Антибиотиктер Орындаған:Алмас Асылзат Топ: Фа17001к/р

Антибиотиктер (АБ) – тірі жасушалардың тіршілік ету өнімдері. Олар басқа жасушалардың – микроорганизмдер (көбінесе микроботар), ісік жасушаларының өмір сүруін таңдамалы зақымдайды. Соңғы кездері бұл заттардың жасанды аналогтарының, жасанды антибиотиктердің саны көбейіп келеді. Антибиотиктердің әсерінің ерекшеліктері адам организмінің тінінде емес, микроорганизм жасушасында орналасқан Антибиотиктер белсенділігінің тұрақты болмауы, оның белсенділігі дәрілік тұрақтылықтың (резистенттілік) қалыптасуымен төмендеуі мүмкін. Антибиотиктерде олардың микрофлораға тежеуші әсерімен сипатталатын көптеген жанама әсерлері байқалады

Тиімді антибиотикотерапияның қағидалары: Ауруды ң клиникасын, нау қ асты ң жасын, қ осымша патологияны ескере отырып АБ тиімді та ғ айындау қ ажет. Препаратты д ұ рыс та ғ айында ғ анына к ө з жеткізу ү шін қ оздыр ғ ышты ң АБ сезімталды ғ ын аны қ тау қ ажет. Ауруды ң клиникалы қ а ғ ымына ж ә не АБ фармакокинетикасына байланысты АБ о ң тайлы енгізу т ә сілін ж ә не о ң тайлы енгізу жиілігін қ олдану қ ажет. АБ тиімді енгізу курсы 7-10 к ү ннен аз болмауы қ ажет. Сонымен қ атар антибиотикотерапия курсы ү зіліссіз болуы керек. Б ұ ларды ң б ә рі микроорганизмдерді ң АБ резистенттілігіні ң дамуыны ң алдын алады. Аурудан толы ғ ымен айы ғ у ү шін, микроорганизмдерді ң резистенттілігіні ң алдын алу ү шін АБ-ны ң максималды (оптималды) терапиялы қ м ө лшерін пайдалану керек.

Антибиотиктердің жанама әсерлері Аллергиялы қ реакциялар антибиотикпен сенсибилизациялан ғ ан организмде пайда болады. Аллергиялы қ реакцияны пенициллиндер тобы жиі тудырады. Микроорганизмдерді ң антибиотиктерге резистенттілігі – патогенді микроорганизмдерді ң белгілі бір АБ тобына т ұ ра қ тылы ғ ыны ң дамуы, ол ә рт ү рлі механизмдерге байланысты болады. Бактериолизис реакциясы –микробтар мембранасыны ң б ү тіндігін б ұ затын АБ-ты ң жо ғ ары м ө лшерін енгізген кезде организмны ң уытты реакциясыны ң дамуы. Н ә тижесінде қ ан ғ а бактериялы қ уыттарды ң к ө п м ө лшері б ө лінеді.

Дисбактериоз – макроорганизмде сапрофитті микрофлораны ң тіршілік ә рекетіні ң тежелуі. Сапрофитті микроорганизмдер ма ң ызды қ ызметтерді ат қ арады: асты ң қ орытылуына жа ғ дай жасайды; макроорганизмді ә рт ү рлі эндогенді патогендерді ң (микробтар, са ң ырау құ ла қ тар, қ арапайымдылар) к ө беюінен ж ә не экзогенді микробтарды ң енуінен қ ор ғ айды; сонымен қ атар макроорганизмні ң қ алыпты ө мір с ү руіне қ ажетті к ө птеген ББЗ-ды ң т ү зілуіне қ атысады. Осы ғ ан байланысты дисбактериозды ң н ә тижесінде тек диспепсиялы қ б ұ зылыстар ғ ана емес, сонымен қ атар: кандидоз; суперинфекция (эндогенді – сапрофиттер ж ә не экзогенді – патогендер) дамиды; витаминдерді ң алмасуы б ұ зыл ғ аннан анемия ғ а ә келетін б ұ зылыстары ж ә не бас қ.

