Mavzu: VATANGA SADOQAT. (Ravishlarning yasalishi. Ravish yasovchi qoshimchalar imlosi)

Yuqoridagi rasmni kuzating va tayanch sozlar asosida gaplar tuzing. Foydalanish uchun sozlar: Ozbekiston bayrogI, Vatan himoyachilari, jasur va mard, iftixor tuygusi, Vatanga sadoqat.

Vatan – bu tugilib osgan yurtimiz, tariximiz, madaniyatimiz va elimizdir. Qalbida Vatan tuygusi bor inson Vatanini sevadi. Vatanparvarlik oa Vatanini himoya qilish, uni asrab-avaylash yolidagi fidoyilikdir. Vatanparvarlik tuygusini yoshlikdan har bir insonga singdirib borish kerak. Vatan faqat beqiyos boyliklari, gozal tabiati va qulay shart-sharoitlari uchungina sevilmaydi. Marifatparvar bobomiz Abdulla Avloniy bu haqda shunday deganlar: Biz oz Vatanimizni jonimizdan ortiq sevganimiz kabi, arablar qumlik, issiq chollarini, eskimoslar shimol taraflarini, eng sovuq qor va muzlik yerlarini boshqa yerlardan ziyoda sevarlar. Agar sevmasalar edi, havosi yaxshi, tiriklik oson yerlarga oz Vatanlarini tashlab ketar edilar. 1-mashq. Matnni oqing va mazmunini sozlab bering. Прочтите текст и расскажите содержание.

Ravishlar felga boglanib kelib, uning belgisini bildiradigan sozlardir. Ravishlar tub va yasama boladi. Masalan: tub ravishlar: avval, tez, juda, darhol, tosatdan; yasama ravishlar: mardona, qahramonlarcha, navbatsiz, yaxshilab.

Piyoda, ataylab, ohista, kechqurun, birdan, sekin, dostona, indin, hozir, taxminan, tiriklayin, qardoshlarcha, tez, navbatsiz. 2-mashq. Berilgan ravishlarni tub va yasama ravishlarga ajratib kochiring.

Piyoda OhistaKechq urun ataylab navbat siz Tez SekinTirikla yin Dosto na Qardos hlarcha Tub Yasa -ma

Asrlar mobaynida ozbek tili taraqqiyotida kop ozgarishlar yuz berdi yil 21 oktabrda ozbek tiliga davlat tili maqomi berildi. 109-maktabо Ravish - mustaqil soz turkumlaridan biri. U harakat va holatning belgisini bildiradi. Ravishlar quyidagi manoviy turlari bolinadi: Holat (tarz) ravishlari (tez, sekin, piyoda); orin ravishlari (uzoqda, yaqindan, pastda); payt ravishlari (hozir, kecha, bugun); daraja-miqdor ravishlari (ancha, sal, kam); maqsad ravishlari (ataylab, jorttaga); sabab ravishlari (noiloj, ilojsiz, chorasizlikdan kabi ). Payt, orin va maqsad ravishlaridan boshqa barcha ravishlarni eng umumiy xususiyatlariga kora, bir turga kiritish va ularni holat (tarz) ravishlari deb atash mumkin.

3-mashq. Nuqtalar orniga harakatning holatini bildiruvchi ravishlarni qoyib kochiring. 1. Biz bu yerga ……… keldik. 2. Nozima bu chorakda barcha fanlardan ………. Harakat qildi. 3. Bobomlar non ushoqlarini …….. terib oldilar. 4. Askar eshikni …….. ochdi. 5. Oqituvchimiz uyga berilgan vazifani ……. soradi. 6. Bulutlar ham …… pasaya boshladi. 7. Raketa oyga qondirildi.

Chin yurakdan, ostonadan, avaylamoq, Vatanni, biz uchun, fidokorona Har bir inson oz Vatanini ……. sevishi kerak. Vatan ….. boshlanadi, degan naql bor. Ularni qadrlamoq …… ham qarz, ham farzdir. Ana shu moddiy nematlarni ….. asramoq, ularning gullab yashnashi uchun …… xizmat qilish bizning burchimiz. ….. sevmoq iymondandir. 4-mashq. Nuqtalar orniga foydalanish uchun berilgan sozlardan mosini qoyib, matnni kochiring.

Uyga vazifa: 4-mashq.