XIRURGIYADA GOSPITAL INFEKSIYASI PRAFILAKTIKASI Toshkent tibbiyot akademiyasi Urganch filiali Davolash ishi fakulteti davolash ishi yo`nalishi Tayyorladi : Qabul qildi :

REJA : INFEKSIYA, INFEKSIYA HAQIDAGI TUSHINCHA. GOSPITAL INFEKSIYA VA UNING YUQISH YOLLARI. INFEKSIYA REAKSIYALARI VA PRAFLIKATSIYASI

Infeksiya (lot. in cere yuqtirmoq, buzmoq, zaharlamoq) patogen mikrob (yoki virus)ning odam yoki hayvon organizmiga kirishi, ko ʻ payishi va ayni vaqtda mikrob bilan organizm o ʻ rtasida o ʻ zaro murakkab munosabat vujudga kelishi. "Infeksiya." termini ba ʼ zan boshqa ma ʼ noda kasallik yuqqan paytni, infeksion kasallikni, uning mikrobini ifodalash uchun ishlatiladi.

Yuqumli kasalliklarni garchi patogen bakteriyalar, viruslar va bir hujayrali sodda jonivorlar qo'zg'atsada, ularning paydo bo'lishini faqat mikrobning organizmga qarshi kurashi natijasi deb hisoblab bo'lmaydi. Infeksiya avj olishi murakkab ijtimoiy biologik jarayon bo'lib, mikrob bilan makroorganizmning o'zaro ta'siri natijasiga bog'liq. Patogen bakteriya kirganda odam organizmida patologik o'zgarishlar, moslashish va himoyalanish jarayoni yuz beradi, ya'ni infeksion kasallik rivojlanadi. Patogen mikrob organizmga kirgandan so'ng kasallik rivojlanishi shart emas. Patogen mikrob bilan odam organizmi o'rtasidagi munosabat turlicha bo'lishi mumkin, bu bir tomondan mikrobning virulentligi va ikkinchi tomondan odam organizmining ana shu kasallikka moyilligi va reaktivligiga bog'liq

1. Yuqumli kasallikni tirik patogen mikrob qo'zg'atadi. 2. Bemor o'z navbatida kasallik manbai bo'ladi va uni boshqalarga yuqtirishi mumkin. 3. Bemor qaysi yuqumli kasallik bilan og'rib o'tsa, uning organizmida o'sha kasallikka qarshi immunitet hosil bo'ladi va shu kasallikning qaytadan yuqishiga qarshilik ko'rsatadi. 4. Yuqumli kasalliklar muayyan davrlar bilan, ya'ni siklik tarzda rivojlanadi va so'nadi.

Infeksiya so'zi tor ma'noda olinganda mikroorganizmni organizmga kirishini anglatadi. Infeksion jarayon esa patogen omil kirgan organizmda yuz beradigan fiziologik va patologik o'zgarishlar yig'indisidir. Infeksion kasallik infeksion jarayonning eng zo'riqqan darajasiga to'g'ri keladi va organizmda yuz beradigan har xil o'zgarishlar, hamda belgilar bilan namoyon bo'ladi. Demak, yuqumli kasallikning rivojlanishi uchun avvalo organizmga patogen mikrob kirishi kerak

Kasalliklar qadim zamonlarda ham uchragan. Chinchechak, o'lat, vabo va boshqa xatarli, yuqumli kasalliklar vaqti-vaqti bilan keng tarqalib, millionlab kishilarning yostig'ini qurutgan, jamiyatga ko'p halokat yetkazgan. Yuqumli kasalliklarning mohiyati ularning kelib chiqish sabablari uzoq vaqt noma'lum bo'lib kelgan. O'rta asrning mashxur olimi va shifokori Abu Ali Ibn Sino «Al qonun» asarida o'lat, chinchechak, qizamiq va boshqa yuqumli kasalliklarni ko'zga ko'rinmaydYuqumli igan jonivorlar qo'zg'atsa kerak deb gumon qiladi. Yuqumli kasalliklar odamlar hayotida muhim rol o'ynaydi. Xozirgi kunga qadar yer yuzida ma'lum bo'lgan va o'rganib chiqilgan yuqumli kasalliklarning soni 1060 dan ortiq. Shularning ba'zilari hali ham vaqti- vaqti bilan epidemiya, hattoki pandemiya shaklida keng tarqalib turadi. Shuning uchun ham ularning kishilar sog'lig'iga va umuman kishilik jamiyatiga keltiradigan zarari juda kattadir. Yuqumli kasalliklar haqidagi ta'limot mikrobiologiya, epidemiologiya, parazitalogiya, immunalogiya, eksperimental ximioterapiya va patalogik anatomiya bilan chambarchas bog'liq.

