HISOBLASH TIZIMLARINING ARXITEKTURASI Mirzaxalilov S.S. 1

HISOBLASH TIZIMLARINING ARXITEKTURASI 2 Reja: Kop mashinali va kop protsessorli hisoblash tizimlari. Parallel, assotsiativ va oqimli xisoblash tizimlari. Klasterli ishlov berish tizimlari va superkompyuterlar.

Arxitektura Arxitektura - protsessorlar, xotira tizimi, grafik va ovoz tizimlari, kompyuter shinalari to'plami, kiritish/ chiqarishni tashkil qilish, kompyuter buyruqlari tizimi, apparat tuzilishi, ma'lumotlarni qayta ishlash, boshqarish va aloqalarni o'z ichiga olgan kompyuterni tashkil etish tushunchasi. 3

Kompyuterning tarkibiy tashkil etilishi Strukturaviy tasniflash hisoblash tizimlarining texnik vositalarini qurish usulini aks ettiradi, ya'ni apparat tarkibi va ularning o'zaro bog'liqligi. Ko'rib chiqilayotgan xususiyatga ko'ra, kompyuter tizimlari ikki sinfga bo'linadi: Yonaltirilgan va Taqsimlangan. 4

5 Xisoblash tizimlari Yo'naltirilgan Bir mashinali Majmualar Ko'p protsessorli hisoblash tizimlari multiprocessor system,MPS Ko'p mashinali hisoblash tizimlari Massively Parallel Processing, MPP Taqsimlangan Tarmoqlar Lokal Hisoblash tizimlari Korporativ tarmoq Global tarmoq Telekommunikatsion kirishga ega hisoblash tizimi computer system with basic telecommunication access method, BTAM

Kop mashinali hisoblash tizimlari Kop mashinali hisoblash tizimi – LAN tarmogida bitta tizim ichida bir nechta kompyuterlarning ozaro boglanib birga ishlashi tushiniladi. Markaziy dasturiy taminot orqali har bir kompyuterga vazifa rejalashtiriladi, yuklanadi va nazorat qilinadi. Bunday tizimlardan maqsad ogir vazifalarni bajarish uchun yuqori ishlash korsatgichiga erish, ortiqcha xarajatni oldini olish, yoqori tezlikda erishish va x.k. 6

Kop mashinali va kop protsessorli hisoblash tizimlari 7

8

Kop protsessorli hisoblash tizimlari Kop processorli hisoblash tizimi – ikki yoki undan kop bolgan markaziy boshqaruv blogi (CPU)dan tashkil topgan bitta kompyuter tizimi tushuniladi. Ikki xil turdagi kop processorli hisoblash tizimlar mavjud: umumiy xotirali va taqsimlangan xotirali. 9

Umumiy xotirali kop protsessorli hisoblash tizimlari Umumiy xotirali ko'p protsessor - turli xil oqimlarni bajaradigan bir nechta mustaqil protsessorlardan tashkil topgan kompyuter tizimi. Bunda umumiy xotiraning manzil maydoni bolinadi va bir-birlari bilan xotira orqali aloqa qiladilar. 10

Taqsimlangan xotirali kop protsessorli hisoblash tizimlari Taqsimlangan xotirali kop protsessorli hisoblash tizimlarning har bir protsessorida ozining maxaliy xotirasi boladi va bu xotira faqat shu protsesor uchun ajratilgan boladi. 11

Kop protsessorli hisoblash tizimlari Protsessorlar xabar uzatish bilan aloqa tarmogi orqali bir biri bilan malumot almashadi. Ushbu maqsadda dasturlarda xabar yuborish va xabarni qabul qilish korsatmalaridan foydalaniladi. Aloqa boyicha korsatmalar aloqa kanallari deb nomlangan maxsus elementlarning identifikatori yordamida xabarlarni yuboradi va qabul qiladi. Prosetsorlar ortasida aloqa kanallari serially yoki parallel boladi. 12

Parallel ishlov berish Parallel ishlov berish – umumiy vazifani alohida qismlarini bajarish uchun ikki yoki undan kop protsessor bilan ishlashni usuli. Bunda kop protsessorlar orasida bitta vazifani turli qismlarga bolish orqali dasturni ishga tushirish vaqtini kamaytiradi. 13

Assotsiativ ishlov berish Assotsiativ ishlov berish – ham parallel hisoblash modeli ham dasturlash modeli bolib, xotira adresiga qaraganda ma'lumotlar uchun parallel dasturlashdan foydalanishni va xotirada ma'lumotlarni tarkibini qidirish qobiliyatini o'z ichiga oladi. 14

Oqimli ishlov berish/ hisoblash Oqimli ishlov berish/ hisoblash – real vaqt rejimida koplab manbalardan keladigan bir nechta malumotlar oqimini tahlil qilish uchun yuqori korsatgichli kompyuter tizimlarda foydalaniladi. 15