КОМАКОМА Prof. IBODULLAYEV Zarifboy Rajapovich Prof. IBODULLAYEV Zarifboy Rajapovich 14-MARUZA

Hushsiz holatlar turlari Sinkope Shok Kollaps Sopor Koma

SINKOPE Sinkope – qisqa muddatli (20-30 soniya) hushdan ketish. Sinkope otkir holat hisoblanadi. Sinkope uchun hushning uzoq muddatga yoqolishi xos emas.

Sinkope sabablari-1 Ortostatik gipotenziya, simpatektomiya. Aritmiya, fibrillyasiya, stenokardiya. Uyqu arteriyasi stenozi.Vertebrobazilyar ishemiya. Tinmay yotalish va aksa urish.

Sinkope sabablari-2 1 Gi po kli ke mi ya, gip ok ali em iya, gip ok als ie mi ya, ot kir ge m orr agi ya, an em iya. 2 IV qorincha osmasi, gidrotsefaliya. Is gazi bilan zaharlanish. 3 Issiq joyda qolib ketish, oftob urishi; Qattiq qorqish va stress.

Sinkope mexanizmi Serebral va periferik vazomotor markazlarga kuchli ta'sir. Otkir serebral ishemiya va gipoksiya. Sinkope – qisqa muddatga (20-30 soniya) hushdan ketish.

Sinkope klinikasi 1 Koz oldi qorongilashib ketadi; Bosh aylanadi va darrov hushdan ketadi. 2 Sovuq shudringsimon ter bosadi; Rangi-royi oqarib ketadi. 3 AQB tushadi (kollaps darajasida emas); Bemor soniyada hushiga keladi. 4 Hushiga kelgach, kongli aynib loxas yotadi.

Sinkope nima? Shok nima? Sinkope AQBning keskin tushib ketmasligi va tezda tiklanishi bilan shok (kollaps)dan farq qiladi.

Sinkopeda nima kuzatilmaydi? Nafas olish va yurak urishi toxtab qolmaydi. Tutqanoq xurujlari kuzatilmaydi. Sopor va koma rivojlanmaydi. Bemor darrov hushiga keladi.

Sinkope turlari Vazodepressor (vazovagal). Asosan, osmirlarda kuzatiladi. Sababi – qattiq qorqish, issiq joyda qolib ketish. Ortostatik gipotenziya – gorizontal holatdan vertikal holatga otganda roy beradi. Kardiogen sinkope – aritmiya, fibrillyasiya, stenokardiya, miokard infarkti.

Drop-ataka (dropp–attaх) Drop-ataka (dropp–attax) – hushni yoqotmasdan ota qisqa muddatga yiqilib tushish bilan namoyon boladigan otkir holat. Buning sababi – retikulyar formatsiyaning otkir ishemiyasi. Demak, drop-ataka – bu vertebrobazilyar sohada roy bergan TIA.

Drop-ataka klinikasi Drop-ataka paytida bemor tosatdan roy bergan muskullar atoniyasi sababli yiqilib tushsa, sinkope paytida hushini yoqotgani uchun yiqilib tushadi. Ikkala holat ham bir necha soniya davom etgani uchun ularni farqlash ota qiyin.

Nima uchun yiqilib tushadi? Drop-atakada Muskullar atoniyasi sababli yiqilib tushadi Hushini yoqotmaydi! Sinkopeda Hushdan ketganligi sababli yiqilib tushadi. Ikkala holat ham bir necha soniya davom etadi.

Karotid sinus sezgirligi Sababi – arterial gipertenziya va uyqu arteriyasi aterosklerozi. Katta yoshdagilarda uchraydi.Galstukni siqib boglaganda yoki boshni yon tomonlarga burganda roy beradi.

Isterik sinkope (psevdosinkope) Истерияда кузатилади. Шахс ўзини ҳушини йўқотган одамдек тутади, киприклари пирпираб туради. Ҳақиқий ҳушдан кетган одамнинг киприклари пирпирамайди.

Sinkopeda tez yordam Yuziga sovuq suv sepish; Yoqalarini ochish; Sovuqroq havoni ta'minlash; Novshadil spirtini hidlatish. Prognoz har doim yaxshi!