Infeksiyani kroblar qozgatishi boyicha klasfikatsiyasi Mikroblarning bir turi qo ʻ zg ʻ atgan kasallik oddiy infeksiya, Ikki yoki bir necha turi qo ʻ zg ʻ atgan kasallik aralash infeksiya Yuqumli kasallik bilan og ʻ rib o ʻ tgan kishiga takror Infeksiya yuqishireinfeksiya Mikroblarning muayyan turi zarar yetkazgan organizmga takror Infeksiya yuqishi superinfeksiya deb ataladi.

Infeksiyaning paydo bo ʻ lishi va o ʻ tishida patogen mikroorganizmlarning quyidagi xususiyatlari muhim rol o ʻ ynaydi. 1) spetsifikligi, ya ʼ ni muayyan biologik turning organizmda yashashi (mas, qizamiqvirusi faqat odam orga- nizmida parazitlik qiladi) va faqat o ʻ zi uchun harakterli infeksion kasallikni qo ʻ zg ʻ atishi; 2) virulentligi, ya ʼ ni kasallikka nechog ʻ li sabab bo ʻ la olishi 3) muayyan a ʼ zolarda (aksari ichki a ʼ zolarda) joylasha olishi (mas, gonokokk siydik yo ʻ llari bilan ko ʻ z shilliq pardasida;stafilakokklar va streptakokklar jinsiy a'zolarda; meningokokk miya pardalarida, dizenteriya tayoqchalari yo ʻ g ʻ on ichak de-vorida yashab ko ʻ payadi).

Gospital infeksiya bu mikroblar orqali kelib chiqadigan har qanday kilinik ifodalangan kasallik bolib kasalhonada bolgan bemorda yuzaga keladi bazan nafaqat bemorlarda balki hamkasb shifokorlarda ham uchrab turadi

GOSPITAL INFEKSIYA YUQISH YOLLARI AEROZOLLI-HOVA TOMCHILARI ORQALI. KANTAKTLI BOSHQALAR BILAN BOLGAN ALOQALARI. FEKOLNO OROL YOLI BEVOSITA OZIQ OVQAT VA ICHIMLIK ORQALI. GEMOKANTAKT YOLI ORQALI. ARTIFITSIAL XIRUGIK ANJOMLAR ORQALI

Kop hollarda shifoxona ichidagi infeksiyalarning manbalari bakteriyalar tashuvchisi bulgan potologiyaning siltilgan va manefest shakillari bulgan bemorlar yoki tibbiy hodimlardir. Taqdiqatlar shuni korsatadiki gaspital infeksiya tarqalishida uchinchi shaxslar yani shifoxona mexmonlarining roli katta emas kasalhona infeksiyasining turli shakillari uzatilishi hovo-tomchi transmissiya ogiz,kantak mexanizmlari orqali amalga oshadi

Shifoxona ichidagi infektsiyaning muayyan turlarining kelib chiqishi asosan tibbiyot muassasasining profiliga bog'liq.Masalan, kuygan bo'limlarda asosan parvarishlash ob'ektlari va xodimlarning qo'llari orqali o'tadigan Pseudomonas infektsiyasi ustunlik qiladi va shifoxona ichidagi infektsiyaning asosiy manbai bemorlarning o'zi hisoblanadi. Tug'ruqxonalarda asosiy muammo stafilokokk infektsiyasidir,u tibbiy xodimlar tomonidan tarqatiladigan-stafilokokk tashuvchisi orqali yuqadi. Urologik bo'limlarda gram-manfiy floradan kelib chiqqan infektsiya hukmronlik qiladi: E. coli, Pseudomonas coli va boshqalar. Pediatrik shifoxonalarda bolalar infektsiyalarining tarqalishi – ветряная оспа, epidemik parotit, qizilcha, qizamiq muammosi alohida ahamiyatga ega. Kasallikning kelib chiqishi va tarqalishisanitariya-epidemiologik rejimini (shaxsiy gigiena, aseptik va antiseptiklarga rioya qilmaslik, dezinfeksiya va sterilizatsiya qilish rejimi, infektsion manbalari va boshqalarni o'z vaqtida aniqlash va izolyatsiya qilish) buzilishiga olib keladi

