ОЛЖАС ОМАРҰЛЫ СҮЛЕЙМЕНОВ

Алғашқы жылдары Олжас Сүлейменов 1936 жилы Алматы қаласында әскери қызметкердің отбасында дүниеге келген. Олжас Сүлейменов жасында Алғашқы жылдары…

Ақынның балалық шағы қаһаролы соғыс кезіне тап келген. Бүкіл ел басына түскен қиыншилық, ауры жылдар оны арте есейтеді. "Атам қырық төртінші жилы көкірек ауруынан қайтыс баллоды. Жастығының астынан қиын-қыстау қаралы күндері жесін деп маған сақтаған бір үзім қара нанди тауып аллодық", - деп ақын өзінің балалық шағын ейске аллоды.

Өміpбаяны 1936 ж. Мамирдың 18 Алматыда дүниеге келген ж. С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің Геология факультетін, кейін А. М. Горький атындағы Әдебиет институты бітіреді жж. Казахстанская Правда ұнжариясының әдеби қызметкері, Қазақфилм киностудиясы сценаролық-редакцялық алқасының бас редакторы, Просторжурналының бөлім меңгерушісы болып жұмыстар атқарады жж. Қазақстан жазушылар одағы басқармасының хатшысы, сонымен бірге 1972 ж. Азия-Африка елдері жазушыларымен байланыс жөніндегі Қазақстандық көмитеттің төрағасы баллоды жылдары Қазақ КСР кинематография жөніндегі мемлекеттік комитетінің төрағасы жылдары Қазақстан жазушылар одағы басқармасының бірінші хатшысы баллоды ж. ақпанында халқаралық Невада-Cемей ядролық қаруға қарсы қозғалысының президенті баллоды ж. қазанынан Қазақстан Халық конгрессі партиясының төрағасы, құрметті төрағасы баллоды ж. сәуірде шақырылған ҚР Жоғарғы кеңесі төрағалығына ұсынылады, мәжілісте өз үміткерлігін талаппен алып тастайды жж. ҚР Жоғарғы кеңесінің Қоршаған орта және табиғаты пандалану комитетінің мүшесі ж. тамызынан бастап ҚР Италия республикасындағы, 1996 ж. сәуірінен Грекия республикасындағы, сендай-ақ Мальта республикасындағы төтенше және өкілетті елші міндетін атқарды.

Зерттеулері 1975 ж. жарық көрген «Аз и Я» кітабі түркі және славян халықтарының ежелгі жазба ейскерткіштеріне арналған. Тым-тым арғы, есть жоқ ескі замандағы ұлт пен ұлыстардың тілі, ғұрып-әдеті сөз болған бұл кітапті кейінгі зерттеушілердің тамаша қолғанаты, оқушылардың, қызығушылардың сүйп оқыр ғилымнамасы дуге болады. Әсіресе кітаптың Шумернама бөлімі оқырманды тың да, тілсім қиялдарға бастарды. Кітаптың соңы 1001 сөз аты этимологиялық сөздікке ұласып, бұрыңғыдан кемелдене түсті. «1001 сөз» жазу мен таңбаның тарихы туралы шығарма, кітап әрқилы мәдениеттің кездейсоқ, жеке дара панда болмастан бір- біріне тығыз байланыса отырып туылатынын, дамитынын осы 1001 сөзді дәйек ете отырып дәлелдуге тырысады ж. жарық көрген «Жазу тілі» кітабі тарихқа дейіңі мәдениетке көзқарас, мұнда автор шығандай шырқап сонату майя тілі мен қытай тілі арасындағы байланысты зерттейді. «Тaрихқа дейіңгі түркілер» кітабінда славян және түркі тілдерінің, этап айтқанда, көне қазақ жене көне орыс тілдерінің ежелгі өзара байланысы туралы айтылады. Жазушының ондаған жылдар бойы тынымсыз ізденуінің нәтижесінде табылған екі халықтың осындай әрекетке түсуіне қатысты материалдар көне қазақ тілі денег терминді алғаш рет қолдануға мүмкіндік берді. Кітапта бұл терминнің дұрыс екендігі толық дәлелденеді. Ақындығы «Біз жаңаша өлең жазуды Олжастан үйрендік» дейді Сергей Марков, бұл бокса Олжас өлеңдерінің тынысы өзгешелігін әйгілегендей жылғы тырнақ аллоды жинағы «Арғымақтар» кітабінан бері ол жиырма шақты жир жинағына автор баллоды. «Халықтың тарихы айналып келгенде ақынның үлесіне тиеді» дейді А. С. Пушкин, оқып отырсаңыз Олжастың өлеңдері қазақ халқының талой ғасыролық мұңы мен қуанышын, сыры мен сипатын айтады, енді сіз бір ақынның жирын ғана емес бір ұлттың сан ғасыролық сәлихалы тарихын аралағандай боласыз. Олжас өлеңдері қазақ пен орыс арасында ғана емес, Еуропа елдері, Кіші Азия, Қытай, Америка елдері арасында өзінің асқақ қазақы үнін аспандата саңқылдатады

