O`zbekiston respublikasi Xalq ta`limi Vazirligi Surxondaryo viloyati xalq ta`li boshqarmasi Uzun tumani xalq ta`limi muassasalari faoliyatini metodik ta`minlash va tashkil etish tuman bulimiga qarashli 13-sonli UMUMTA`LIM MAKTABI INFORMATIKA FANIDAN 1-SOATLIK DARS ISHLANMA Bajardi: Informatika fani o`qituvchisi Nusratullayev Muhammad Фарзандларимиз биздан кўра билимли, кучли, доно ва албатта бахтлибўлишлари шарт. I.A. Karimov

Mavzu:« Kompyuterlarni boshqaruvchidasturlar » 5-sinf informatika fani

Dars maqsadi : O'quvchilarga kompyuterlarning dasturiy taminoti haqida malumot berish. Darsning usuli: Noananaviy Darning tipi: Yangi bilimlar berish Dars jihozi: Kompyuter (noutbook), Video proektor, Axborot manbai: Darslik, O`qituvchi qullanmasi.

Asosiytushunchalar: Texnik taminot,dasturiy taminot,sistema dasturlari,uskunaviy dasturlar, amaliydasturlar, utilitlar.

Darsniborishi: a)Salomlashishijodiymuxit yaratish, b)Davomatnianiqlash,doskagasanava mavzuniqayd qilish. c) O`tilganmavzunitakrolash,savol- javob orqali.

Mavzuniboshlashgahozirlik: Informatika va hisoblash texnikasi asoslari darsligi va proektor tayyorlab qo'yiladi. O'qituvchi tomonidan kompyuterlar ishga hozirlanadi. Mavjud elektron darslik va elektron qo'llanmalar kompyuterga yuklab ishchi holatga keltiriladi.

Mavzuniyoritish:

Informatikada kompyuter texnikasini quyidagi ikki qismning birligi sifatida qaraladi: texnik vositalar Dasturiy vositalar.

Texnik vositalar–kompyuterning qurilmalaridir. Ingliztilidabuqism Hardwaredebataladivaqattiq mahsulotlardebtarjimaqilinadi. Buqismga,masalan,protsessor, vinchester, monitor, klaviatura diskyurituvchi,printerlarni misol qilishmumkin.

Texnik vositalar

Dasturiy vositalar – kompyuter tomonidan ishlatiladigan barcha dasturlar toplamidir. Ingliz tilida bu qism Software deb ataladi va yumshoq mahsulotlar deb tarjima qilinadi. Bu so'z dasturiy taminot bilan kompyuterlarning mutanosibligini, dasturlarning takomillashishi, rivojlanishi va moslashuvchanligini ifodalaydi.

Dasturiy vositalar

Kompyuterlardaishlatilayotgan dasturlarnishartliravishdaquyidagi uchturgaajratishmumkin: Dasturiytaminot Sistema Amaliy Uskunaviy

Bu ajratishning shartli ravishda deyilishiga sabab shuki, dasturiy taminotning keskin rivojlanishi va kompyuterlarni qo'llanish sohasining kengayib borishi bazi dasturlarning bir turdan boshqa turga o'tib qolishiga sabab bolmoqda. Masalan, bazi amaliy dasturlarning qo'llanish sohasi chuqurlashib borganligidan va alohida zaruriyatga egaligidan uskunaviy dasturga aylanib bormoqda. Ikkinchi tomondan, foydalanuvchiga etiboriga shunday dasturlar tavsiyaetilmoqdaki (masalan, elektron suhbatdosh), ularni yuqoridagi hususiyatlar boyicha ajratish mushkul.

Sizning shaxsiy kompyuteringizda manfaat ko'rish maqsadida o'g'irlashga arziydigan qimmatli axborot bo'lmasligi mumkin. Ammo bu axborotlar siz uchun zarur. Kompyuter viruslari esa ularni o'chirib yuborish yoki foydalanib bo'lmaydigan darajada ozgartirib yuborishga qodir. Kompyuter viruslari tarixi Sinsinati shahri (Ogayyo shtati) universitetining ilmiy xodimi, kompyuter havfsizligi sohasida taniqli mutaxassis, Fred Koen nomi bilan bog'liq. Koen dasturiy vositalardan noqonuniy nusxa ko'chirishga qarshi himoya muammolari ustida ish olib borib, yangi dastur yaratdi.

Bu dastur tez qayta tiklanish va takomillashish hamda kompyuter xotirasidagi muxim malumotlarni o'chirish, sistema fayllarini buzish kabi ishlarni bajarish hususiyatiga ega bo'lib, dasturiy vositalardan noqonuniy nusxa olish vaqtida ishga tushardi. Axborotni o'g'rilardan himoya qilishga qaratilgan bu dastur keyinchalik kompyuter viruslarining yaratilishiga turtki bo'ldi. Natijada kompyuter viruslaridan himoyalanish uchun maxsus dasturlar – antiviruslar ishlab chiqishga to'g'ri keldi.

Savolvatopshiriqlar:

Dasturiy taminot deganda nimani tushunasiz? Texnik taminot deganda nimani tushunasiz? Kompyuterni ishga tushirishda dasturli taminotni zaruriyati bormi? Sistema dasturlari deganda nimani tushuniladi? Uskunaviy dasturlar deganda nimani tushuniladi? Amaliy dasturlar deganda nimani tushuniladi? Utilitlar nima? Dasturiy taminotni qanday o'zaro boglangan guruhlari bor? Kompyuter virusi haqida so'zlab bering.

Uyga vazifa! O`tilgan mavzuni o`ib kelish va savol va topshiriqlarni bajarish