Gospital infektsiyaning rivojlanishiga eng ko'p ta'sir ko'rsatadigan xavf guruhiga yangi tug'ilgan chaqaloqlar (ayniqsa erta tug'ilgan) va yosh bolalar kiradi; keksa va zaif bemorlar; surunkali kasalliklarga (diabet, qon kasalliklari, buyrak yetishmovchiligi), immunitet tanqisligi, onkopatologiya bilan og'rigan bemorlar. Ochiq yaralar, drenaj, siydik kateter, traxeostoma va boshqa invaziv qurilmalar orqali gospital infektsiyalari bilan kasallanish ehtimolligi ortadi. Kasalxonada uzoq muddat bemorning mavjudligi, uzoq muddatli antibiotiklar, immunosupressiv terapiya gospital infektsiyasining kelib chiqish tezligi va og`ir kechishiga olib keladi. Shifoxona ichidagi infektsiyalarning oldini olishning asosiy choralari sanitariya-gigiyena va epidemiyaga qarshi talablarga rioya qilish bilan bog'liq. Avvalo, bu binolar va parvarishlash ob'ektlarini dezinfeksiya qilish rejimi, zamonaviy yuqori samarali antiseptiklardan foydalanish, yuqori sifatli Pre-sterilizatsiya qilish va asboblarni sterilizatsiya qilish, aseptik va antiseptiklar qoidalariga qat'iy rioya qilish.

Yiringli infeksiya reaksiyala Tana xororatini oshishi et uvishishi bosh ogriqi kam quvvatlilik odam esining ogip turishi jigar va buyrak faolyatini buzulishi bilan ifodalanadi

Davolash profilaktikasi.

Profilaktika Otkir nospesifik yiringli infeksiyaning oldini olishda juda kop omillar rol oynaydi: 1. Otkir xirurgik infeksiyaning tarqalishiga tashqi muhitning,badan ustki qisming va kiyimlarning anchagina ifloslanishi imkon beradi.Bu yerda shaxsiy profilaktika va gigiyenaga shuningdek,butun jamoaning gigiyena sanitariya talablariga rioya qilish muhim ahamiyatga ega. Mikrotavmalarni davolash teri va shilliq pardalarda mikroblarning hamisha kop bolishi munosabati bilan har qanday arzimas shikastlanish ham turli yalliglanishlarni keltirib chiqarishi mumkin.Infeksiyaning oldini olishda arzimas shikastlanishlar yuz bergan teri va shilliq pardalarni dizinfeksiya qilish,shuningdek yaralarni davolash,xirurgik tozalash katta rol oynaydi.

Yiringli kasaliklarining togri bajarilishi shu jumladan ularning asosiylaridan biri yiringli kasal bilan aloqani chegaralashdir.Yiringli kasalliklar bilan azob chekayotgan bemorlarni bir bolim chegarasida ayrim palatalardan ajratib qoyish yetarli emas,chunki bemorlar dam olish joylarida hojatxona,vannali xonada ozaro kontaktga kirishishi mumkin Yiringli kasalliklar bilan ogrigan bemorlarni alohida yara boglash xonasi, jarrohlik bolimi va qoshimcha binolari bolgan maxsus septik bolimga yigish lozim.Septik sharoitlarda aseptika va antiseptika qoidalariga rioya qilish katta etiborni talab qiladi.Chunki ikkinchi marta tushgan infeksiya ogir asoratlarga olib borishi hatto olimga olib borishi mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR :

ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT !