Veb brauzer butunjahon torida joylashgan sahifani yuklash, tahlil qilish va uni korsatish, sahifalararo otishlarni amalga oshirish uchun xizmat qiladi. Server so`ralgan ma'lumotni qidirib topadi va veb brauzerga jo`natadi. Veb brauzer qabul qilib olingan ma'lumotlarni kompyuter ekranida tasvirlaydi.

Web sozi esa World Wide Web(butunjahon tori WWW) ning qisqa manodagi korinishi. Internetning WWW xizmatidan foydalanish uchun ham maxsus dasturlar ishlab chiqilgan. Ular web-brauzerlar (Browser) deb ataladi. Browser inglizcha soz bolib, korishni tominlash, korsatish ma'nosini anglatadi. Birinchi Web-brauzer 1990-yil CERN (Yevropa Yadroviy Tadqiqotlar Kengashi) xodimi Tim Berners-Ii tomonidan ishlab chiqilgan.

Veb brouzer biror sahifani yuklash va sahifaga malumotlar yuborish uchun HTTP(Huper Text Trasport Protokol) gipermatnni transportirovka qilish protokolidan foydalanadi. Kopchilik brouzerlar FTP (File Transfer Protokol) fayllar uzatish protokoli boyicha ham ishlashadi: fayllar royxatini sahifa korinishida chop etadi. Veb brouzer veb-sahifani(butunjahon torida joylashgan sahifa) siz uchun qulay korinishda chop etadi malum qoidalar boyicha rasmlarni, matnlarni(ularning korinishi, rangi, kattaligi va h.k.), ovoz yoki video malumotlarini, turli animatsiyalarni mos ravishda joylashtirib chiqadi. Bundan tashqari, sahifadagi siz kiritgan malumotlarni kerak joyga jonatish, boshqa sahifaga otish, JavsScript kodlarini ishlatish kabi vazifalarni ham bajaradi.

Internet Explorer esa 95% ulush bilan dunyoning eng keng tarqalgan brauzeriga aylandi. Netscape Navigator kodini ommaga havola qilingandan song, u asosida Mozilla va Mozilla Firefox brauzerlari yaratildi. Hozirda foydalanuvchilar uchun juda kop alternativ brauzerlar mavjud (AQSH)

Броузер тушунчаси ва уларнинг вазифаси БроузерБроузер – бу Интернет ресурслари ва маълумотларидан фойдаланишни таъминловчи дастур бўлиб, унинг қуйидаги турлари мавжуд: Internet ExplorerOperaFirefox

Internet Explorer haligacha yetakchilikni qoldan boy berganicha yoq, lekin ulushi asta- sekin kamayib bormoqda. Net Applications malumotlariga kora, brauzerlarning ulushi 2016 yil avgust oyiga nisbatan quyidagicha:Internet Explorer haligacha yetakchilikni qoldan boy berganicha yoq, lekin ulushi asta- sekin kamayib bormoqda. Net Applications malumotlariga kora, brauzerlarning ulushi 2016 yil avgust oyiga nisbatan quyidagicha: Microsot Internet Explorer 72,15%;Microsot Internet Explorer 72,15%; Mozilla Firefox 19,73%;Mozilla Firefox 19,73%; Safari 6,37%;Safari 6,37%; Opera 0,74%;Opera 0,74%; Netscape 0,72%;Netscape 0,72%; Mozilla 0,10%;Mozilla 0,10%; …

Interne Explorer brauzeri Windows operatsion tizimida ishlaydi. Ushbu brauzer toliq yetakchilik qilgan davrda kop veb-saytlar shu brauzerda ishlagan. Hozirda boshqa brauzerlarning biror qoshimcha yutugi togrisida gap ketganda, Internet Explorerda yoqlari haqida gapiriladi. Microsot kompaniyasi Internet Explorer(qisqacha IE) brauzerini ishlab chiqishda asosiy maqsad Netscape Navigator brauzeriga zarba berish bolganligi uchun uning turli nostandart imkoniyatlari va kamchiliklari yaqqol kozga tashlanadi.

