Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti Tarix fakulteti tarix kechki yo'nalishi talabasi Karimov Ilhomjonning Ta'limda axborot texnologiyalari fanidan MUSTAQIL ISH Guruh: Bajardi: Tekshirdi: Mavzu : HTML tili va uning asosiy teglari

Reja: 1.HTML tili haqida umumiy malumotlar; 2.HTML tilining asosiy qoidalari; 3.HTML da asosiy teglar.

HTML tili taxminan yillarda Yevropa Yadroviy Tadqiqotlar Markazida ishlovchi britaniyalik mutaxassis Tim Bernars Li tomonidan ishlab chiqilgan. Dastlab bu til mutaxassislar uchun xujjat tayyorlash vositasi sifatida yaratilgan. HTML tilining soddaligi (SGMLga nisbatan) va yuqori formatlash imkoniyatlarining mavjudligi uni foydalanuvchilar orasida tez tarqalishiga sabab bo ʻ ldi. Bundan tashqari unda gipermatnlardan foydalanish mumkin edi. Tilning rivojlanishi bilan unga qo ʻ shimcha multimedia (rasm,tovush, animatsiya va boshqalar) imkoniyatlari qo ʻ shildi.

Brouserlar - maxsus HTML tilida yaratilgan xujjatlarni o ʻ quvchi kompyuter dasturi. Aynan brouserlar HTML tilida yaratilgan xujjatlarni formatlangan xolda ko ʻ rish imkoniyatini beradi. Xozirda eng mahxur brouserlar bu Internet Explorer, Firefox, Opera va xokazolardir.

HTML quyidagi formatlash imkoniyatlariga ega: Matn qismining mantiqiy rolini belgilash (matn sarlavhasi, paragraf, ro ʻ yxat va hokazo). Gipermatnlar yaratish. Bu ayniqsa juda qulay bo ʻ lib o ʻ zaro bog ʻ langan hujjat sahifalari orasida navigatsiya qilishni yengillashtiradi. Matnning rangi, qalinligi va boshqa shrift ko ʻ rsatkichlarini belgilash.

Maxsus belgilar qo ʻ yish. ASCII kodirovkasida ko ʻ rsatilmagan belgilar HTML vositalari bilan qo ʻ yish mumkin. Masalan grek alfaviti belgilari α, ψ, ζ, matematik belgilar,,, ½, ¼, ¾, moliya belgilari, £, ¥, ©, ®, va hokazolar. Foydalanuvchi kiritishi uchun maydonlar yaratish. Multimedia fayllarini ochish. Boshqa imkoniyatlar

Versiyalari RFC HTML 2.0 standarti (22 sentyabr 1995) HTML dekabr 1999 HTML yanvar 1996 ISO/IEC 15445: may 2000

HTML tilining asosiy qoidalari quyidagicha: 1 - qoida. HTMLdagi istalgan harakat teglar bilan aniqlanadi. Bitta teg (chap) harakatning bosh qismida, ikkinchisi esa, (ong) oxirida turadi. Bunda teglar « » ishoralar bilan yonma-yon turadi. Yolgiz ozi ishlatiladigan teglar ham mavjud.

2 - qoida. Brauzer darchasidagi burchakli qavs ichiga joylashtirilgan istagan teg yoki boshqa instruktsiya tashqariga chiqarilmaydi va HTML–fayl uchun ichki buyruq hisoblanadi

Demak, WWW sistemasidan qandaydir hujjat yoki xabar olsangiz, ekranda yaxshi formatlangan, o`qish uchun qulay matn paydo bo`lganini ko`rasiz. Bu shuni anglatadiki, WWW hujjatlarida qandaydir ma'lumotlarni ekranda boshqarish imkoniyati ham mavjud. Hujjatlar tayyor, siz foydalanuvchiningqaysi kompyuterda ishlashini bilmaysiz, hujjatlar aniq bir kompyuter platformalariga mo`ljallangan yoki qaysidir format bilan saqlanishini oldindan ayta olmaysiz.

Kompyuterda ishlayotgan foydalanuvchi qaysi terminalda ishlashidan qat'iy nazar, yaxshi formatlangan hujjatni olish kerak. Bu muammoni HTML andoza tili hal qiladi. HTML (Hyper Text Markup Language - gipermatn belgilash tili). WWW sistemasi uchun hujjat tayyorlashda ishlatiladi. HTML hujjatning tuzilishini ifodalovchi uncha murakkab bo`lmagan buyruqlar majmuidan iborat. HTML buyruqlari orqali matnlarni istagancha shaklini o`zgartirish, ya'ni matnning ma'lum bir qismini ajratib olib boshqa faylga yozish, shuningdek boshqa joydan turli xil rangli tasvirlarni qo`yish mumkin. U boshqa hujjatlar bilan bog`laydigan gipermatnli aloqalarga ega.

