisin wukeqon fay gerçekten mi ? o nasıl ? şıpka ? ar sıd fed ? gerçekten mi? niçin ? şıpka ? sıd papć (peé`) gidelim tığaqu` gidemiyorum sıqoşürep 126

CÜMLELER / GUŞIEBLER gir kih !, yih ! girebilir miyim? sıkihaşüna?, sihaşüna ? gördünüz mü ? siz unutmuşsunuz. şüĺeğuğa? şö kuşüçığupşağiy. gününü hatırlıyormusunuz ? yimafe wügukećıja ? hadi çabuk ol otobüsü kaçıracaksın zığepsınç otobüsüm p'`apıćışt. hayır bunu yapamam hau` mır sıfeş`eşüştep. hayır onu buradan aldım. hau` ar mız equm kışısçağ. herşey iyi zéće değu. hesabı nakit olarak ödeyeceğim hesapır arıĺhaw kestışt. hey dane kalk. saat 8 dane ketec. sehatır 8 hiç bir fikrim yok. xesohınew (xes`uhane) ziy ćerep. öyle istiyorsanız olur areştew şüfayeme un iki yıldır burdayım. yiĺesi `um miy sışıı` inanıyor musun ? wüşü`eş me oá ? iş ve kalacak yer arıyorum of re sıkızdeneştı ćap'em sıĺe u (yiwujı sit) işte biletim marı, sibilét söyle ne yapabilirim ? kao sıd ćeşüşt ? 127

CÜMLELER / GUŞIEBLER kapıyı kapatırmısın lütfen haşxım pçer (pşer) bığepıtena ? kırmızı gömleğim nerede? sicane pĺıj tede şıı` ? kim arıyor lütfen ? xaşxım xet kıĺı urer? kimin oğlusun ? xetı würişaw? kiminle beraber geleceksin ? xetı wüş`iğew wukeqoşt ? Konya lıyım. Konye`m sışış. koş çe (şe) köye gelecekmisin ? çılem wukeqoşta ? anne lütfen perdeyi kapat. nı haşxım u or uxojıba şunu tut mor kewbıt ne güzel. kimler geliyor sıdew daxe. Kaqorexer xet ? neyin nesi sıdım yiĺ`ewuj ? ne kadar izin alabiliyorsun ? sıd fediz izın kaipxışüre ? ne kadar ödiyeceğim kesıpşıştır sıd fediz ? ne zaman geri geleceksin ? sidığo kebğezejışt ? nedir? bana söyle ? sıd? se kısau` ? nerede ? bilmiyormusun ? tedeşıı` ? pş`ereba ? 128

CÜMLELER / GUŞIEBLER yarın sizin için uygun mu ? newış worıće yeqoá ? o ekmeği verirmisin. mo halığur kıseptına. o kaç yaşında ? ay yinıbj sıd fediz ? olacak uşt oldukça soğuk çıaded (şıaded) onu bulamaz mısın ? ar kebğotışüştıba ? onun ismi Nağo ay yiše Nağo onun ismi ne ? moy yiše sıd ? öyle olur umarım aşreştew une seguğe. pardon ne dediniz ? kısfeğeğu` sıd p'`oáğer ? peki görüşürüz un tızereĺeğun. susadım psı faĺ`e sıĺ`ağ. tuvalet nerede? psıwuner tede şıı`? rengini sevmedim yişö şü`ısĺeğuğep. sağol wopsew yaklaşık 4 saat yipeblağemće sehat pĺ`ı seni özledik wutleğu tıćesağ (ti`esağ). 129

CÜMLELER / GUŞIEBLER sana yardım edebilirmiyim ? wuzde apekuşüna ? (Sıkıpdepı`aşüna) şemsiyeniz nasıldı ? wüşetre sıd fedağ ? acıktım melaće (melae) sıĺ`ağ bu gün günlerden ne? nepe sıdı maf? gözlerin çok güzel Wünexer dexeded senden hoşlanıyorum sigu wuréhı (würéha) seni her zaman seveceğim wo yeğaş`em şü`ı wusĺeğuşt seni seviyorum şü`ı woseĺeğu alış verişe gideceğim şefaqo sıqoşt. azar azar maće maćew (maé, maéw) 130