Sinkopeda qiyosiy tashxis Кollaps Sopor Каtаpleksiya Epileptik xuruj (аbsans).

Кollaps Kollaps arterial va venoz bosimning keskin tushib ketishi bilan namoyon boluvchi otkir qon-tomir yetishmovchiligi.

Organizmda nima roy beradi? Barcha a'zo va toqimalarda gipoksiya; Moddalar almashinuvining keskin sustlashadi; Hayotiy muhim funksiyalar izdan chiqadi.

Kollaps etiologiyasi 1 Miokard infarkti va otkir qon yoqotishlar. Opka arteriyalari tromboemboliyasi. 2 Turli etiologiyali shoklar; Katta sohani egallovchi kuyishlar. 3 Otkir zaharlanish va intoksikatsiyalar; Neyroendokrin kasalliklar;

Kollapsning dastlabki belgilari Rangi oqarib ketadi (kardiogen kollapsda sianoz). Sovuq ter bosadi va boshi aylanib otirib qoladi. Butun badan titrab, oyoq-qollar muzlab boshlaydi. Havo yetishmay tez-tez nafas oladi, bezovtalanib kuchli qorquv bosadi.

Kollapsning keyingi belgilari Koz oldi qorongilashib ketadi va korishi sustlashadi. Midriaz, fotoreaksiya sona boshlaydi. Tomir urishi pasaya boradi, taxikardiya rivojlanadi. AQB keskin tushib ketadi. Muskullar gipotoniyasi, hushini yoqota boshlaydi va tez yordam bermasa, kollaps komaga otadi. Olim!!!

Turli etiologiyali kollaps klinikasi Тоksik kollaps Sababi – otkir zaharlanishlar va intoksikatsiyalar; Kongil aynish va ketma-ket qusishlar; Diareya va organizmning umumiy suvsizlanishi. Infeksion kollaps Eptik shok paytida rivojlanadi; Tana harorati tushib ketadi; Bemor yotgan choyshab jiqqa hol boladi.

Kollaps tashxisi Zudlik bilan aniqlanishi kerak. AQB tushib ketadi, sopor va komaga otadi. Kollaps turli etiologiyali shoklarning ajralmas qismidir.

Turli etiologiyali kollaps klinikasi Kardiogen kollaps Yurakning otkir yetishmovchiligi va opka shishi simptomlari bilan namoyon boladi; Ogirroq kechadi; Sopor va komaga otadi; Prognoz yomon. Ortostatik kollaps Uzoq kunlar gorizontal holatda yotgan bemor ornidan turgach roy beradi; yengil kechadi; Bemor yana orniga yotsa, otib ketadi.

Коllapsda tez yordam Кislorod taminlanadi!Gorizontal holat taminlanadi! Bemor ustiga odeyal yopiladi, oyoq biroz kotarilgan holatda boladi!

Коllapsda tez yordam 1 Teri ostiga darrov 10 % li 2 ml kofein- benzoat natriy qilinadi. 2 Koll oid erit mal ar (reo mak rode ks), elek troli tlar (nat riy biko rban at, atse sol, disol ). 3 Ko lla ps da ra ja si ga qa ra b bu do ril ar ml mi qd or da oz - oz da n qu yil ad i.

Kollapsda volemik eritmalar Volemik eritmalar sirkulyasiya qiluvchi qon xajmini oshiradi va yurak faoliyatini qayta tiklaydi. Shu bois ular turli etiologiyali kollapslarda qilinadi. Kollapslarda natriy xloridning gipertonik eritmalari ham beriladi.

Shuningdek... Qon yoqotishlar sababli roy bergan kollapsda qon ketayotgan joy tezda aniqlanib, u darrov toxtatiladi. Bemorga qon va plazma quyilishi shart. Toksik etiologiyali kollapsda qoshimcha ravishda antidot terapiya otkaziladi.

