Ona tili va adabiyot fani oqituvchisi Komilova Yulduz Axmatovnaning Abay Nasihatlar asari mavzusida tayyorlangan dars ishlanmasi KATTAQORGON-2019 SAMARQAND VILOYATI KATTAQORGON SHAHAR 3-UMUMIY ORTA TALIM MAKTABINING

Reja: 1.Abay Qonanboyev – marifatparvar shoir. 2.Abay adabiy merosi. 3.Abayning Naqliya sozlar falsafiy asari MAVZU: ABAY. NASIHATLAR ASARI

ABAY QONANBOYEV QOZOQ MUMTOZ ADABIYOTINING ASOSCHILARIDAN BIRI,BUYUK SHOIR VA MARIFATPARVAR HISOBLANADI.

SHOIRNING ASL ISMI IBROHIM BOLIB ONASI ULJON VA OTASINING ONASI ZIYRAK MOMO TOMONIDAN ERKALANIB ABAY DEB CHAQIRILGAN KEYINCHALIK BU NOM SHOIRNING TAXALLUSIGA AYLANIB KETGAN.SHOIR 1845-YIL 10-AVGUSTDA QOZOGISTONNING YETTISUV VILOYATI CHINGIZTOG (HOZIRGI ABAY) TUMANIDA QORAUY OVULIDA CHORVADOR BOY OILASIDA TUGILDI.

ABAY DASTLABKI MALIMOTNI OVULIDAGI MULLA QOLIDA OLADI,YETTISUVDAGI AHMAD RIZO MADRASASIDA OQIDI, KEYINCHALIK RUS MAKTABIGA QATNAB RUS TILI VA ADABIYOTINI ORGANDI. SHU DAVRDAN BOSHLAB U SHERLAR YOZA BOSHLAGAN, LEKIN OTASIDAN CHOCHIB SHERLARINI HECH KIMGA KORSATMAGAN.

BOLAJAK SHOIR BIR TOMONDAN SHARQ ALLOMALARI –FIRDAVSIY, SADIY, NIZOMIY, NAVOIY, FUZULIY IJODIDAN BAHRAMAND BOLGAN, NAVOIYNI OZINING BUYUK USTOZI DEB BILGAN. RUS TILI ORQALI RUS VA GARB ADABIYOTI VAKILLARI-PUSHKIN, LERMONTOV,TOLSTOY ASARLARI BILAN YAQINDAN TANISHDI.CHERNISHEVSKIY VA DOBROLYUBOV SINGARI SHOIRLAR GOYALARI, ARASTU,SUQROT,AFLOTUN HATTO GEGEL NING FALSAFIY-DIDAKTIK QARASHLARI BILAN HAM TANISHGAN.

ADABIY MEROSI U ozigacha kuylab kelingan olanlarni yozma adabiyotga olib kirgan. Abay kuy bastalagan 17 ta olan kuyi, hozirgacha oqinlar tomonidan kuylab kelinadi. Abay marifatparvar shoir edi. U oz sherlarida tarqoq qozoq qabilalarini birlashishga hamjihatlikka chaqirdi, ilmli va marifatli bolishga undadi shoir bir olanida: Ozi bilan yovlashgan yurtim,tingla! Ozi bilan dovlashgan yurtim,tingla! Dardingga davo bolsin olanlarim, Bir-birini ovlashgan yurtim,tingla!- Deya istirob chekadi.

ABAYNING SHORLIK QOZOGIM, BOY BOLASI BILAN KAMBAGAL BOLASI,ILM ORGAN, OLAN KABI SHERLARIDA HAM ILGOR MILLATLARDAN ORNAK OLIB QOLOQLIKDAN CHIQISH, CHIDAM VA MASHAQQAT BILAN ILM-FANNI EGALLASHGA DAVAT YAQQOL SEZILIB TURADI. SHOIR YIRIK VOQEABAND ASARLAR HAM YARATGAN.UNING ISKANDAR, MASUD, AZIM RIVOYATI KABI DOSTONLARI HOZIRGACHA EL ORASIDA MASHHUR. BU TERAN FALSAFIYLIK BILAN YUGRILGAN, EZGULIK VA YAXSHILIKKA DAVAT QILUVCHI ASARLARNI SEVIMLI SHOIRLARIMIZ MIRTEMIR VA UYGUN OZBEK TILIGA TARJIMA QILISHGAN.

MARIFATPARVAR SHOIR 1904-YIL 6- IYULDA VAFOT ETADI, ABAY INSONNI KOMIL KORISHNI ISTARDI,TURKIY XALQLAR TARIXINI YAXSHI BILADIGAN MUTAFAKKIR EDI.

Abay ijodiy merosining salmoqli qismini xalqni ilm- marifatga, madaniyatga davat qiluvchi Naqliya sozlar majmuasi tashkil etadi. Hasos adib va shoir ushbu asarida inson hayotida muhim orin tutadigan aql, ilm –ziyo, insof va adolat, yaxshi xulq, muomola madaniyati, din, etiqod, davlatni idora qilish, xalqlar, elatlarning, ahil,dostona munosabatda bolishlari haqida mulohaza yuritadi.Asar 44 bolimdan iborat. Buyuk oqin Abay qalamiga mansub ushbu Soz larning har biri yoshlar uchun ezgulikka davat, yomon xulqlardan ogoh bolishga chorlovchi chaqiriqlar sifatida yangraydi.Naqliya sozlar asari ozbek tilida Nasihatlar nomi bilan mashhur bolib ketgan. Bu asarni sevimli bolalar yozuvchisi Nosir Fozilov ozbekchaga tarjima qilgan.

ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT KOMILOVA YULDUZ AXMATOVNA