UMUMIY PSIXOLOGIYA UMUMIY PSIXOLOGIYA Mavzu: XOTIRA Mavzu: XOTIRA MI 107-guruh MI 107-guruh Bebitova Muxlisa Bebitova Muxlisa
Xotira xususiyatlarining orasida uning quyidagi tabiiy xossalari ajratiladi: - yodda saqlash tezligi – axborotni xotirada saqlab qolish uchun zarur bolgan takrorlashlar soni; - unutish tezligi – esda qolganlarning xotirada saqlanish muddati; - yodda saqlash hajmi – insonning malum vaqt ichida esda olib qolishga qodir bolgan jismlar yoki dalillar soni; - ozlashtirilganlarni yodda saqlash davomiyligi – insonning zarur axborotni malum vaqt oraligida yodda olib qolish qobiliyati; - qayta tiklash aniqligi insonning xotirada saqlanib qolgan axborotni aniq saqlash, asosiysi esa, aniq ishlab chiqish qobiliyati; - xotira shayligi – talab etilganlarni darhol esga tushirish malakasi.
Xotira - biz ilgari idrok qilgan, boshdan kechirgan va bajargan ishlarimizni yodda saqlash, keyinchalik ularni eslash yoki xotirlash jarayoni. Soz-mantiqiy xotira - fikrlar, tushunchalarni esda olib qolish, saqlash va eslash. Operativ xotira - inson tomonidan bevosita amalga oshirilayotgan faol tezkor harakatlar, usullar uchun xizmat qiluvchi jarayonni anglatuvchi mnemik holat.
Xotira – shaxs psixik hayotini belgilab beruvchi xususiyat. Uning ahamiyati otmish voqealarini qayd etish bilan cheklanmaydi. Axir hozirgi zamondagi hech qanday harakatni jarayonlardan tashqarida tasavvur qilib bolmaydi; eng oddiy psixik aktning sodir bolishida har bir elementni keyingisiga boglash uchun esda saqlab qolish katta ahamiyatga ega. Bunday boglanishga layoqatsiz bolgan insonning rivojlanishi mumkin emas. Faqat xotira insoniylik madaniyatining yoqolib ketmasligiga, tafakkurimizning tadbiq etilishiga va tuygularimizning kechishiga komak beradi. Bosh miya postlogida paydo boladigan tashqi olam obrazlariizsiz yoqolib ketmaydi. Ular uzoq vaqt davomida saqlanib qoladigan iz qoldiradilar. Psixikamizdagi xotira ularning zahirasi bolib xizmat qiladi. Unda kechadigan barcha jarayonlar mnemik jarayonlar deb ataladi (yunonchadan «mnema» - xotira).