Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі Қарағанды мемлекеттік индустриялық университеті Слайд – шоу Тақырыбы: Марксизм Тексерген: аға оқытушы Ахметов Ж.А. Орындаған: ТМО-11к тобының студенті Қараев Ардақ Теміртау

Мазмұны: Мазмұны: 1. Карл Маркс пен Фридрих Энгельс 2. Марксизм теориясының пайда болуы және алғышарттары 3. Маркстік философияның негізгі мәні. Диалектикалық және тарихи материализм 2

Маркс Карл Генрих (1818, Германия, Трир қаласы 1883 Англия, Лондон) 19-шы ғасыр немістің экономист ғалымы, саяси экономисі, революционері, философ, саясаттанушы, әлеуметтанушы, тарихшы, ғылыми коммунизм теориясының іргетасын қалаушы ж. Бонн, кейіннен Берлин университетінің заң факультетінде білім алды ж. Рейн газетінде редактор болды ж. Брюссельге көшіп келіп, ж. Еуропада өткен төңкерісшіл қозғалысқа белсене араласты ж. Маркстің ең басты еңбегі Капиталдың 1-томы жарыққа шықты. Бірақ ол бұл еңбегін аяқтай алмады. 2, 3-томдары Энгельстің, ал 4-томы К.Каутскийдің редакциялауымен жарияланды. 3 Маркс Карл Генрих ( )

4 Карл Маркс ( ) философия мен саяси экономия саласыңда екі жаңалық жасады: Тарихты материалистік тұрғыдан түсіну Капиталистік қанаудың сырын әшкерелеген қосымша құн туралы ілім Өндіргіш күштер мен өңдірістік қатынастардың бірлігі болып табылатын материалдық тұрмыстық өндіріс әдісі қоғамдағы әлеуметтік саяси және рухани процестерді туғызатыңдығын дәлелдеді. Капиталистік құрылыстың өндіргіш күштері үздіксіз дами отырып, өңдіріс құрал-жабдықтарына жеке меншікке негізделген буржуазиялық өңдірістік қатынастармен сөзсіз қайшылыққа келеді. Өңдіргіш күштер мен өндірістік қатынастар арасындағы терендеп келе жатқан антогонизмді тек пролетарлық революиия ғана шеше алады. Ол жұмысшы табының өкіметін орнатуға жеткізеді және қоғамды социалистік жолмен қайта құру үшін жол ашып береді деді.

5 Фридрих Энгелс (1820 жылғы қарашаның 28-і – 1895 жылғы тамыздың 5-і) неміс революционері және пәлсапашысы. Ол өзінің көбірек белгілі досы және әріптесі Карл Маркспен бірге коммунизм теориясын дамытып, Коммунистік партияның манифесі атты еңбекті жазды (1848). Сонымен бірге Енгелс Маркстың қайтыс болғанынан кейін Капиталдың екінші және үшінші томдарын өңдеп, баспаға әзірледі. Англиядағы табысты өткен уақытынан кейін Енгелс 1844 жылы Германияға қайтуды ұйғарады. Жол жүріп бара батып, ол Парижде кідіріп, бұрыннан бері хат жазысып жүрген Карл Маркспен кездеседі пен 1848 жылдардың арасында Енгелс пен Маркс Брюсселде тұрып, қаланың неміс жұмысшыларын ұйымдастырумен айналысты. Сонда келе салысымен олар құпия жұмыс істейтін неміс коммунистік лигасының мүшелігіне кірді. Лига оларға коммунизм идеяларын түсіндіретін бір шығарма жазуды тапсырды. Соның нәтижесінде «Коммунистік партияның манифесі» пайда болды. Ол алғаш рет 1848 жылғы ақпанның 21-інде жарияланды. Фридрих Энгельс ( )

6 Маркстік философияның алғышарттары Табиғи – ғылыми алғышарттар Әлеуметтік-экономикалық және саяси алғышарттар Теориялық алғышарттар