90-yillarning ortalarida internet tarmogining eksponentsial osishi oqibatida HTML tili ommaviy tus oldi. Bu vaqtga kelib, tilni standartizatsiyalash zarurati tugildi, chunki kop kompaniyalar Internetga kirish uchun koplab dasturiy ta'minotlar ishlab chiqdilar, toxtovsiz osib borayotgan (HTML instruktsiyasi boyicha) ozlarini variantlarini tavsiya qildilar. HTML tili teglarini qollash boyicha yagona bir qarorga kelish payti yaqinlashgan edi.

1 Internetdabirinchimartakorsatilgan(taqdimqilingan)HTMLdagiDTD–standartning1.0versiyasiboldi.Songra1995yilnoyabroyidaWWWuchunanchaaniqvaoylabqilingan2.0versiyayaratildi yilsentyabroyidabirnechaoylikmuxokamadansong3.2versiyatasdiqlandi(3.0versiyanashrqilinmadi) yiliyunoyidaHTML–standartining4.0versiyasie'lonqilindiva1997yildekabridarasmiystandartgaaylandi.Bugunbuqabulqilinganstandartlarningengoxirgisidir.

HTML da asosiy teglar HTML (Hyper Text Markup Language) – belgili til bolib, ya'ni bu tilda yozilgan kod oz ichiga mahsus ramzlarni mujassamlashtiradi. Bunday ramzlar hujjat korinishini faqatgina boshqarib, ozi esa korinmaydi. HTMLda bu ramzlarni teg (teg – yorliq, belgi) deb ataladi. HTMLda hamma teglar ramz-chegaralovchilar ( ) bilan belgilanadi. Ular orasiga teg identifikatori (nomi, masalan B) yoki uning atributlari yoziladi. Yagona istisno bu murakkab chegaralovchilar ( ) yordamida belgilanuvchi sharxlovchi teglardir.

Aksariyat teglar jufti bilan ishlatiladi. Ochuvchi tegning jufti yopuvchi teg. Ikkala juft teg faqatgina yopuvchi teg oldidan «slesh» (/) belgisi qoyilishini hisobga olmaganda, deyarli bir xil yoziladi. Juft teglarning asosiy farqi shundaki, yopuvchi teg parametrlardan foydalanmaydi. Juft teg yana konteyner deb ham ataladi. Juft teglar orasiga kiruvchi barcha elementlar teg konteyneri tarkibi deyiladi. Yopuvchi tegda zarur bulmagan bir qator teglar mavjud. Ba'zida yopuvchi teglar tushirib qoldirilsa ham zamonaviy brauzerlar aksariyat hollarda hujjatni togri formatlaydi, biroq buni amalda qollash tavsiya etilmaydi.

Masalan, rasm qoyish tegi, keyingi qatorga otish, baza shriftini korsatish va boshqalar ozining, va hokazo yopuvchi juftlarisiz yozilishi mumkin. Notogri yozilgan tegni yoki uning parametri brauzer tomonidan rad kilinadi. (bu brauzer tanimaydigan teglarga ham taalluqli). Masalan, teg-konteyneri faqatgina freymlarni taniydigan brauzer tomonidan hisobga olinadi. Uni tanimaydigan brauzer tegini tushunmaydi.

Tegnomidansongprobellarbilanajratilganparametrlarkelishimumkin;Parametrlarixtiyoriytartibdakeladi; Parametrlaroziningnomidankeyinkeluvchi«=»belgisiorqaliberiluvchiqiymatlargaegabolishimumkin.Odatdaparametrlarqiymati« » - «qoshtirnoq»ichidaberiladi. Teglarparametrvaatributlarga(inglizcha. attribute)egabolishimumkin.Ruxsatetilganparametrlaryigindisihar- birteguchunindividualdir.Parametrlarquyidagiqoidaasosidayoziladi:

HTML hujjatlari – bu matnli fayllar bolib, ularga belgilash teglari deb nomlangan maxsus kodlar kiritilgan. Bu teglar Web- brauzerlarga matn va grafiklarni qanday qilib sharhlash va aks ettirish lozimligini korsatib turadi. HTML fayl – bu oddiy matnli fayl. Shuning uchun uni istagan matn redaktorida, masalan MS Word yoki oddiy «Bloknot»da yaratish mumkin. HTML sahifa nima? - bu oddiy text fayl bo'lib,.html qisqartmasiga ega.

Web-sahifa korinishi va aks ettirilayotgan axborotning qanaqaligidan qat'iy nazar, HTML va WWW spetsifikatsiyasiga asosan har bir Web-sahifada ishtirok etishi zarur bolgan quyidagi tortta teglar mavjud: 1. brauzerga hujjat HTML tilida yozilganligi togrisida xabar beradi. 2. HTML–hujjatning kirish va bosh qismini belgilaydi. 3. asosiy matn va axborotni belgilaydi. 4. bu Web-sahifa togrisida koproq tola-tokis axborot olish uchun kerak boladigan elektron pochta manziliga ega.

Web-sahifa misoli bizning Web-sahifamiz bu Web-sahifa Web-dizayner bolishi mumkinligini namoyish qilish maqsadida yaratilgandir. Buning uchun Web-serverga sozlanishi qiyin dastur talab qilinmaydi. Bunda sizning operatsion tizimingiz muvaffaqiyat bilan uning ornini bosa oladi. MASALAN: