Amir Temur KAMOLOVA NIGINA KOR- 31U
Amir Temur saltanatida davlat boshqaruvi va harbiy tizim Reja: 1.Saltanat boshqaruvi 2.Suyurgol yerlar 3.Qoshin tuzilishi 4.Jangga kirish usuli 5.Amir Temurning harbiy yurishlari 6.Temur tuzuklari
Biz kim mulki Turon Amiri Turkistonmiz Biz millatlarning eng qadimi va eng ulugi Turkning bosh boginimiz. Amir Temur
Amir Temur davlatida saltanat boshqaruvi Amir Temur saltanatida davlat boshqaruvi ikki idoradan: Dargoh va vazirlikdan iborat bolgan. Dargohni Oliy hukmdorning ozi,ijroiya hokimiyat-devonni devonbegi(bosh vazir) boshqargan.Devonda harbiy vazir,mulkchilik va soliq ishlari vaziri,moliya vaziri,sarhadlar va tobe etilgan mamlakatlarning boshqaruvi bilan shugullanuvchi uch vazir faoliyat korsatgan.Amir Temur davlat boshqaruv ishlarida islom qonun-qoidalariga tayangan.
Amir Temur davlatida suyurgol yerlar Amir Temur oz saltanatini tort ulusga bolib,ogillari,nevaralari va xizmat korsatgan amirlarga suyurgol tarzida inom qilgan.Amir Temur olimidan oldin Movarounnahrdan tashqari barcha viloyat va mamlakatlarni ogillari,nevaralari orasida taqsimlaydi:Xuroson,Jurjon,Mozandaron,Seiston Shohrux Mirzoga,Garbiy Eron,Ozarbayjon,Iroq va Armaniston(markazi Tabriz) Mironshoh Mirzoga,Fors (markazi Sheroz) Umarshayx Mirzoga,Afgoniston,Shimoliy Hindiston (markazi Gazna,keyinchalik Balx) Pirmuhammad Mirzolarga suyurgol qilib berilgan.
Amir Temur davlatida qoshin tuzilishi Amir Temur qoshini ontalik askariy birikmalar asosida tashkil etilgan. Tuman On ming kishilik qoshin. Hazora Ming kishilik qoshin. Qoshun----- Yuz kishilik qoshin. Ayl On kishilik qoshin. Tuman ogasi---- On ming kishilik qoshin boshligi. Mirihazora Ming kishilik qoshin boshligi. Qoshunboshi Yuz kishilik qoshin sardori. Aylboshi On kishilik harbiy qism sardori.
Amir Temur qoshinining jangga kirish usuli Amir Temur qoshinining jangga kirishi quyidagi tartibda amalga oshirilgan.Harbiy yurish paytida oldinda xabarchilar,ular orasidan yasovul bolinmasi,undan keyinroqda manglay- avangard qism borgan.Manglay va qoshinning asosiy oraligida qomondonning qarorgohi va uning atrofida izofa(rezerv) qismi joylashgan.Qoshinning asosiy qismlari markaz,ong-burongar va chap-juvongardan iborat bolgan.Har bir qanotning oldida bittadan qoshimcha qoriqchi manglay-avangard,yon tomonida esa bittadan qoriqchi askariy bolinmalar-qanbullardan iborat bolgan.Amir Temur qoshinni yetti qismga bolib joylashtirish tartibini birinchi bolib joriy qilgan.
Amir Temur davlati ( yillar) Amir Temur davlati Sharqda Xitoy,janubda Markaziy Hindiston,shimolda Dashti Qipchoq,garbda Kichik Osiyo,Misr hududlarigacha chozilgan ulkan saltanatga aylangan.
Oltin Orda davlatiga qilingan harbiy yurish ( 1391 yil ) 1391 yilda Amir Temur Oltin Orda xoni Toxtamishxonga qarshi yurish qiladi.Bu jang hozirgi Samara va Chistopol shaharlari oraligidagi Qunduzcha mavzesida bolib otadi.
Oltin Orda davlatiga qilingan harbiy yurish (1395 yil ) Amir Temur va Oltin Or Da xoni Toxtamishxon Ortasidagi hal qiluvchi Jang 1395 yilning 15 ap relida Shimoliy Kavkaz Da Tarak daryosi yonida bolib otadi.Bu jangda Amir Temur qoshini dush manga qarshi otdan tu shib,uni kamondan oqqa tutish usulini qollaydi va Toxtamishxon qoshini tor-mor etiladi.
Hindistonga qilingan harbiy yurish ( yillar ) Amir Temur yillarda Hindistonga yurish tashkil etadi.Bu yurish natijasida Dehli shahri egallanib,Shimoliy va Markaziy Hindiston Amir Temur davlati tarkibiga qoshib olinadi.
Usmonli turklar davlatiga qilingan harbiy yurish ( 1402 yil ) Amir Temur 1402 yilda Kichik Osiyoga,Usmonli turklar davlatiga qarshi harbiy yurish tashkil etadi.Bu yurish natijasida Amir Temur Usmonli turklar davlatiga zarba berib,butun Yevropaning xaloskoriga aylanadi.
Amir Temurning harbiy yurishlari Amir Temurning harbiy yurishlari tarixga uch yillik,besh yillik,yetti yillik yurishlar nomi bilan kiradi.Bu yurishlar natijasida Amir Temur davlati 27 ta podsholikni oz ichiga olgan yirik saltanatga aylanadi.
Anqara jangi (1402 yil 20 iyul ) Amir Temur va Usmonli turklar hukmdori Sulton Boyazid Yildirim qoshinlari ortasidagi jang 1402 yilning 20 iyulida Anqara yaqinida,Chubuq mavzeida bolib otadi.Bu jang tarixga Anqara jangi nomi bilan kiradi.
TEMUR TUZUKLARI Amir Temur Ozining hayoti davrida harbiy sanat va davlat boshqarish uslubiga bagishlangan maxsus asar yaratadi va u Temur tuzuklari nomi bilan shuhrat qozonadi.Asarda davlatni boshqarishda kimlarga tayanish taxt egalarining tutumi va vazifalari,vazir va qoshin boshliqlarini tatinlash tartibi belgilab berilgan
Etiboringiz uchun rahmat