Matematika Mavzu: Foizlar va foizga doir turli matnli masalalarni yechish
DARSNING MAQSADI M1. Foizlar haqida umumiy tushunchani takrorlash M2. Foizga doir turli matnli masalalarning qulay usulda yechimlari bilan tanishish M3. Murakkab foizli masalalar bilan tanishish
Foiz haqida umumiy tushuncha Miqdorning (sonning) yuzdan bir ulushi uning bir foizi deb ataladi. 1 kg ning 1 % i 10 g, chunki 1kg =1000 g va 1000 ning yuzdan bir ulushi => 1000 : 100 = 10.
Foizli masalalar 40 soni 50 sonidan necha foiz kam? A) 20 % B) 16% C) 25 % D) 10% 1-masala 40 sonidan 50 soni necha foiz ortiq? A) 20 % B) 25 % C) 16 % D) 24% Yechish: Dastlab bu sonlar orasidagi farqni topib olamiz. 50 – 40 = 10. Javob: 20 % Yechish: 50 – 40= 10. Javob: 25 % % 10 x % % 10 x %
Foizli masalalar Fermer 10 tonna tarvuz yigishtirib olib, yuk mashinalarida shaharga jonatdi. Jonatish paytida tarvuzdagi suv miqdori 99 % ga teng edi. Tashish paytida tarvuzlar birmuncha quruqlashib, undagi suv miqdori 98 % bolib qoldi. Shaharga olib kelingan tarvuzlarning vazni qanchaga teng? 2- masala Yechish : 99 % 1 % 98 % 2 % 100 kg 2 % 100 kg 98 % x kg = 5000 kg Javob: 5000 kg yoki 5 tonna Proporsiyani yechsakx = 4900 kg
Foizli masalalar 3 - masala Ishchining maoshi dastlab 20% ga, songra yana 20% ga oshirilgan bolsa, uning maoshi necha foizga oshgan? A) 40 B) 50 C) 42 D) 44
Foizli masalalar 4 - masala
Foizli masalalar Togri tortburchakning boyi 10 % ga, eni 20 % ga orttirildi. Uning yuzasi necha foizga ozgaradi? 5 - masala 10 % ga ortgan son berilgan sonning 110% iga teng boladi: 110%=1,1 20 % ga ortgan son berilgan sonning 120% iga teng boladi: 120%=1,2 1,32100 =132(%) =32 Javob: 32 % ga ortgan
Foizli masalalar 6 - masala Agar Dilsozning 40 % puli bilan Boburning 45 % pulini qoshganimizda som boladi. Agar Dilsozning 45% puli bilan Boburning 40% pulini qoshganimizda esa jami pul som bolardi. Ikkalasida jami necha som pul bolgan?
Foizli masalalar 7 - masala Dildora opa bolalar kiyimining sotuvdagi narxini 10% ga arzonlashtirib sotganida 8% foyda kordi. U arzonlashtirmay sotganida necha foiz foyda korar edi? A) 12% B) 20% C) 25% D) 18%
Foizli masalalar 8 - masala Massasi 400 g va konsentratsiyasi 8% bolgan eritma massasi 600 g va konsentratsiyasi 13% bolgan eritma bilan aralashtirildi. Hosil bolgan eritmaning konsentratsiyasini toping.
Foizli masalalar 9 - masala Faraz qilaylik, tadbirkor AQSh dollari miqdorida qarzdan qutulish uchun tolovlarni yilma yil emas, oymaoy teng qismlarda amalga oshirishga qaror qildi. Agar tolov davri 6 yil, yillik foiz stavkasi 8% bolsa, u har oyi qanday miqdordagi tolovlarni amalga oshirishi kerak?
Qiziqarli foizlarga oid masalalar 10 -masala Hech oylab korganmisiz ifodadagi x nimaga teng. Yechish:
8-Masala MUSTAQIL BAJARISH UCHUN TOPSHIRIQLAR
13-Masala MUSTAQIL BAJARISH UCHUN TOPSHIRIQLAR
DARSNI YAKUNLASH Bugungi darsimizda foizga doir hayotiy masalalarni qiziqarli yollar bilan yechishni, foiz qatnashgan nostandart misollarni yechish yollarini organdik.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ROYXATI 1. B. Q. Haydarov Matematika 5-sinf. Umumiy orta talim maktablari 5-sinfi uchun darslik. –T.: Oqituvchi, 2015 y. 2. Matematika 2019-yil test topshiriqlari, Davlat test markazi, Toshkent, 2019 y.
ARALASHMAGA OID MASALALAR TAQDIMOTNI TAYYORLAGANLAR: T.Umirzakov – Samarqand viloyati Ishtixon tumanidagi 1-IDUM matematika fani oqituvchisi; Taqdimot Toshkent shahar XTXQTUMOHM professori B.Xaydarov umumiy tahriri ostida tayyorlandi.
ARALASHMAGA OID MASALALAR ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT Matematika