Mavzu: KOMPYUTERNING UMUMIY TUZILISHI, UNING QURILMALARI Tayanch iboralar: dastlabki Elektron hisoblash mashinasi, EHM avlodlari, shaxsiy kompyuterlar, kompyuter turlari, kompyuterning asosiy va qoshimcha qurilmalari: monitor, klaviatura, protsessor va uning ichki qurilmalari, sichqoncha; printer, skaner, modem, faks-modem, proyektor (doskasi), veb-kamera, UPS, XUB, kolonkolar (ovoz kuchaytirgich), mikrofon, naushnik, disk yurituvchi (CD va DVD ROM), CD va DVD disklar, flеsh disk.
Kompyuter Kompyuter (ingl. computer – hisoblagich) – elektron shaklga va turli malumotlarni qabul qilish, yigish, saqlash, ularga ishlov berish, axborot uzatish, hisoblash kabi imkoniyatlarga ega bolgan qurilma. Kompyuterlarning turlari: Mini kompyuterlar (MiniComputer) Portativ kompyuterlar (Notebook) Shaxsiy kompyuterlar (Personal Computer) Server kompyuterlar (Servers) Super kompyuterlar (Super Computer) Komputer va ularning turlari
Mini kompyuterlar va Noutbuk Mini kompyuterlar – olchami va bajaradigan amallar hajmi jihatidan juda kichik hisoblanadi. Bunday kompyuterlar chontak kompyuterlari deb ataladi. Portativ kompyuterlar (noutbuk, netbuklar) – bunday turdagi kompyuter- larning ekrani va asosiy bloki birlashgan bolib mobil foydalanishga juda qulay.
Shaxsiy va Server kompyuterlar Shaxsiy kompyuterlar – uyda va ish joyida turli masalalarni yechishda foydalaniladigan IBM rusumidagi kompyuterlar. Axborotlarga ishlov berish tezligi va xotira tizimi ish faoliyatimizdagi oddiy masalalarni yechishga yetarli hisoblanadi. Server kompyuterlar – fan va texnikaning turli sohalariga oid masalalarni yechishga hamda tarmoqdagi kompyuterlarga oz resurslarini taqdim etishga moljallangan kompyuterlar. Ularning amal bajarish tezligi va xotira hajmi shaxsiy kompyuterlarnikiga qaraganda ancha yuqori hisoblanadi.
Super Super kompyuterlar Super kompyuterlar – juda katta tezlikni talab qiladigan va katta hajmdagi masalalarni yechish uchun moljallangan tizimdir. Bu kompyuter tizimlari 1 sekundda on trillion amal bajaradi.
Shaxsiy kompyuterlarning asosiy qurilmalari va yordamchi qurilmasi Kompyuterning asosiy qurilmalari: Protsessor (tizimli blok – sistema bloki) Monitor Klaviatura
Мalumotlarni kiritish va chiqarish qurilmalari Моnitor Моnitor – kompyuter xotirasidagi axborotlarni insonga tushunarli korinishda tasvirlaydi. Yani matnli va grafikli korinishda tasvirlaydi Klaviatura Klaviatura – kompyuterga belgi (malumotlarni) va buyruqlarni kiritish qurilmasi.
Мikroprotsessor - - Doimiy xotira (Qattiq disk – винчестер) - Тezkor xotira (оперативка) Kesh xotira - - Kontroller va adapter (turli platalar) - Аsosiy plata (Ona plata - Mother board - Аsosiy plata (Ona plata - Mother board) Elektr toki taminlovchi blok - (блокпитания) Protsessor – tizimli blok (sistema bloki) ichki qurilmalari
Sichqonchatrekbol Sichqoncha va trekbol kompyuterga axborotlarni kiritishning koordinatali qurilmalari hisoblanadi. Ular foydalanuvchiga malumotlar va buyruqlar bilan ishlashda yordam beradi, yani yordamchi qurilma hisoblanadi. Sichqoncha Trekbol Sichqoncha
Printer – malumotlarni qogоzga chiqaruvchi qurilma. Barcha printerlar matnli malumotlarni, kopchiligi esa rasm va grafikli malumotlarni rangli korinishda qogozga chop etadi. Printerlarning quyidagi turlari mavjud: Matritsali-ignali Purkovchi Lazerli Chop etish qurilmalari МаtritsaliLazerli Purkovchi
Skaner Skaner – kompyuter xotirasiga matn, rasm, fotosurat korinishida ifodalangan malumotlarni avtomatik ravishda rasm holatida kiritishga moljallangan qurilma. Shuningdek, qoshimcha dasturlar orqali tasvirli malumotli MS Word dasturiga otkazilishi mumkin. Маlumotlarni raqamli ko Маlumotlarni raqamli korinishga ogiruvchi vositalar
Мodem Мodem – telefon tarmogi orqali kompyuterlar ozaro axborot almashish, aloqa qilish imkonini beruvchi qurilma. Yani modem axborotni signallarga aylantiradi va telefon tarmogi orqali boshqa kompyuterga uzatadi. Asosiy vazifasi kompyuterni internetga ulash. Modem turlari: - Dial-up (ichki va tashqi); - ADSL; - USB-modem Faks-modem Faks-modem–qogozdagi malumotlar nusxasini uzoqdagi boshqa joyga (faksga) uzatish qurilmasi. Internetga bog Internetga boglanish vositalari
Proyektor Proyektor – kompyuter ekranidagi malumotlarni katta ekranlarga uzatuvchi qurilma. Veb-kamera Veb-kamera – malumot (voqea-hodisa) larni rasmga tushiruvchi va tasvirga (kichik lavha) oluvchi qurilma. UPS UPS – kompyuterni malum vaqt elektr toki bilan taminlovchi qurilma. Bu orqali kompyuterni qoidasi bilan ochirishimiz mumkin. HUB HUB – kompyuterlarni bir-biriga boglab, ular ortasida axborot almashinishini taminlovchi qurilma.
Kompakt disk yurituvchilarining turlari: CD-RW CD-RW – kompakt disklarni o qish va ularga malumotlar yozish qurilmasi DVD-RW DVD-RW – DVD disklarni o qish va ularga malumotlar yozish qurilmasi CD va DVD qurilmasi CD va DVD, flesh disklari –CD –CD – katta hajmdagi malumotlarni saqlashga moljallangan disk (730 Mb) –DVD –DVD - katta hajmdagi multimedia malumotlarni saqlashga moljallangan disk (4,7 Gb) –Flesh –Flesh - katta hajmdagi malumotlarni saqlashga moljallangan disk (2 Gb va undan yuqori) Аxborotlarni saqlovchi va tashuvchi vositalar: CD va DVD, flesh disklar
МULTIMEDIA VOSITALARI Мultimedia vositalari yordamida axborotlarni matnli, tasvirli, ovozli va animatsiyali korinishda namoyish etish mumkin. Мultimedia vositalari bu: Nutqli axborotni kiritish-chiqarish qurilmalari (mikrofon, kuchaytirgichlar, tovush kolonkalari); Animatsion va video malumotlarni kiritish va chiqarish qurilmalari (videokameralar, videoproyektor va ekranlar) Tovushli, musiqali va video malumotlarni saqlovchi optik disklar