Kardiogen etiologiyali kollapsda tez yordam 1 AQ B ni kot aris h uch un ven ada n vaz opr ess orla r (do pa min, nor adr ena lin) yub oril adi. 2 Dopami n bir daqiqa ga 200 mkg tezlikd a qilinadi yoki 0,2 % li 1-2 ml noradr enalin natriy xloridni ng izotoni k eritmas ida v/ iga yuboril adi. 3 Deya rli barc ha holat larda kislor od ham beril adi.

Коmа Ongli faoliyatning keskin buzilishi. Koma alohida kasallik emas, balki boshqa kasalliklarning ogir asorati. Komadan keyingi davr – bu olim.

Sopor nima? Hush biroz yengil darajada buziladi; Tashqi ta'sirlarga bolgan reaksiyalar saqlanib qoladi. Atrofdagilar gapini eshitadi-yu, biroq uning ma'nosini anglay olmaydi. Qorachiq, teri va pay reflekslari saqlangan boladi.

Sopor klinikasi 1 Tanasiga nina sanchsa, oyoq- qolini qimirlatadi. 2 B al an d ov oz da ga pi rs a ko zi ni oc ha di. 3 Ba'zi da yengi l topsh iriqla rni (qoli ngizn i kotar ing, kozin gizni ochin g, oyog ingiz ni tortin g) bajar adi.

Birinchi darajali koma Hush orta darajada buziladi. Ixtiyoriy, ya'ni maqsadli harakatlar qilmaydi. Savollarga javob bermaydi. Tashqi shovqinlarga javob reaksiyasi keskin pasayadi.

Ikkinchi darajali koma 1 H u s h k u c h li d a r a j a d a b u zi l a d i. 2 Tashqi ta'sirlarga javob reaksiyasi keskin pasayadi. 3 Korne al va kon'y uktiva l reflek slar hamd a qorac hiqlar ning yorug likka reaksi yasi keski n pasay adi.

Uchinchi darajali koma (chuqur koma) 1 Barcha tashqi ta'sirlarga javob reaksiyasi butunlay yoqoladi. 2 Korneal va kon'yuktival reflekslar umuman chaqirilmaydi. 3 Qorachiqlarning yoruglikka reaksiyasi butunlay sonadi. Midriaz. 4 Yutish reflekslari va mimik reaksiyalar yoqoladi.

Tortinchi darajali koma (terminal bosqich) Tola arefleksiya, muskullar atoniyasi, ikki tomonlama midriaz va gipotermiya. Yurak-qon tomir va nafas olish faoliyati tola buzilganligi bois, ular sun'iy tarzda boshqariladi. EEG – biofaollik yoq.

Glazgo shkalasi Glazgo shkalasi boyicha toplangan ballar Hush buzilishi turlari 15 ballHushi buzilmagan 13 – 14 ballKaraxtlik (somnolensiya) 9 – 12 ballSopor 4 – 8 ballKoma 3 ballМiya olimi

Komaning ogir asoratlari Dekortikatsion rigidlik (dekortikatsiya) Detserebratsion rigidlik (detserebratsiya) Apallik sindrom Surunkali vegetativ holat

E'tiboringiz uchun rahmat!

Муаллиф ҳақида Zarifboy Ibodullayev – tibbiyot fanlari doktori, professor. Toshkent tibbiyot akademiyasida ishlaydi. Olim 150 dan oshiq ilmiy asarlar muallifi. Uning Asab kasalliklari va Tibbiyot psixologiyasi darsliklari Yilning eng yaxshi darsligi sovriniga sazovor bolgan. Uning yirik asarlari Nevrologiya. Umumiy amaliyot vrachlari uchun, Epilepsiya va epileptik sindromlar, Asab va ruhiyat Insult va Koma nomli qollanmalari chop qilingan. Zarifboy Ibodullayev – tibbiyot fanlari doktori, professor. Toshkent tibbiyot akademiyasida ishlaydi. Olim 150 dan oshiq ilmiy asarlar muallifi. Uning Asab kasalliklari va Tibbiyot psixologiyasi darsliklari Yilning eng yaxshi darsligi sovriniga sazovor bolgan. Uning yirik asarlari Nevrologiya. Umumiy amaliyot vrachlari uchun, Epilepsiya va epileptik sindromlar, Asab va ruhiyat Insult va Koma nomli qollanmalari chop qilingan.