Антибиотиктерді ң уытты ә сері. АБ нейро-, нефро-, гепато-, гемато-, ото- токсикалы қ ж ә не бас қ. ә сері бар. К ө птеген АБ плаценталы қ тос қ ауыл ар қ ылы жа қ сы ө теді ж ә не ұ ры ққ а уытты (эмбриотоксикалы қ ж ә не тератогенді) ә сер етеді.

антибиотиктердің жіктемесі Химиялы қ құ рылымы бойынша: 1. β– лактамды антибиотиктер: Пенициллиндер: бензилпенициллинні ң натрий т ұ зы, феноксиметилпеницилин, оксациллин, ампициллин Цефалоспориндер: цефазолин, цефомандол, цефотаксим Монобактамдар: азтреонам Карбапенемдер: имепенем, меропенем 2. Аминогликозидтар: гентамицин, амикацин, нетилмицин 3. Тетрациклиндер: тетрациклин, доксициклин, метациклин, морфоциклин 4. Макролидтер: эритромицин, олеандомицин, рокситромицин, азитромицин 5. Фениколдар: левомицетин, синтомицин 6. Пептидті құ рылымды антибиотиктер: Полимиксиндер: полимиксин М,В,Е Гликопептидтер: ванкомицин, ристомицин сульфаты Линкозаминдтер: линкомицин, клиндамицин Фузидин: фузидин, фузафунгин Ә рт ү рлі топта ғ ы антибиотиктер: рифампицин, капреомицин, мупироцин, грамицидин ж ә не бас қ.

БОЙЫНША ЖІКТЕЛУІ АНТИБИОТИКТЕРДІҢ ӘСЕР ЕТУ МЕХАНИЗМІ I. Бактерицидты препараттар Жасуша қ абыр ғ асыны ң т ү зілуін тежейтін заттар: пенициллиндер, цефалоспориндер, бас қ а β- лактамды антибиотиктер, ристомицин, циклосерин, бацитрин, ванкомицин, римфамицин. Б ұ л препараттар пептидогликанны ң т ү зілуіне қ атысатын ферменттерді ң белсенділігін тежеп жасушаны ң негізгі қ а ңқ асынан айырады. Тек қ ана б ө лінетін жасушалар ғ а ә сер етеді. Цитоплазматикалы қ мембрананы ң ө ткізгіштігін б ұ затын препараттар: полимиксиндер, полиенді антибиотиктер. Б ө лінетін ж ә не б ө лінбейтін жасушалар ғ а ә сер етеді. Цитоплазматикалы қ мембрананы ң ө ткізгіштігін б ұ затын, а қ уыз ж ә не нуклеин қ ыш қ ылдарыны ң т ү зілуін тежейтін препараттар: аминогликозидтер, грамицидин, хлорамфеникол. Препараттар бактерицидты ж ә не бактериостатикалы қ ә сер к ө рсетеді. Ә сер ету н ү ктесі – б ө лінетін ж ә не б ө лінбейтін жасушалар.

II. Бактериостатикалық препараттар ақуыз және нуклеин қышқылдарының түзілуін тежейтін препараттар: хлорфеникол, тетрациклиндер, мaкролидтер (Жоғары мөлшерде бактерицидті әсер көрсетеді), линкомицин, клиндамицин, фузидин және т.б.)

антибиотиктардың әсер ету спектріне байланысты жіктелуі: Тар спектрлі антибиотиктер: А) грам о ң флора ғ а айры қ ша ә сер ететін заттар: бензилпенициллиндер, жартылай синтетикалы қ пенициллиназа ғ ат ұ ра қ ты пенициллиндер, цефалоспориндерді ң 1-ші ұ рпа ғ ы, макролидтер, линкомицин, ристомицин, фузидин, ванкомицин. Б) грам теріс флора ғ а айры қ ша ә сер ететін заттар: полимиксиндер, уреидопенииллиндер, монобактамдер. Ке ң спектрлі антибиотиктер: - тетрациклиндер, аминогликозиддер, левомицитин, аминопенициллиндер, цефалоспориндер, карбапенемдер.

