ПРЕЗЕНТАЦИЯ Такырыбы: Балалардың жүрегінің қан таймырларының құрылысының жастық ерекшеліктері Орындаған: Көшбай А.А. Тобы: 207 «Б» ЖМ Қабылдаған: Турекулова А.К. Физиологиялық пәндер және дене шынықтыру кафедрасы Шымкент-2017 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ

Жоспары I.Кіріспе II.Негізгі әдебиеттер Эмбрионалды сатыдағы бала жүрегі. Балалардағы жүрек құрылысының ерекшелігі. Балалардағы қан-таймырлар ерекшелігі. III.Қорытынды IV.Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе Жүрек –қан –таймыр жүйесінің ор- талық мүшесі. Балалық шақта жүректің өсуімен қатар жүрек тіндерінің қайта құрылуы, ажыратылуы жүреді. Жүрек-қан таймырлары жүйесі арқылы жүйке және эндокриндік жүйелердің, сендай-ақ иммунологиялық қорғау функциялары жүзеге осады.

Дамуы Жаңа туылған баллада жүректің пішіні сопақша немэссе шар тәрізді болып келеді. Жүректің көлемі кез келген жеста адам қолын жұмғандағы жұдырықтың көлеміне сәйкес келеді. Жаңа туылған баланың жүрегі үлкен болады; орташа массы 23 г.(11,4-49,5 г.) немэссе дене салмағының 0,89 % құрайды; ал үлкен кісілерде -0,48-0,52 %.Баланың жүрегі үздіксіз өсіп, жетіліп, 10 – 14 жастың арасында жүректің ақырғы тіндік дифференциясы аяқталады, сонымен морфологиясы жағынан өлшемінен басқа, ерэссектер жүрегінің даму дәрежесіне жетеді.

Сол және оң қарыншалар-өзара тең,қабырғалардың қалыңдығы 5 мм шамасында,ал 14 жасар балаларда 1 см-ге жетеді.Емшектегі сәбилердежүрекшелері мен күре таймырлары (аорта,өкпелі артерия) қарыншалардан біршама үлкен болады,кейін қарыншалардың әсірэссе сол жақ қарыншаның дамуы озып кетеді.

Эмбрионалды күйде бала жүрегі 3-ші жұмадан бастап демиды.Жүрек соғысы күннен бастап байқалады.6-шы жұмадан кейін бастап эмбрион жүрегі ырғақты жұмыс істей бастарды.Жиілігі 110 мин.8-ші жұмада ең жоғарғы жиілікті жүрек соғуы байқалады.мин-175 мин.9 айдағы жүрек соғу жиілігі-130 ред. Туғаннан кейін күн ішінде жүрек массы оң жақ қарынша эссебінен кішірейе бастарды. 6 айдан соң сол жақ қарынша төмен және артқа бұрылады. 2 жасқа дейін балаларда өткізгіш жүйе жиырылғыш талшықтар дифференцирофкасыжалғосады.Миокард салмағы аркады. 2 жестан бастап жүрек өсуі баяулайды. 2 жестан 6 жасқа дейін магистральдық артерияларқалыптосады,жүректің өткізгіш жүйесі мен жүйке аппараты демиды.

Балалардағы жүрек құрылысының өзгерісі: Баланың жасының өсуіне байланысты жүрек құрылысы да өзгереді. 3 жасқа дейін ұзынша бағытта өседі. Соның нәтижесінде 1 жеста сопақша, 3 жеста конус тәрізді пішінде болады. 2-6 жасқа дейін жүрекше мен қарынша бір қалыпты өседі. 10 жестан кейін қарынша тез өседі. Жүректің салмағы 5-6 жеста ұлдарда қыздарға қарағанда үлкен жеста қыздарда үлкен, 15 жеста ұлдарда үлкен болады. Сол жақ қарынша миокарды оң жаққа қарағанда тез өседі. 16 жасқа дейін осы көлемдері сақталады. 1 жестағы балаларда қарынша ішіндегі бұлшық етті трабекулалар ішкі бетін толық жабады. Трабекулалардың едәуір қатты өсуі жас өспірім шақта(17-20 жж.) жестан кейін трабекулалар тегістеледі, торты пішіні жүрек ұшында ғана сақталады.

Жасқа байланысты бала жүрегінің соғу жиілігі 1-ші күні-140/ мин 2-3 күн-110/мин 1-4 жұма -140/мин 2-3 ай-127/мин 10 ай-125/мин 2 жас-115/мин 4 жас-105/мин 5 жас-100/мин 7 жас-85/мин 10-жас-78/мин Ерэссек-72/мин

Жүрек қабырғасы қабықшаларының ерекшелігі: Ішкі эндокард Ортаңғы миокард Сыртқы эпикард

. Эндокард жүрек камераларын, бүртікшелі бұлшықетті, сіңірлік жіпшелерді, қақпақшаны ішінен қаптайды.Ол қолқа мен өкпе сабауы сағасында қалыңырақ, сіңірлік жіпшелерде жұқа. Ерте жестағы балалардың эндокарды борпылдақтығымен ерекшеленеді, өскен сайын клапан дары қалыңдайды.