Oddiy foydalanuvchilar uchun ushbu brauzerning kamchiliklari deyarli korinmaydi, chunki, ular uchun dasturchilar IE kamchiliklarini yopishadi. Dasturchilar ushbu brauzerni eng nostandart brauzer deb atashadi. Buning quyidagicha sabablari mavjud: 1.IE, 7-versiyasidan eskilari, shaffof fonli PNG rasmlarni qollay olmaydi: 2.shaffof fon orniga alohida boshqa rang berib qoyadi; 3.Turli xildagi HTML, CSS, JavaScript standartlariga javob bermasligi; 4.Kopchilik boshqa brauzerlarda mavjud qoshimcha imkoniyatlarning yoqligi; 5.Xavfsizlik tomonidan nisbatan kuchsizligi.

Oxirgi versiyasi 7, Windows Vista operatsion tizimi tarkibida. Windows XP tarkibida 6-versiyasi ornatiladi. 6-versiyadan 7-versiyaning farqlari: Bir oynada bir necha sahifani ochish imkoniyati; PNG muammosini hal bolgan; Qidiruv maydoni(matnni maydonga kiritish orqali malumotlarni izlash); Tashqi korinish; Sahifalarni yuklash va korsatish tezligi va h.

Hozirda Microsoft tomonidan Internet Explorer 8 ishlab chiqildi. Microsoft ushbu brauzer barcha standartlarga javob berishini takidlamoqda.

IE dan keyingi yetakchi orinni ushbu brauzer egallagan. Kopchilik dasturchilar, ilmiy xodimlar va IE ni yomon koruvchilarning brauzeri. Ushbu brauzer ochiq kodli bolib, xohlagan dasturchi kodini olib ozgartirishi mumkin. IE uchun asosiy raqobatchi hisoblanadi. Windows, Linux, Mac OS tizimlarida ishlaydi. Brauzer ozining keng imkoniyatlari bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, unga juda kop kengaytmalar(plugin, ing.) yozilgan bolib, ular orqali Firefox ni imkoniyatlarini yanada boyitish mumkin.

Songgi versiyasi 3, 2-versiyasidagi katta xatolik operativ xotirani kop talab qilishi ushbu versiyada tuzatilgan. Imkoniyatlari: Bir necha sahifani bir oynada ochish; Veb manzil maydonining mukammallashgan varianti; Sahifani qulay Bookmark(xatchop?) qilish; Brauzer korinishi uchun andozalar; ushbu andozalar orqali brauzerni tanib bolmas darajaga olib kelish mumkin; Juda keng imkoniyatlarga ega bolgan kengaytmalar.

Opera brauzeri Norvegiya dasturchilari tomonidan yaratilgan. Boshqa IEmas brauzerlar kabi standartlarga javob beradi. Ancha tez brauzer hisoblanadi. Firefox kabi kengaytmalarga ega bolmasada, turli andozalar mavjud. Bundan tashqari, turli xildagi qoshimcha vidjet(widget) larni yuklab olish mumkin. Windows, Mac OS, Linux versiyalari mavjud. mijoz( larni kompyuterga yuklab olish va ularni Internet yoq paytda ham oqish imkoniyati), torrent tarmoqlaridan fayllar kochirish va chat mijozlari mavjud. Boshqa brauzerlarda mavjud bolmagan tez chaqirish imkoniyati siz kop tashrif buyuradigan saytlar, sahifalarni tez yuklashni amalga oshiradi.