Пенициллиндер. Пенициллиндер зе ң са ң ырау құ ла қ тарынан алын ғ ан ал ғ аш қ ы биосинтетикалы қ антибиотиктер. Бас қ а АБ-мен салыстыр ғ анда уыттылы ғ ы т ө мен, оны ж ү ктілік кезінде та ғ айындау ғ а болады. Біра қ б ұ л топты ң АБ-сына аллергиялы қ реакциялар жиі дамиды (нау қ астарды ң 4- 6%-ында кездеседі). К ө птеген онжылды қ тар бойы бензилпенициллинні ң натрий т ұ зы ке ң інен қ олданыл ғ ан болатын. Біра қ оны ң біршама кемшіліктері де бар: Қ ыш қ ылды ортада т ұ ра қ сыз (ішке қ олдан ғ ан кезде тиімсіз болады) Микробтарды ң бета-лактамазасыны ң ә серіне т ұ ра қ сыз (кейбір микроорганизмдер осы ферментті б ө леді, ал ол фермент АБ-ны ң бета- лактамды са қ инасын ыдыратып резистенттілікті ң дамуына ә келеді). Ә сер ету ұ за қ ты ғ ы жеткіліксіз (3-4 са ғ ат) Ә сер ету спектрі тар (Гр+ бактериялар ғ а ғ ана)

Пенициллиндер. Жо ғ арыда к ө рсетілген АБ-ны ң жеткіліксіздіктерін болдырмау ү шін ж ә не препараттарды ң қ асиеттерін жа қ сарту ү шін б ұ л топты ң препараттарынан жартылай синтетикалы қ пенициллиндер шы ғ арылды: 1. Пенициллиназа ғ а т ұ ра қ ты антистафилококкты: оксациллин 2. Ке ң спектрлі: ампициллин, амоксициллин 3. К ө к ірі ң ді тая қ ша ғ а қ арсы: карбенициллин 4. Тежегіш-са қ тал ғ ан пенициллиндер: уназин, панклав, амоксиклав

Жартылай синтетикалық пенициллиндер Ерекше фермент - b-лактамазаны б ө летін микроорганизмдерге т ұ ра қ тылы қ ты ң дамуыны ң алдын алу ү шін қ айтымсыз ә сер ететін заттар шы ғ арылды- b-лактамазаны ң тежегіштері: клавулан қ ыш қ ылы (клавуланат), сульбактам, тазобактам. Оларды ке ң спектрлі аралас пенициллиндерді дайында ғ ан кезде қ осып қ олданады. Мысалы: амоксициллин+клавуланат – препараттары: амоксиклав, панклав, ранклав ж ә не бас қ.; амоксициллин/сульбактам – препараттары: трифамокс; ампициллин/сульбактам - препараттары: уназин, сультамициллин).

Қолдануға арналған көрсетімдер: имплантация алдында инфекциялы қ процесстерді, периодонтиттерді ң жіті ж ә не созылмалы ө тетін т ү рлерін, дентоальвеолярлы қ абсцесстер ж ә не бет пен жа қ аума қ тарыны ң ірі ң ді қ абыну ауыруларын емдеу ү шін қ олданылады.

Цефалоспориндер 1 буын :цефазолин, цефалексин, цефалоридин жо ғ ары антистафилококкты белсенділігі Олар нефротоксикалы қ ә сер к ө рсетеді 2 буын цефалоспориндері : Цефамандол, Цефуроксим) 1-буын препараттарымен салыстыр ғ анда ә сер ету спектрі ке ң деу Оларды қ олдан ғ анда лейкопения, тромбоцитопения пайда болады. 3 буын цефалоспориндері : Цефотаксим, цефоперазон ж ә не цефтазидим грам теріс флора ғ а жа қ сы ә сер етеді, гематоэнцефалиялы қ тос қ ауылдан ж ә не плаценталы қ тос қ ауылдан жа қ сы ө теді. 4 буын цефалоспориндері :Цефпиром ) бета- лактамаза ғ а жо ғ ары т ұ ра қ ты ә сер к ө рсетеді. Цефалоспориндерді ң жанама ә серлері: аллергиялы қ реакциялар (нау қ астарды ң 1-4%). лейкопения, нейтропения, қ анталаулар бай қ алады. препараттарды ң ә серінен нау қ ас қ а алкоголь жа қ пауы м ү мкін. жо ғ ары м ө лшерде қ олдан ғ анда нефротоксикалы қ ә сер к ө рсетеді.