DEYİM / OÁĆEXER anımsatmak gu kebğećıjın beğenmek guyeu' bıkmak gu pıćın gönüllü guće fay hatırlamak gu kećın hatırlatmak gu keğećın hoşnut guće raz incitmek gu kéğewon usanmak zeşın 131

KARŞIT / PEŞÜ`ET açık - kapalı uxığ - feşığ yüksek - alçak ĺa ǵ e (atığe) - ĺ ançe alt - üst ćeğı (ş`eğı) - ćıu (şıu`) beyaz - siyah fıjı - şüıše boş - dolu nećı (nei) - yiz büyük - küçük yinı - šıqu dar - geniş bğuze - şöámbğe derin - sığ uwu - çencı (şecı) doğru - yanlış şıp e - pxencı düz - eğri zanće (zenćı) - on ağ getir - götür kah - hı giriş - çıkış yihap' - yićıp' gülmek - ağlamak şxın - ğın hafif - ağır psınće - onteğu (woteğu) iyi - kötü değu - deyi kalın - ince ğumı - psığo 132

KARŞIT / PEŞÜ`ET kalkmak - oturmak tecın - ısın keskin - kör çanı (şanı) - śa o küt - sivri pa o - papše ön - arka gupe - ćıbı (ibı) sağ - sol cabğu - semegu sert - yumuşak pıte - şabe şişman - zayıf pşerı - wodı temiz - pis kabze - şüeyı uyu - uyan çiye (şiye) - kewuş uzun - kısa cehı (ćıha) - ća o yakın - uzak blağe - çıje (şıje) yaş - kuru šıne - ğuğe yavaş - çabuk jaje - psınće (ş`exı) yaz - kış ğemaf - ćımaf (ş`ımaf) yeni - eski će (ş`e) - jı 133

134 ĞEWUNEFIPKIXER. fı nokta " abjani `u çift tırnak işareti, fıće virgül ' abjan tek tırnak işareti ; fı fıće noktalı virgül ( ) parentez : fı zetét üst üste iki nokta [ ] parentez koáp köşeli parentez... fı şı üç nokta ' apostrof ? wupće soru işareti ` aksan grave ! atığ ünlem ^ pao şapka _ ćeğ ğet ığ alt çizgi çehı ğet ığ uzun tire / goş slaş - ća o ğet ığ kısa tire \ pxenc goş ters slaş fedfed denden

135 Latin - Kiril Txacexer

136 Kiril Adıǵe alfabem zı harfew yaĺıtağe harf zexeğewuçüáğexer къирил адыгэ тхэпкъылъэм зы тхэпкъэу ялъытагъэ тхэпкъ зэхэгъэучъуагъэхэр.pıçığow, şırışew 11 harf пчъыгъоу, шырышэу 11 тхэпкъ ГЫ Гъу Жъу КIу Шъу ШIу ПIу Хъу Къу ПIу Тıу ıurı ıow 26 harf тIыурытIыIоу 26 тхэпкъ Гъ Гу Дж Дз Ку Къ КI Жъ Жь Шъ ШI Цу ЦI Чъ ЧI Хъ Хь ПI ТI Лъ ЛI Iу IA IЭ IО Ы Axem yapeşhafew 30 harf ахэм япэшхьафэу 30 тхэпкъ Е Ж З A Б В Г C Д И Й К Л М Н О П Р Т У Ф Х Ц Ч Щ Ш ъ ь Э Ю я

137 ( I) harfır Kiril alfabem 4 wunaye of zeréfe. Dijital klavyem, alfabe ğepsıćem équrep ! (I) тхэпкъыр къирил тхэпкъылъэм 4 унаyэ Iоф зэрефэ дижитал кълаIyэм, тхэпкъылъэ гъэпсыкIэм къекIурэп ! meke u yeş`ı мэкъэхьу yэшIы ЛI, ЦI, ПI, ТI harfım xeha тхэпкъым хэхьа КI, ЧI, КIу Wuçü e me u учъупIэ мэхъу тIу, лIэн harfır kıréğace тхэпкъыр къырегъаджэ Iу IО IA IЭ

У IуIуЦуКуШIуШIуШIуШIуШъу Хъу ТIуТIуГъуЖъуКъуКIуКIуПIуПIу Kiril alfabem ( Y ) harfır zıxet 14 harfıxer къирил тхэпкъылъэм ( Y ) тхэпкъыр зыхэт 14 тхэпкъыхэр