Жыр жинақтары «Арғымақтар», Қазақтың мемлекеттік көркем әдеби баспасы, Алматы, 1961 ж. «Олжас Сүлейменов жинағы», Жазушы, Алматы, 1967 ж. «Қыш кітап», Жазушы, Алматы, 1969 ж. «Атамекен», Жазушы, Алматы, 1972 ж. «Каждый день утро», Правда, Мәскеу, 1973 ж. «Повторяя в полдень», Жазушы, Алматы, 1973 ж. «Круглая звезда», Художественная литература, Мәскеу, 1975 ж. «Берега. Определение», Жазушы, Алматы, 1976 ж. «Olzsasz Sulejmen versei» (мажар тілінде), Еуропа кёнивкадо, Будапешт, 1976 ж. «Тұңғыш космонавт», Жалын, Алматы, 1979 ж. «Sakalai virs smevlus» (литван тілінде), Бага, Вильнюс, 1980 ж. «Земля, поклонись человеку!» (түркімен тілінде), Магарыф, 1985 ж. «Свиток», Молодая гвардия, Мәскеу, 1989 ж. «Аргамак» (моңғол тілінде), Улань газар, Улаанбаатр, 1990 ж. «Айналайын», Жібек жолы, Алматы, 1996 ж. «Исправляя метафорой мир», Қаржы-қаражат, Алматы, 1996 ж. «Im Azimut der Nomaden», Интердрюк, Лейпциг, 1997 ж. Таңджамалы туындылары, Жібек жолы, Алматы, 2005 ж. «Olzhas Sulejmenow gedichte» (неміс тілінде), Қазақстан, Алматы «Fizikçinin Duası» (түрік тілінде), Ыстамбұл, 1976 ж.

Шығармалары Н ұ ролы т ү ндер, А., 1962; Қ илы қ ты т ү н, А., 1963; Мешін жилы, А., 1967; Та ң джамалы лирика, М., 1968; А қ дария аспанында, Таш., 1970; Атамекен, А., 1972; Қ алаулы қ айырма, А., 1973; Ж ұ мир ж ұ лдыз, М., 1975; К өң іл к ө кжиегі, А., 1976, 1980; Определение берега, А., 1979; Ас қ ардон асу, А., 1987; От января до апреля, А., 1989; Тюрки в доистории, А., 2002.

1974

октября. Официальный прием Посольства РК в Италии по случаю Дня Республики. Рим.

1 мая Коллектив Посольства РК в Италии. Рим

августа. Встреча в Папой Павлом- Иоаном II в Кастельгандольфо под Римом.

1997. Посвящение в Рыцари Милосердия. Рим.

Марапаттары Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығы, 1964 ж.; Бұкілодақтық Ленин комсомолы сыйлығы, 1967 ж.; Қазақ КСР мемлекеттік сыйлығы, 1972 ж.; Қазақстанның Халық жазушысы атағы, 1992 ж.; Тәуелсіз «Тарлан» сыйлығы, 2000 ж.