Монобактамдар. Азтреонам. резервтегі, тар спектрлі препарат (к ө бінесе: Гр-, анаэробтар ғ а тиімді), Гр «+» кокктар ғ а (оксациллин, цефалоспориндер, линкосамидтер, ванкомицин) ж ә не анаэробтар ғ а (метронидазол) белсенді препараттармен бірге қ осып та ғ айындайды.

Карбапенемдер: меропенем, имепенем және т.б. бактериялы қ b-лактамазаны ң ә серіне т ұ ра қ тылы ғ ы бар резервтегі препараттар, белсенділігі бойынша ке ң спектрлі ж ә не ә рт ү рлі жерде орналас қ ан ауыр инфекцияларда қ олданады. Олар бас қ а бета-лактамдармен ү йлеспейді

Аминогликозидтер Е ң ке ң інен зерттелген препарат, 2-буын ө кілі - Гентамицин. Тобрамицин –аминогликоздерді ң е ң белсенді препараттарыны ң бірі. Гентамицинмен салыстыр ғ анда нефротоксикалы қ ә сері т ө мен. Ауыр инфекцияларда қ олданады. Ә сіресе бірінші буын препараттарыны ң уыттылы ғ ы ай қ ын к ө рінеді: нефротоксикалы қ ( қ айтымды) ж ә не ототоксикалы қ ( қ айтымсыз). Плацента ар қ ылы ө тіп, ұ ры ққ а уытты ә сер етеді ( ұ ры қ б ү йрегіні ң гипоплазиясы, құ ла қ ты ң кере ң дігі). Ж ү ктілік кезінде тек қ ана ауыр инфекцияларда қ олдану ғ а болады. Ж ү кті ә йелдерге стрептомицин, неомицин, мономицин, канамицин препараттарын м ү лдем қ олдану ғ а болмайды.

Макролидтер - резервтегі антибиотиктер, себебі оларға микроағзалардың тұрақтылығы жылдам дамиды. I ұрпақты: эритромицин, олеандомицин II ұрпақты: спирамицин, рокситромицин, джозамицин III ұрпақты: азитромицин (сумамед) уыттылы ғ ы т ө мен антибиотиктерді ң қ атарына жатады, со ң ды қ тан ж ү кті ә йелдерді ң инфекциялы қ патологияларында пенициллиндермен қ атар та ң дамалы препараттар ғ а жат қ ызамыз. Азитромицин (Сумамед) ә сер ету спектрі ке ң, микроорганизмдерді ң пародонтогенді штаммдарына жо ғ ары белсенділік к ө рсетеді. Пародонтитті ң ө ршу кезе ң іні ң кешенді терапиясында қ олданады.

ТЕТРАЦИКЛИНДЕР. Тетрациклин, доксициклин Гр+ ж ә не Гр- бактериялар ғ а белсенді, ке ң спектрлі АБ, хламидиялы қ инфекцияларда, риккетсиозда, боррелиозда ж ә не кейбір аса қ ауіпті инфекцияларда, ауыр безеулі б ө ртпелер кезінде қ олдан ғ анда клиникалы қ ма ң ызы зор. Негізгі қ асиеттеріні ң бірі, оларды ң қ ызыл иекте жо ғ ары м ө лшерде жинала алатыны. Осы жердегі тетрациклинні ң к ө лемі 5-7 рет қ ан сарысуында ғ ы к ө лемінен асады. Ж ә не тетрациклиндер тіс аума ғ ында кумуляцияланып ұ за қ уа қ ыт қ а дейін т ұ рады. Қ олдану ғ а арнал ғ ан к ө рсетімдер. Пародонтты ң ауруларында ж ү йелі антибиотикотерапия жасау ү шін қ олданылатын препараттарды ң бірі -доксициклин. Одонтогендік инфекцияларда, ж ү мса қ ұ лпаларды ң ірі ң ді ауруларында, остеомиелитте ж ә не т.б. тетрациклиндерге сезімтал инфекцияларда қ олданылады.

