Azərbaycan Texniki Universiteti İnfopmasiya texnologiyaları və proqramlaşdırma kafedrası İxtisas: İnformasiya texnologiyaları və sistemləri mühəndisliyi Qrup 685a4 Məzun: Məmmədova Nərgiz Asəf qızı Rəhbər: Məmmədli Rafael Zahid oğlu Mövzu: İnformasiya sisteml ə rinin qurulma ə sasları: RAD metodologiyasının t ə dqiqi İşin m ə qs ə di: RAD metodologiyasını t ə dqiq etm ə k, onun üstün v ə çatışmayan c ə h ə tl ə rini mü ə yy ə nl ə şdirm ə k

RAD layihələndirmə metodologiyası

RAD RAD (rapid application development tətbiqlərin tez işlənməsi) proqramlaşdırmanın tezliyinə və rahatlığına xüsusi diqqət ayıran, proqram məhsullarının hazırlanmzsı vasitələrinin yaradılması konsepsiyası

RAD-IN ƏSAS PRİNSİPLƏRİ İnstrumentari (alətlər dəsti) proqramın hazırlanma müddətini minimuma endirməyə hədəflənməlidirır. Sifarişçinin tələblərini aydınlaşdırmaq üçün prototip yaratmaq. Tətbiqlərin iterasiya üsulu ilə hazırlanması. Hazırlanmanin dövrülüyü: məhsulun hər yeni versiyası sifarişçinin işin əvvəlki versiyasının nəticəsinin qiymətləndirilməsinə əsaslanır.

RAD-IN ƏSAS PRİNSİPLƏRİ Yeni versiyaya hazır modulların köçürülməsi və funksiyalsrın əlavə edilməsi hesabına, hazırlanma müddətinin minimuma endirilməsi. Layihələndirmə heyəti sıx əməkdaşlıq etməlidir, hər bir iştirakçı bir neçə vəzifə yerinə yetirməyə hazır olmalıdır. Layihənin idarə olunması hazırlanma dövrülüyünün müddətini minimuma endirməlidir.

RAD PRİNSİPLƏRİ RAD-texnologiyası çoxlu fraqmentlərə malik olan, proqramlaşdırması iki həftədən çox çəkən mürəkkəb məhsulların hazırlanmasını təmin etmək iqtidarında deyil.

RAD PRİNSİPLƏRİNİ İSTİFADƏ EDƏN, HAZIRLANMA MÜHİTLƏRİ Borland Delphi Borland C++ Builder Microsoft Visual Studio Macromedia Flash Macromedia Authorware Macromedia Director Omnis Studio Visual DataFlex IntraWeb

RAD Tətbiqin ölçüsünün qiymətləndirilməsi funksional elementlər (ekranlar, məlumatlar, hesabatlar, fayllar və s.) əsasında aparılır. Belə metrika hazırlanma aparılan proqramlaşdırma dilindən asılı deyil. Tətbiqin ölçüsü aşağıdakı kimi təyin olunur: o < 1000 funksional element, bir nəfər o funksional element, layihəçilərin bir heyyəti o > 4000 funksional element, hər bir 4000 funksional elemen üçün bir layihəçi heyyəti

Təhlil və tələblərin planlaşdırılması mərhələsi Tələblər, tətbiqlərin funksiyaları və onların prioritetləri təyin olunur, informasiya tələbləti təsvir olunur. Mərhələ layihəçilərin iştirakı ilə əsasən istifadəçilər tərəfindən yerinə yetirilir. Bu mərhələdə həmçinin layihənin miqyası, vaxt və maliyə çərçivələri, PT-nın işləyəcəyi platforma göstərilir. Məsələn, Beverly Flowers şirkətinə ev üçün on-line sifariş etmək üçün tətbiq lazımdır. Bu tətbiqin yaradılması üçün 50 gün, büdcə dollar ayrılır.

