Kompyuter grafikasi faniga kirish. Jizzax politexnika instituti Oqituvchi: Mahkamov Sh. Jizzax-2022

Malumotlarni grafik ko`rinishida tasvirlash ХХ asrning 50-yillarida dastlab katta EHM larda amalga oshirilgan edi. Asosan, harbiy va ilmiy izlanishlarda qo`llanilgan. Grafik malumotlarni qayta ishlah texnologiyasi shaxsiy kompyuterlarda 80-yillarda, keskin jadallashdi.

Xozirga kelib shaxsiy kompyuter dasturida ishlash uchun foydalanuvchiga grafik interfeysi standart bolib qoldi. Bu inson psixikasi bilan juda bogliq: aniqlik tezroq tushunishga imkon yaratadi.

Informatika asosiy sohasida katta ozgarishlar kiritildi - Kompyuter grafikаsi Kompyuter grafikasi deyarli har bir injenerlik va ilmiy sohalarda masovafiy va proigravitelli, axborotni uzatishda ham ishlatiladi. Meditsina va reklamali ishbilarmonlar, charchoqni chiqarish va boshqa sohalarda ham ishlatiladi.

Grafik axborotni analogli yoki diskretli korinishlari mavjud. Diskret korinishlarda fizik kattalik bir necha songgi qiymatni qabul qiladi. Shu bilan birga uning qiymati sakrash tartibida ozgarib boradi. Аnalog korinishlarda fizik kattalik cheksiz koplikdagi qiymat qabul qiladi. Shu bilan birga uning qiymati muttasil ravishda ozgarib boradi.

Misol korinishida grafikli axborot analog korinishlarda tasvir aksi bolib xizmat qilishi mumkin, rangi vaqti bilan ozgarishi mumkin. tasvir diskret korinishlarda alohida turli rangli nuqtalardan tashkil topgan va purkovchi printer yordamida chop qilingan boladi.

Qogoz, foto- va kinoplenkada analog korinishida saqlanuvchi grafik tasvir, kompyuterning raqam(diskret) formatiga qayta tuzilishi mumikin.

Grafik axborot analogli shakldan diskretli shaklga diskretlash yoli bilan otadi, yani grafik tasvirni aloxida elementlari uzilishsiz tasvirlanadi.

Diskretli tasvirni mozayka bilan solishtirish mumkin. tasvir kichkina fragmentlarga bolinadi (nuqta), har bir tasvir oz kodi boladi Diskretashtirish jarayonida kodlashtirish amalga oshadi, yani har bir elementning oziga yarasha aniq yonalgan formadagi kodi mavjud.

Tasvirni kodlash sifati 2 parametrga bogliq: Birinchidan, tasvirni tashkil etgan nuqtalar soni qancha olchamlari kichik va kerakligicha kop bolsa, kodlash sifati shuncha yuqori boladi. Ikkinchidan, ranglar qancha kop bolsa, yani tasvir nuqtaning holatida imkoniyatlari koproq, ayniqsa, tasvir sifatli kodlashtiriladi, (har bir nuqta koproq sifatli axborot uzatadi) ishlatilayotgan ranglar toplami ranglar palitrasiga murojaat qilinadi. Kam Kop

Kompyuterda grafik obyektlarni yaratish va saqlash quyidagi korinishda bolishi mumkin – rastrli tasvir korinishi vektorli tasvir korinishirastrli tasvirvektorli tasvir Tasvirning har bir turi uchun kodlashning oz usuli qollaniladi.

Rastrli tasvir korinish malum miqdordagi nuqtalar (piksellar)dan tashkil topgan, malum miqdordagi qatorlarda ifodalanadi.

Masalan, barg tasviri aniq joylangan deb tariflanadi va har bir nuqtaning rangi huddi mozaika kabi tasvir hosil qiladi. Bunday fayllarni tayyorlash uchun Paint, Photoshop kabi redaktorlardan foydalaniladi.

Rastrli tasvir tabiiy tasvirni juda yaxshi yetkazadi. Ular fotosurat, rasm va yuqori tabiiylikni talab qilingan boshqa paytlarda juda mos tushadi. Qurilma rastrli usulga asoslangani uchun ham yuqorida keltirilgan tasvir monitor yoki printerga osonlik bilan uzatiladi.