Тетрациклиндер - е ң улы АБ-ны ң бірі. Олар с ү йек тіндерінде ж ә не тісті ң эмалінде Са иондарымен хелатты қ осылыстар т ү зіп, (о ғ ан т ә н белгі - тетрациклиндік тіс) кумуляция ғ а ұ шырайды. гепатотоксикалы қ ж ә не гематотоксикалы қ ә сері бар, нерв- б ұ лшы қ еттік импульс берілуді тежейді. Плаценталы қ тос қ ауыл ар қ ылы жа қ сы ө теді, сонды қ тан тератогендік ж ә не фетотоксиялы қ ә сер к ө рсетеді. Қ олдану ғ а қ арсы к ө рсетімдер: ж ү ктілікті ң барлы қ кезе ң дері, 8 жас қ а дейінгі балалар, миастения (б/е енгізуге арнал ғ ан), препарат қ а деген жо ғ ары сезімталды қ.

ФЕНИКОЛ туындысы – Хлорамфеникол (Левомицетин, Синтомицин), Тиамфеникол препараттарыны ң ә сер ету спектрі ке ң, енгізген жерден ұ за қ сі ң іріледі. Осы ғ ан байланысты АІЖ ж ә не тері жабындысыны ң инфекцияларында қ олданады. Уытты ә серлері: гематотоксикалы қ : анемия, лейкопения, агранулоцитоз; невротоксикалы қ реакциялар: депрессия, сананы ң б ұ зылуы, делирий, к ө ру ж ә не есту галлюцинациялары, к ө з алмасыны ң салдануы, д ә м сезінуді ң б ұ зылуы, неврит. Қ олдану корсетімдері: ішс ү зегі, б ө ртпе с ү зегі, паратифтер, дизентерия, бруцеллёз, менингит, сепсис, остеомиелит; стоматологияда: гингивит, парадонтит. Жанама ә серлері: аллергиялы қ реакциялар, диспепсиялы қ реакциялар тудырады, дисбактериоз ж ә не онымен байланысты жанама ә серлер жиі дамиды.

Линкозаминдер Линкомицин ауыз қ уысында ғ ы шартты патогенді микроорганизмдерді ң к ө біні ң ө мір с ү руін тежейді, оларды ң ішінде к ө герткіш стрептококктарды ң, стафилококктарды ң ж.т.б. микроорганизмдерді ң (олар бас қ а антибиотиктерге т ұ ра қ ты бол ғ ан жа ғ дайларды ң ө зінде). Бактерияларды ң т ұ ра қ тылы ғ ын б ұ л д ә рі ұ за қ уа қ ыт ту ғ ызбайды. Линкомицин с ү йек тіндерінде жа қ сы жиналады, сонды қ тан стоматологиялы қ хирургияда ке ң інен қ олданады. Пародонтиттерді (тісті орнында ұ стап т ұ ратын сі ң ірді ң қ абыну аурулары), периодонтиттерді (тісті ң жан- жа ғ ында ғ ы ұ лпаларды ң қ абынуы) ж ә не де ауыз қ уысыны ң ірі ң ді ауруларын емдегенде қ олданады..

Фузидин – натрий бас қ а антибиотиктерге т ұ ра қ ты стафилококктар тудыратын инфекцияларда қ олданылады. Ә сер ету спектрін ке ң ейту ү шін фузидиндарды пенициллиндер немесе тетрациклиндермен қ осып қ олданылады. Қ олданылу к ө рсетімдері: антибиотиктерге т ұ ра қ ты стафилококктар тудыратын бет с ү йектеріні ң қ абынбалы-ірі ң ді аурулары, пародонтитті ң абсцестік т ү рі.