Veb brauzer Internetning boshqa qismi kabi WWW – butun olam to`ri ham klient- server modeli asosida ishlaydi. Tarmoqqa kirgan foydalanuvchi veb brauzer (tarmoqni ko`rish darchasi) deb ataluvchi klient dasturiy ta'minotidan foydalanadi. Eng ko`p ishlatiladigan veb brauzerlar bu Internet Explorer va Opera deb nomlanadi. Veb brauzer ma'lumot yoki boshqa resurs so`rab tarmoqdagi serverga ulanadi.

Yillar o`tishi bilan veb brauzerlarning imkoniyatlari kengayib bormoqda. Hozirgi kunda veb brauzerlar HTML sahifalarni yaratish va ularni Internetda chop etishdan tortib, videokonferentsiyalar o`tkazishgacha bo`lgan imkoniyatlarga ega. Veb brauzerlar shaxsiy kompyuter va internet orasidagi devorni olib tashlayapti. Hozir internetni foydalanuvchi kompyuteri imkoniyatlarining davomi deb qarash mumkin. Veb brauzer yagona ilova bo`lmay, bir qator dasturiy vositalar yig`indisidir. Veb brauzerlar veb sahifalarni yuklash va aks ettirish bilan birga, internetdan kompyuterga zarar etkazishi mumkin bo`lgan troyan dasturlar, elektron pochta spami, xaking (hucking – xakerlar hujumi) va fishing (fishing – baliq ovlash yoki beruxsat ma'lumot qidirish) kabi amallardan himoya qilish imkoniyatlariga ham ega.

1) Veb brauzer o`z ishini muvaffaqiyatli bajarishi uchun turli qurilmalar, dasturiy vositalar va ma'lumotlardan foydalanadi. Ulardan birortasida muammo paydo bo`lsa, veb brauzer o`z vazifasini bajara olmaydi va paydo bo`lgan xatolik haqida sizni ogoh etadi. Bu xabarlarni to`g`ri talqin qilish paydo bo`lgan muammoni hal qilishda muhim ahamiyatga ega. quyida ko`p uchraydigan xatolar haqidagi xabarlar bilan tanishib chiqamiz. 2) 503 Service is unaviable – Xizmatni chiqarishga behuda urinish. Bu xatoga juda ko`p sabablar olib kelishi mumkin. Lekin ularning bari veb brauzer veb serverga ulana olmaganligini bildiradi. 3) Access Forbitten – Kirish taqiqlangan. Bir vaqtda foydalanuvchilar soniga ba'zi saytlarda chegara qo`yilgan bo`ladi. Foydalanuvchilar soni ko`payib ketganda, ulardan ba'zilariga kirish vaqtincha taqiqlanganligi haqida xabar yuboriladi. Bunday xabar kelganda, saytga kirishga qayta-qayta urinishga to`g`ri keladi.

Интернет радио ва телевидения WWW тармоғидаги маълумотлардан фойдаланиш учун фақатгина броузерларнинг хизмати камлик қилади. Яъни аудио ҳамда видео ҳужжатларни акс эттирувчи тезкор дастурлар ҳам мавжуддир. Бу дастурлар серверларда жойлашган ёки тўғридан - тўғри узатилаётган аудио ҳамда видео ҳужжатлардан фойдаланишга имконият яратади. Булар: –Real рlayer, –Quck рlayer, –Cоsmо рlayer, –Media рlayer.

Ахборотларни параметрлари бўйича қидириш Ҳар бир фойдаланувчига Интернет тармоғи орқали ўзига керакли бўлган маълумотларни осон ва тез кидириб топиши учун ахборотнинг параметрлари бўйича қидириш таклиф килинади. Улар куйидагилардан иборат: Маълумотларни унинг тили бўйича қидирув; Маълумотларни унинг тури (матн, расм, мусиқа, видео) бўйича қидирув; Маълумотларни унинг жойлашган минтақаси бўйича қидирув; Маълумотларни унинг жойлаштирилган санаси бўйича қидирув; Маълумотларни унинг жойлашган Интернет зонаси бўйича қидирув; Маълумотларни хавфсиз қидирув.