2-Mavzu: VII asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha Orta Osiyoda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar
1-ilova Reja: 1.Islom dinining tarqalishi. Maktab va madrasalarda talim mazmuni. 2.Diniy kitoblarning tarbiyaviy ahamiyati. Quroni Karim umumbashariy qadriyat, iloxiy, ilmiy-dunyoviy talimot sifatida. 3.Hadis ilmining paydo bоlishi. Imom Ismoil al- Buxoriy, Imom at Termiziylarning hadis ilmiga qоshgan hissasi. 4. IX asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha Orta Osiyoda tarbiya va maktab.
2-ilova Tayanch tushunchalar: 1.Islom dini maktab, madrasa, talim tizimi, hadis, sunna, hadis ilmi, muxaddis, hadis ilmida Oltin davr, hadislarda ilgari surilgan insoniy hislatlar: mexr - muruvvat, saxovat, xilm, hurmat - extirom, vatanga muxabbat, mexnat va kasb - xunarni uluglash, xalollik, poklik, dоstlik, tinch - totuvlik, tasavvuf, taminot, sharoit, tariqat, marifat, haqiqat. Bahouddin Naqshband, Diling Ollohda, qоling mehnatda bоlsin shiori.
SHIOR: Tarix – halq manaviyatining asosidir I.Karimov
3-ilova Islom dini talimotida talim-tarbiya masalalarining ifodalanishi 1.Tarqalishi. VII asr boshlarida Eron, Kavkaz orti, Suriya, Shimoliy Afrika, Janubiy Ipaniya; Machit qoshida maktablar ochildi; Yozuv arab alifbosida olib boriladi; Maktab-yozuv оrgatadigan joy; Quron – Xaftiak, Chor kitob darslik sifatida; 5 yosh, xatto 6-7 yoshidan beriladi. Оgil bolalar-domla, qiz bolalar-otinoylar. VIII asrda Movoraunnaxrda islom dini оrnatildi. Arab tilini оrganish joriy qilindi. Maktabda оquvchi soni ta. Quron yod olish usuli; yozish, hisob, arab tili, savdo sanati, mantiq, notiqlik, husnihat, Ahmad Yassaviy hikmatlari. 1- Reja: Islom dinining tarqalishi. Maktab va madrasalarda talim mazmuni
Madrasa Dars оqitiladigan joy. Maruza-tinglaydiga joy ; 30-40; talaba tahsil olgan. Arab tili grammatikasi; qoida-fikh ilmi; ilohiyot, mantiq, notiqlik, matematika, geografiya, kimyo. Imon-xatib, qozixonalar kotibi, noshir
2- Reja: Diniy kitoblarning tarbiyaviy ahamiyati. Quroni Karim - umumbashariy qadriyat, iloxiy, ilmiy-dunyoviy talimot sifatida.
5.Umumiy uyimiz-kurrai zaminda dоst - birodar, axil - hamkor, bоlib yashashga orgatadi. Ilmni haqiqat amali bilan boglash, ilmiy asoslash. Rum surasi 29 oyat; Isro surasi 36 oyat 6.Manaviyat-umuminsoniy madaniyat, marifat boyliklaridan, jahon sivilizatsiyasi yutuqlaridan bahramand qiladi. Ilmni kоr-kоrona taqliddan qaytarish surasi 11 oyat Alloh оzining yagonaligiga ilmli kishilarni guvoh qiladi Oli Imron surasi 18 oyat 7.Оzaro nizolar to`qnashuvlar, milliy, irqiy, diniy kamsitishlarga yоl qоymaydi. Ilmli kishilarni shohidligini farishtalarning shoxidligi bilan tenglashtiradi. 8.Manaviy bоshliqni oldini oladi.Ilm bilan kibrlanmaslik Yusuf surasi 76 oyat; Ota-bobomiz qilgan deb emas, davom ettirish Moida 104 oyat.
3-Reja: Hadis ilmining paydo bоlishi.
Ilova 3A
Ilova 4
Aqliy tarbiya Mehnat tarbiyasi Ruh tarbiyasi,sir tarbiyasi Nafstarbiyasi Tasavvuf talimotida tarbiya turlari
Abdulholiq Gijduvoniy, Ahmad Yassaviy, Najmiddin Kubro, Yaxyo Suxravardiy, Baxouddin Naqshband, Shayx Xovand Toxur, Xоja Axror Valiy Tasavvuf talimoti allomalari
Naqshbandiya talimotining Diling Ollohda, qоling mehnatda bоlsin shiorida pedagogik qarashlar 1.Halol mehnat bilan jamiyatda fidokor inson bоlish 2.Inson ilm-marifat va kasb hunari orqali manaviy kamolotga erishishi 3.Mehnatsevarlikni uluglashi 4.Insonning оz-оzini anglashi va boshqarishi 5.Halol mehnat salbiy xislatlar (loqaydlik, murtadlik, ishyoqmaslik)dan qaytaradi va insonni ezgulikka yetaklaydi 6.Ezgu sifatlar, xalol mehnat qilish insoniyatni xalq mushkulini oson qilishga chaqiradi, saxovatli bоlishga оrgatadi 7.Insonni islom ekstremizmi, fundamentalizmi va terrorizmga qarshi kurashga undaydi
TEKSHIRISH UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLARLAR: 1.Islom dini tarqalgandan keyin talim tizimi va mazmuni qanday tashkil etildi? 2.Maktab va madrasalarda talim qanday tashkil etilgan edi? 3.Quronning shu kundagi axamiyatini yoritib bering? 4.Imom Ismoil al – Buxoriy va at – Termiziylarning ibratli xayot yоli haqida sоzlab bering? 5.Hadislarda ilgari surilgan odob – axloq masalalarini qanday izoxlaysiz? 6.Hadislar va unda ilgari surilgan axloqiy xislatlarni xozirgi davr tarbiya mazmuniga qanday kiritish mumkin? 7.Tasavvuf taminoti haqida bayon qiling. 8.Daftaringizga xadislardan 40 tasini yozib keling va manosini tushuntirib bering.
Mustaqil ish Al - Buxoriyning Al - adab al - mufrad asarini оqib chiqish va ulardan talim – tarbiyaga oid hadislardan 40 tasini kоchirib yozish va ularni tahlil qilish. (Abu abdulloh ibn Ismoil al – Buxoriy. al – adab al – mufrad. T., Оzbekiston, 1990)