Әмір.Салтанат Антибиотиктердің әсер ету механизмі

Антибиотиктер (anti-қарсы, bios-тіршілік) – кез келген организмдерден (соның ішінде микроорганизмдерден) алынатын, немесе сын-тетикалық әдіспен дайындалатын жоғарғы бел-сенділік қасиеті бар, микроорганизмдердің өсіп-өнуін тежейтін, немесе оларды бұзып-жоятын дәрі- дәрмектер. Ондай препарата тек қана микроорганизмдерге әсер етіп қоймай, кейбір қатерлі ісік (обыр) жасушаларина да әсер етеді. Антибиотиктер

Антибиотиктердің әсер ету механизмі Микроб жасушасының тұрақты компоненттеріне, яғни тиісті нысаналарға (мишени) әсер етуімен байланыс-ты. Нысана ретінде антибиотик әсер етеді: ЖҚ-на, ЦПМ-ға, НҚ-на, рибосомаларға. Әсер ету нәтижесін-де: ЖҚ-сының сынтезделуі тоқтайды, ЦПМ бұзылады, рибосомаларда ақуыз сынтезделуі басы лады, репликация лану және транскрипциялану тежеледі, ДНК деңгейінде РНК-ның сынтезделуі тоқтайды.

Микробтың антибиотиктерге төзімділігінің түрлері: Табиғи төзімділік антибиотик әсер ететін нысананың болмауы (L- пішінді бактериялар, микоплазмалар). Жүре пайда болған төзімділік біріншілік түрі – антибиотик және микроорганизм қасиеттерімен байланысты (гр(-) бактериялар пенициллинге төзімді). Екіншілік мутация, модификация және рекомбинация нәтижесінде бактерия геномының өзгеруімен байланысты. Екіншілік төзімділік – бір препаратқа, бірнешеуіне, хромосомалық, R- плазмидалық болады.

Спецификалық белсенділігі бойынша: Бактерияларға қарсы (антибактериальные) - көпшілігі. Саңырауқұлақтарға қарсы – нистатин, клотримазол, ламизил т.б. Қарапайымдыларға қарсы – примахин, хлорохин, метронидазол т.б. Туберкулезге қарсы – изониазид, рифампицин, этамбутол, ПАСК т.б. Қатерлі ісіктерге қарсы – иммунодепрессанты препарата. Вирустарға қарсы антибиотиктер деп бөледі.

Антивирусты препарата Вирулоцидті препарата - жасушадан тыс вириондарға әсер етеді (оксолин). Ие жасушасының рецепторларина вирустың адсорбциялануын тежейді (интерферон). Жасушаға шенген вирустың «шешілуін» бұзады (ремантадин). Жаңа вириондардың құрылу сайты сын тоқтатады (метисазон). Вирустың репликациялануын (көбеюін) тоқтатады (видарабин, ацикловир т.б.).

Микроорганизмдердің антибиотиктерге сезімталдығын анықтау әдістері: Агарға деффузиялау (қағаз дискалар) әдісі. Қоректік агардың бетіне микроб дақылын сеуіп, әр жеріне ара қатынасын сақтап әр түрлі антибиотиктер сіңірілген сорғыш қағаз дискаларин қояды. Нәтижесін бір тәу- ліктен кейін дискалар айналасындағы микроб өспеген зонаның диаметрін өлшеп анақтайды.

Қағаз дискалық әдісі

Микроорганизмдердің антибиотиктерге сезімталдығын анықтау әдістері: Сұйық отрада сериялық сұйылту әдісі. Сұйық отрада (ЕПС) қолданылатын а/б-тің екі седан сұйытылған ертінділеріне зерттелетін микробтың бірдей доза- ларин қосып шығып, бір тәулік инкубациялағаннан кейін микроб өсіндісі жоқ пробирка бойынша нәтижесін анықтайды. Бұл әдіс бойынша МТК (МПК) және МКБ көрсеткіштерін анықтауға болады

Сериялық сұйылту әдіс

Антибиотикке сезімталдық дәрежесін бағалау: Төзімді – емдеу үшін а/б-тің өте жоғарғы концентрация сын қажет етеді (зона диаметрі 11 мм-ге дейін одна төмен, тіпті дисканың қасында да микроб өседі). Сезімталдығы орташа – емдеу үшін максимальды до зоны қажет етеді (диаметрі – мм). Сезімтал - қалыпты досада қолданғанда микроб өсуі тоқтайды. Микроб өспеген зонаның диаметрі – 22 мм-ден жоғары.