7 1. Әлеуметтік-экономикалық және саяси алғышарттар Еуропадағы өндірістік революцияның нәтижесінде әлеуметтік құрылыс ретінде капитализм бекіді. Осының салдарынан біріншіден ірі машиналы индустрия, екіншіден өндірістік пролетариат пайда болды. Пролетариаттың саяси күш ретінде саясатқа араласуы. Жалдамалы жұмысшыларды қанау, олардың қарсылығын тудырды. Өз жағдайларын жасау үшін қарсылыққа барды. Көтеріліске шыққан жұмысшылар өз жағдайы туралы ғылыми теорияны қажет етті. Осындай теорияның бірі марксизм болды

8 2. Табиғи – ғылыми (жаратылыстану) алғышарттары Энергияның сақталу және өзгеру заңы. Осыған байланысты бір формадағы қозғалыс түрі басқа формаға ауыса алады. Осыдан жасалған философиялық қорытынды: Материя мен қозғалысты ешкім жасамаған және ешқашан жоғалмайды. Барлық организмдердің құрылымдары клеткалы екендігі. Философиялық қорытынды: барлық тірі ағзалардың ұқсастығы, бірлігі. Оның негізі клетка болып саналады. Эволюциялық теорияның қалыптасуы. Философиялық мағынада бұл теория арқылы органикалық дүниенің эволюциялық жолмен дамуы, адамның қалыптасуының заңдылығы.

9 3. Теориялық алғышарттар Неміс классикалық философиясы: Г.Гегель мен Л.Фейербах. Гегель диалектикасы және Фейербах материализмі Ағылшын саяси экономикасы: А.Смит және Д.Рикардоның буржуазиялық капиталистік экономикалық дамудың зерттеулерін алып, капитализм дамуының негізгі заңдылықтарын ашуы Француздық утопистік социолизм идеясы: Сен-Симон және Ш.Фурье еңбектерінен социолизмдік идеяны қабылдаған

Маркстік философияда қарастырылған мәселелер Дүниенің материалистік сипатын жасап ұсынды Материалдық және қоғамдық болмыстық негізі ретінде экономика мен өндірістің рөлін көрсетті Барлық философиялық мәселелерді диалектика тұрғысынан қайта қарады(диалектикалық материализм) Тарих та бір мақсатқа бағытталған заңды үдеріс (тарихи материализм) Барлық мәселелерді атеистік тұрғыда қарастыру Адамның, қоғамның, мемлекеттің пайда болуының нақтылы бейнесін жасаған

11 Марксизмнің үш қайнар көзі және үш құрамдас бөлігі Неміс классикалық философиясы Ф.Гегель( ) - диалектика Фейербах( ) - Материализм Француз утопиялық социализмі Ш. Фурье ( ) Р.Оуэн ( ) Ағылшын экономистері Анри Сен-Симо́н ( ) Ада́м Смит ( ) Тарихи материализм және диалектикалық материализм Саяси экономиясы Ғылыми коммунизм (әділетті қоғам)

Марксизм ілімі бойынша тарих барлығы бес формациядан: 12 алғашқы қауымдық құл иеленушілік феодалдық капиталистік коммунистік Соңғысы адамзат дамуының ең биік сатысы деп саналды. Дегенмен, марксизм қоғам өміріндегі әлеуметтік және саяси үдерістерге үстірт қарады, түпкі мақсатқа жетуде қантөгіске толы тап күресіне басымдық берді, оның қоғам дамуының ағымына қарай икемділігі шамалы болды. ХІХ ғасырдың аяғынан бастап марксизм социал-демокриялық қозғалыстың негізгі идеологиясына айналды.

13 ХХ ғасырдың бас кезінде социал-демокриялық қозғалыс екіге бөлінді: В.И. Ленин, т.б. бастаған төңкерісшіл бағыт. Э.Бернштейн, т.б. бастаған реформашылдық бағыт

14 В. И. Ленин сол кезеңде капитализм өзінің ең соңғы сатысы - өзгеше, қайшылықтары мол қоғам екенін дәлелдеп топшылады. Оның ерекшеліктері үш түрлі: біріншіден, империализм – монополистік капитализм екінші жағынан, паразиттік немесе іріп – шіріп бара жатқан капитализм үшіншіден, ол - өліп бара жатқан капитализм, олай болса, ол – социалистік революция қарсаңы

15 В. И. Ленин диалектикалық логиканың төрт принципті бар екеніне тоқталады затты жан – жақты алып қарау практика шындықтың тірегі абстракты шындық жоқ, шындық нақты дамуда қарау