Layihələndirmə mərhələsi İstifadəçilərin bir hissəsi layihəçilərin rəhbərliyi altında sistemin texniki layihələndirməsində iştirak edirlər. Adətən bu mərhələdə RAD qrupu və ya altqrupu, istifadəçilərin tələblərini işçi modellərdə ifadə olunması üçün, tətbiqlərin birgə yaradılması texnikasının (JAD) və CASE-alətlərinin kombinasiyasını istifadə edirlər

Layihələndirmə mərhələsi Mərhələnin işinin nəticəsində aşağıdakılar yaradılır : tətbiqin ümumi informasiya modeli; sistemin və altsistemin funksional modeli; ekranların, hesabatların və dialoqların işçi prototipləri. Beləliklə, istifadəçilər Beverly Flowers tətbiqində: Ana səhifə, Güllərin axtarışı, Güllərin siyahısına baxmaq imkanlarına daxil ola bilməlidirlər Hazırlanma platforması kimi freeware SpringToolsSuite seçilib. Bu platformada çoxlu miqdarda semplər, kodun yazılmış kiçik hissələri, əlyetərdir. Server kimi Apache Tomcat 6.0 süçilib.

Hazırlanma mərhələsi Bu mərhələdə əvvəlki mərhələlərdə alınmış nəticələr əsasında bilavasitə tez hazırlanma aparılır. Bu zaman istifadəçilər, tətbiqin dəyişdirilməsi və mükəm- məlləşdirilməsini təklif edərək, sistemin inkişafında iştirak etməyə davam edirlər. Beverly Flowers tətbiqi üç – istifadəçinin Ana səhifəyə, Güllərin axtarışı və Güllərin siyahısına baxış keçid funksional komponentindən yığılır. İşçi modeli hazırlamaq üçün 1 mütəxəssis və 8 gün lazım oldu.

Tətbiq mərhələsi Bu mərhələ istifadəçilərin öyrədilməsini, testlənməni və köhnə sistemin yenisi ilə əvəz olunmasını əhatə edir. Bu mərhələyə hazırlıq layihələndirmə mərhələsindən başlayır. Əvvəllər Beverly Flowers şirkəti sifarişi bilavasitə satış nöqtələrində və telefonla qəbul edirdi. Xüsusi tətbiqin vasitəsi ilə sifarişin mümkünlüyü haqda məlumatı yazaraq və satış nöqtələrində elanlar yerləşdirərək, 2 həftəyə alıcıların bir hissəsini yeni satış kanalına cəlb etmək mümkün oldu. Bu zaman telefonla sifarişin hissəsi proporsional olaraq azalmışdı, deməli müştərilərlə işləyən menecer ştatının azalmasına nail olunmuşdur.

RAD-IN ÜSTÜNLÜKLƏRİ

RAD-IN ÇATIŞMAMAZLIQLARI əgər istifadəçilər bütün həyat dövrü ərzində hazırlanma prosesində daima iştirak edə bilmirlərsə, bu son məhsula mənfi təsir edə bilər; nəzarətin azalması; kasıb dizayn – prototiplərə diqqətin cəlb edilməsi bəzi hallarda dağıtma və testləmə metodikasına gətirir ki, bu zaman layihəçilər ayrı-ayrı elemehtlərə daima kiçik dəyişiklikləri daxil edir və sistemin arxitekturasının problemlərinə əhəmiyyət vermir; miqyaslanmanın olmaması – RAD əsasən kiçik və orta layihə heyəti tərəfindən istifadə olunur.

RAD METODOLOGIYASI SİZİN LAHİYƏYƏ MÜNASİB OLAR, ƏGƏR: onun üçün hazırlanmanın sürəti və sadəliyi vacibdir; layihənin hazırlanma prioritet istiqamətləri dəqiq təyin olunub; tətbiqi qısa vaxta hazırlamaq lazımdır; layihə məhdud büdcə şəraitində yerinə yetirilir; əsas kriteriya – istifadəçi interfeysidir; layihənin funksional komponentlərə bölünməsi imkanının olması.

RAD METODOLOGİYASI LAHİYƏYƏ MÜNASİB OLMAYACAQ, ƏGƏR: onun üçün keyfiyyət və nəzarət vacibdir; söhbət böyük miqyaslı layihələrin qurulmasından gedir – tətbiqin hazırlanmasına təklif olunan maksimal vaxt gün təşkil edir, proqram kodunun 100 minlərlə sətrini yazarkən belə məhdudiyyətə riayət etmək praktiki olaraq mümkün deyil; reallaşdırma üçün kritik vacib olan layihələndirmənin yüksək səviyyəli planlaşdırılması və sərt intizamın olması, əvvəlcədən hazırlanmış protokollara və interfeyslərə ciddi əməl edilməsi; tətbiqdən müəyyən dərəcədə insanların təhlükəsizliyi asılıdır.