. Жаңа туған балалардың миокарды жіңішке, өзара толық ажырамаған, көп ұсақ, сопақша ядро лары бар бұлшық ет талшықтардан құрылады. Дәнекер тіні мен эластикалық талшықтар аз дамығандықтан көлденең сызықталу және ұзынша бөліну нашар білініп тұрады. Жас өскен сайын миофибрилдер, Пуркинье талшықтары қалыңдайды, ядро лары таяқша тәрізді, ірі болып өзгереді, бірақ саны азаяды. Дәнекер және эластикалық тіні одна әрі дамып, бұлшық еттердің көлденең сызықталуы күшейеді

. Эпикард жүректің сыртқы қабықшасы. Перикардтың висцералды жапырақшасы болып табылады. Дәнекер тіннің жұқа табақшасынан тұрады. Коллагендік эластикалық қабат болады. Ол қабат эпикард қалыңдығының 50% құрайды. Эпикард жас балаларда өскен сайын қалыңдайды.

Қан-таймырлар ерекшелігі: Жаңа туған балаларда қан таймырлары жұқа, бұлшық ет және эластикалық талшықтары нашар дамыған. Артериялардың және веналардың саңылауы шамамен бірдей, бірақ веналардың өсуі озып кетеді, сондықтан 16 жасар балаларда олардың ені 2 эсселенеді. Сонымен қатар таймырлардың бұлшық еті, дәнекер тіні демиды, әсірэссе ішкі қабаты қалыңдайды. Бала өскен сайын тұрғаннан, жүргеннен бері капиллярлардың саны, ұзындығы ұлғаяды, коллатеральді таймырлар көбейеді, дененің төменгі бөлігінің вена жүйесінің үдемелі дамуы байқалады. Ал кіші шеңбер таймырлары, керісінше инволюцияға ұшырап, жұқарады, саңылаулар кеңейеді.

. Жүректің өсуімен қатар магистральды таймырлардың дамуы байқалады, бірақ олардың өсу қарқыны неғұрлым баяу болып келеді. Туар кезінде өкпе артериясының саңылауы аортадан кең, аорта 16 мм, өкпе артериясы 21 мм, жеста олардың саңылаулары теңеледі, ал ерэссектерде аорта өкпелі артерия дан біршама кең болады – аорта 80 мм, өкпе артериясы 74 мм.

Бала өскен сайын систолалық максимальді артериальды қысымы жоғарылайды,ал диастолалық минимальды қысымы бір қалыпта дерлік болып,систолалық қысымның ½-2/3 бөлігін құрайды.Жас өскен сайын қанның соқпалы көлемі және минуттық көлемі ұлғаяды.Бір жастың ішінде қанның соқпалы көлемі 4 эссе,7 эссе -10 эссе,15 жеста -24 эссе аркады.Ал минуттық көлемнің өсу қарқыны жүрек жиырылуының миреуі салдарынан біршама төмен болады.Ұлдарда оның өсімі 4 пен 11 жеста,қыз балаларда-5 және 14 жеста байқалады.Балаларда қан ағының жил дамдығы-ерэссектерден жоғары болады.Өскен сайын таймыр арнасының ұзаруынан және жүрек жиырылуының азаюынан жил дамдығы баяулайды.Сонымен баланың өсу мен даму процесі кезінде жүрек- қан таймыр жүйесінде елеулі өзгерістер жүреді.Қан айналысының редтелуі,жүрек мүмкіншіліктерінің артур,қызметінің жетілуі баланың дене тәрбиесінің арқасында жүзеге асырылады.

Жасөспірімдік жүрек түрлері Митральды пішінді-жүректің сол жақ ішегінің тегістеу көрінуі. Кіші немэссе тамшылы жүрек-куеде қуысының ортасында орналасуы,таймырларда ілініп тұрған тәрізді.Систолалық көлем аз,жүрек соғысы жиі,қан қысымы төмен,функциялық систолалық шуйй тән. Гипертрофиялық жүрек-сол жақ қарынша кеңейген,минуттық көлем аркады,жүрек соғу жиілігі төмен,қан қысымы аркады.Функциялық систолалық шуйй тән.

Қорытынды: Бұл негізгі айырмашылықтар жас балаларға белгілі бір дәрежеде, анықталған жүрек патология сын анықтауға мүмкіндік береді. Жас балаларда миокард инфекциялық агенттердің әсеріне барынша сезімтал болып келеді.Бірақ миокард зақымдалуы ерэссектерге қарағанда жил дам қалпына келеді.

Қолданылған әдебиеттер: Ю.И.Афанасьев « Гистология,Эмбриология, Цитология» Р.С.Досмағамбетова « Жүрек қан –таймыр жүйесі»