Баш жана айкындооч мүчөлөр
Ээ Ээ Баяндооч Сүйлөм мүчөлөрү Баш Айкындооч Аныктооч Бышыктооч Толуктооч
Кыргыз тилинде сүйлөм мүчөлөрү баш жана айкындооч мүчөлөр болуп экиге бөлүнөт. Баш мүчөлөр сүйлөмдүн не гирин түзүп, башка сүйлөм мүчөлөрүнө көз каранды болбойт. Сүйлөмдүн баш мүчөлөрү ээ менее баяндоочтон тура. Айкындооч мүчөлөр баш мүчөлөрдү аныктап, тактап, толуктап тура. Алар толуктооч, аныктооч, бышыктооч болуп ажыратылат.
Сүйлөмдүн баш мүчөлөрү Ээ Баяндооч Сүйлөмдүн грамматика лык не гири
Сүйлөмдүн аэс и– Сүйлөмдүн баш мүчөсү, манси жана грамматика лык жактан баяндооч менее байланышып тура. Кыймыл-аракеттин ким тарабынан жасалгандыгын билдирет. Ким? Кимдер? Эмне? Эмнелер? денег суроолорго жооп берет.
Мисалы: Чыңгыз Айтматов кыргыз элинин зал кар акыны. Манас Ата бүткүл өмүрүн Ата Мекенин коргоого арагон. Мен Бишкекте жашаймын.
Сүйлөмдүн баяндоочу – Баяндооч – энин кыймыл- аракетин, абалын билдирүүчү сүйлөмдүн баш мүчөсү. Баяндооч эмне кылды? Эмне кылып батат? Эмне кылат? Эмне балду? Кантти? Ким? Эмне? Канча? Нече? Кандай? Деген суроолорго жооп берет.
Алыкул Осмонов-жилы Панфилов районунун Каптал-Арык айылында туулган. «Космонавтика» грек тилинен которгондо «кемь башка ру» денегди билдирет.
Төмөнкү сүрөттөр боюнча сүйлөм түзгүлө.Сүйлөмдөрдөн ээ жана баяндоочторду тапкыла
Жаңы сөздөр менее иштөө Биримдик –единство Каада-салат – обычай Үрп-адат – традиция Дастан – героическое сказание Теңдеш –равный Акниет – честный, чистосердечный Сарамжал –заботливый Арам - нечистый Эки жүздүү –двуличный Көз карандысыз - независимый Бөлүмдөр - части
Текст менее иштөө 1. Жаңы сөздөрдүн жар дамы менее «Манас» эпосу текстин орус тилине которгула. 2. Тексттеги ээ жана баяндоочторду тапкыла. Текст боюнча суроолорго жооп бергиле
Үйгө тапшырма Жаңы сөздөрдү жатое. Баш жака айкындооч мүчөлөрду катыштырып чекан аңгеме түзүп келүү.
Азаматсыңар!