Саяси идеология ж ә не оны ң негізгі т ү рлері М ұ мухаммед Хайдар Дулати атындын ғ ы Тараз мемлекеттік университеті Орындаған: Кеулімқосов Бексұлтан Қабылдаған: Иманбекова Гульвира Тараз 2017

Идеология денегіміз-адамдардың іс әрекеттеріне бағдар беріп,олардың мақсат мүдделерін білдіретін және қорғайтын идеялар жиынтығы Идеология денегіміз-адамдардың іс әрекеттеріне бағдар беріп,олардың мақсат мүдделерін білдіретін және қорғайтын идеялар жиынтығы

Идеологиялық саяси сана Саяси болмысты түсіндіреді және оны сақтауға немесе өзгертуге іс әрекетті бағыттайды

Идеологияның түрлері Либерализм Консервативтік Коммунистік Социал- демократиялық Фашизм

Либерализм латынша Либералис – еркін денег мағына білдіреді. Оның негізін салушылар: Дж. Локк, Ш.Л.Монтескье, А.Смит, И.Кант, Т.Джефферсон, А.Токвиль, Дж.Милль. Либерализм-ең кең дамыған идеологиялардың біреуі. Ол үшінші сословиенің идеологиясы ретінде панда болғанымен, кейін кале оның көптеген принциптері жалпыадамзаттық қажеттіліктерге сайт келіп, ойынан шықты. Либералдық идеологияның негізгі принципі: адамның еркіндігі; тұлғаның табиғи құқықтары мен бостандықтарының қасиеттілігі мен ажырамастығы; олардың қоғам және мемлекет мүдделерінен жоғары тұруы; Жаңарған либерализм (неолиберализм): хонда еркін нарықтық тетіктерді қалпына келтіру үшін мемлекет белгілі мөлшерде экономикалық және әлеуметтік салаға араласу керектігі негізделді. Жаңарған либерализмнің негізгі өкілдеріне Ф.Фон Хайек, Дж.Кейнс, Дж.Гэлбрейт және т.б.жатады. Либерализм Либерализм

Консервативтік латынның Консервативус – қорғаушы денег мағына білдіреді. Консервативтік идеология Ұлы Француз революциясының саяси идеялары мен оқиғаларына жауап ретінде дүниеге келді. Консерватизмнің негізін қалаушыларға ағылшын філсафашысы және мемлекете қайраткері Эдмунд Берк, француз публицисі және қоғам қайраткері Жозеф де Местр, немістің тарихшысы, құқықтанушысы Фридрих Фон Савиньи, Австрияның канцлері Меттерних және т.б. жатады. Жаңарған консерватизм (неоконсерватизм). Ол жеке адамның құқықтары мен бостандықтарының басымдығын мойындауға бет бұрды. Билікке төбе топ, аристократиялық көзқарастар тұрғысынан қарауды бәсеңдетті. Мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік қызметтері едәуір шеттетілді. Мемлекеттік меншік жекешелендірілді. Жаңарған консерватизм өкілдеріне Д.Белл, З.Бжезинский, Н.Кристолл, және т.б.жатады. Консервативтік

Коммунистік латынның Коммунис- жалпы денег сөзінен шыққан Коммунистік идеялар XIX орта кезінде дүниеге келген. Негізін салғандар: Карл Маркс пен Ф.Энгельс. Олар жан-жақты дамыған, еркін адамды қалыптастырғылары келді. Ол үшін тап күресі жүргізілуі, жұмысшы табы буржуазияны құртуы керек. Олардың ойынша, социализмді орнататын бірден-бір құрал-социалистік революция. Оны жасайт алтын бірден-бір күш – жұмысшы табы. ХІХ ғасырдың аяғы ХХ ғасырдың басында марксистік саяси идеология революциялық және реформистік болып екіге бөлінді. Революциялық ағымды В.И.Ленин басқарды. Реформистік идеялар немістің социал демократы Э.Бернштейн мен немістің тарихшысы және экономисі К.Каутскийдің еңбектерінде дамытылды. Коммунистік

Социал- демократиялық Социал-демократия идеологиясы демократиялық социализм идея сын алға тартты. Оның басты құндылықтары: 1. еркіндік 2. теңдік 3. әділеттілік 4. ынтымақтастық Саяси демократияға мынадай негізгі принциптер кіреді: адам құқықтары сөз ой-пікір баспасөз білім алу ұйымдар құру дінге сену бостандығы т.б. Демократиялық социализм тұжырымдамасы Швеция, Австрия, Швейцария, Норвегия және т.б. Еуропа елдерінде табысты іске суда. Социал- демократиялық партиялар Латын Америкасында, Азияда, Таяу Шығыс елдерінің бірқатарында мықты позицияға ие болып отыр.

Фашизм Фашизм Италияның Фашизмо – бірлестік денег сөзінен шыққан, 1919 жилы Италия мен Германияда панда болған. Негізін салушылар: Ф.Ницше, Дж.Джентилле, О.Шпенглер. Бұл идеологияның басты ерекшеліктері: еңбекшілерді басып-жаншу үшін зорлықтың шектен шыққан түрлерін қолдану; шовинизм; нәсілшілдік; экономиканы мемлекеттік-монополиялық реттеу тәсілдерін пандалану. Фашистік идеологияның негізгі қағидалары А.Гитлердің Менің күресім денег кітабында баяндалады. Қазіргі кезде фашистік идеологияны көпшілік жаратпайды. Дегенмен, бірқатар елдерде жаңарған фашистік топтар панда болу да. Олар террорлық әрекеттер арқылы қоғамдық жағдайды, шиеленістерді, саяси дағдарыстарды тудыруға ықпал етеді.