Rastrli fayllarda asosiy muammo bu kattalashtirish : Tasvirni kattalashtirish kerak bolganda dona-donalik, qavat-qavatlilik paydo bolib, rasm pala-partish kvadratlar (kattalashtirilgan piksellar ) toplamiga aylanib qolishi mumkin. Rastrli tasvir va uning kattalashtirilgan nusxasi

katta tasvirni kichiklashirishda nuqtaning olchami kamayadi, shuning hisobiga kichik detallar yoqoladi, ravshanlik yoqolishiga olib keladi.

Tasvir aniqligi monitor ruhsat etilgan kengligiga bogliq. Monitorning imkon berish xususiyati ozi ishga tushira olgan alohida nuqtalarning maksimal miqdori bolib aniqlanadi. U bir gorizontal qator nuqtalar sonini va gorizontal qator sonini vertikal boyicha olchaydi.

U qancha baland bolsa, yani rastr qatorlar soni va qatorlar nuqtasi kop bolsa, tasvir sifati shuncha yuqori boladi. Zamonaviy PClarda asosan quyidagi ruhsat etilgan kengliklar ishlatiladi: 640 ga 480, 800 ga 600, 1024 ga 768 va 1280 ga 1024 nuqtalar. Ruhsat etilgan displey kengligi monitorni umuman aniqlamaydi, u qurilma bilan ishlovchi videokarta va dastur taminoti bilan aniqlaydi.

Rastrli tasvir hajmi nuqtalarning kopligiga qarab nuqtaning axborot hajmi aniqlanadi, qachonki ranglarning imkoniyatlariga bogliq bolganda.

Ekrandagi rangli tasvir asosiy ranglarning (qizil, yashil, ko`k) aralashishi yo`li bilan hosil qilinadi.

Ekrandagi har bir piksel yaqin joylashgan uchta rangdagi elementdan tashkil topadi. Rangli displey, shu usulni qollovchi RGB – monitorlari deb ataladi Piksel rang kodi axborot qismidagi har bir rang bazasini saqlaydi

24 bitli ranglar asosida ranglarni formatlash Ranglarning nomi ravshanlik qizilyashilkok Qora Qizil Yashil kok havo rang Sariq oq

Vektorli tasvir grafik tahrir kabi koriladi, ozi bilan grafik belgilar(nuqta, chiziq, togri tortburchak, aylana va h.k.)ni va matematik formula tarifini taqdim etadi. Holat va grafik tahrir formasi sistemali grafik koordinatalarda beriladi, bu ekran bilan bogliq. Asosan koordinata belgilari ekranning yuqori ong qismida korsatiladi. 0

Masalan, grafik belgi nuqta oz koordinatalari bilan beriladi (Х, У), chiziq - (Х1,У1) boshlangich va (Х2,У2) songgi koordinatalari, aylana - (Х, У) orta koordinatalari va (R) radiusi, togri tortburchak – (Х1, У1) (Х2, У2) diagonal koordinatalari va h.k. Bundan tashqari, har bir chiziq uchun uning turi korsatiladi, (togri chiziq, nuqtalardan iborat chiziq), kengligi va rangi. X 0 A (x1,y1) B (x2,y2) O (x,y) R y B (x2,y2) A (x1,y1) A (x,y)

Vektorli tasvir haqidagi axborot huddi oddiy harf- raqamli kabi kodlanadi va maxsus dasturlarda qayta ishlanadi. CorelDRAW, Adobe Illustrator, Macromedia FreeHand kabi dasturlar juda mashxur.

VEKTORLI GRAFIKNING XOSSALARI Vektorli tasvirni kodlashda tasvir obyektining ozi emas balki dastur, har safar qayta yaratayotganda foydalanadigan nuqtalar koordinatasi saqlanadi. Bundan tashqari, ranglar xarakteristikasini tasvirlash, fayl olchovini u qadar kattalshtirmaydi. Shuning uchun xotira hajmi nuqtali grafika(rastrli)ga qaraganda juda kichkina. Vektorli grafikning obyektlari oson kochiriladi, ularni shunchaki маnipulyatsiya qilish, tasvir sifatiga hech qanday tasir korsatmaydi. Bu tasvirni masshtablashtirish oddiy matamatik amallar yordamida amalga oshirilganligi uchun mumkin (grafikaning avvalgi parametrlarini masshtablashtirish koeffitsientiga kopaytiriladi).