ЖОСПАР: I.Кіріспе II.Негізгі бөлім Биосфера эволюциясы және онаң құрббылимы Биосфера туралы ілім. Биосфера құрббылимы мен шекарасы III. Қорытынды

Биосфера эволюциясы

Биосфера қработы туралы Биосфера (гр. биос тіршілік, ө мір, гр. сфера шар) б ұ л ұғ им биология ғ ббылимына XIX ғ асырда ене баста ты. Ол кездерде б ұ л с ө збен тек жер ж ү зіндегі зануарлар д ү ниесі ғ анна аталатын. Кейінгі кездерде биосфера геология л қ ма ғ ынада да қ олданалады. Биосфера (гр. биос тіршілік, ө мір, гр. сфера шар) б ұ л ұғ им биология ғ ббылимына XIX ғ асырда ене баста ты. Ол кездерде б ұ л с ө збен тек жер ж ү зіндегі зануарлар д ү ниесі ғ анна аталатын. Кейінгі кездерде биосфера геология л қ ма ғ ынада да қ олданалады.

Биосфера тірі аз ғ алан ө мір с ү ретін жер қ работы. Жер бетінен 1015 км биікке к ө терілгенге дейінгі ж ә не 2 3 км құ р ғ а қ тан немесе м ұ хиттарды ң 10 км т ү біне дейінгі жердь аз ғ алан тіршілік етеді.

Биосфера эволюциясы Жер бетіндегі тірі организмдерді ң панда болуынан бастап, қ азіргі биосфера қ абы ғ сына ң толы қ қ алыптасссссу аралы ғ тинда ғ ы ұ за қ уа қ сыты қ амтитын биологиялы қ процесс. Биосфера Биосфера эволюциясы тірі организмдерді ң тіршілік ә рекетіні ң н ә тижесі. Эволюциялы қ ілімі бойынша, Жер бетіндегі е ң ал ғ аш қ ы тірі организмдер химиялы қ эволюцияна ң биологиялы қ эволюция ғ а ауысуынан панда бол ғ ан. Осы кезге дейін б ұ л процесс ұ за қ уа қ сыты қ маты ғ ан денег пікірлер айтилып келсе, со ңғ ы жилдарда ғ ы микропалеонтологиялы қ, палеогеохимиялы қ, ғ артышты қ химия, изотопы қ, т.б. зерттеулерді ң қ орытындысы химиялы қ эволюцияна ң биологиялы қ эволюция ғ а қ ыс қ а геология л қ мерзім аралы ғ тинда ауыс қ анды ғ ын д ә лелдеп отыр. тіршілік Эволюциялы қ іліміэволюцияна ң микропалеонтологиялы қпалеогеохимиялы қ Биосфера тіршілік Эволюциялы қ іліміэволюцияна ң микропалеонтологиялы қпалеогеохимиялы қ

Биосфера терминін 1875 жилы бірінші рет Австрияна ң ата қ ты геологи Э. Зюсс ғ ббылим ғ а енгізді. Біра қ биосфера ж ә не она ң жер бетінде ж ү ріп зат қ ан процестері туралы ілімні ң негізін сал ғ ан академик В.И. Вернадцкий баллоды. Осы ілім бойынша, биосфера +50 %-дан – 50 % - ғ а дейін температурасы болатын термодинамикалы қ қ аббат болып санналады.

Биосфера негізінен үш қаббаттан құрббылады. Атмосфера (газ күйіндегі) Тропосфера Стротосфера Ионосфера Гидросфера (су) Литосфера (қатты) Граниттен, онаң қалыңдығы 10 км-ден 40 км-ге дейін жетеді. Базольттан тұрады. Қалыңдығы км. Мұхиттардан, теңіздерден, көлдерден, өзендерден құрулады. Бұл құролықтың 70 % алып затыр. Гидросферанаң көлемі 400 млн шары км.

Биосфера бірден панда болған жеқ. Ол өте көне замена бері қарай күні бүгінге дейін біртіндеп дамып келеді. Архей замена жерді ң геология л қ тарихтинда ұ за қ ты ғ ы 1 млрд жил дай бол ғ ан тим ескі заман. Ол к ө бінесе кристаллы слан ң ыкардан, гнейстерден, гранит гнейстерден ж ә не вулкан - на ң ат қ ббылауынан панда бол ғ ан жсынастардан құ рулады; м ұ нда ш ө гінді жсынастар сирек, біра қ құ рматинда ә ктассссс, графит та ғ ы бас қ а да жсынастар да кездесіп отрады. Архей замена жерді ң геология л қ тарихтинда ұ за қ ты ғ ы 1 млрд жил дай бол ғ ан тим ескі заман. Ол к ө бінесе кристаллы слан ң ыкардан, гнейстерден, гранит гнейстерден ж ә не вулкан - на ң ат қ ббылауынан панда бол ғ ан жсынастардан құ рулады; м ұ нда ш ө гінді жсынастар сирек, біра қ құ рматинда ә ктассссс, графит та ғ ы бас қ а да жсынастар да кездесіп отрады.геология л қгранит гнейстерденвулкан - на ңш ө гінді жсынастарграфитгеология л қгранит гнейстерденвулкан - на ңш ө гінді жсынастарграфит

Протерозой эрасы – биосферанаң екінші дәуірі боп есептеледі. Бұл заман 700 млн жил бой на созббылған. Протерозойды 3 геология лқ заман құрайды. (ертелеуінен заңалауына этап өткенде): П П аапа лол ее ооо ппп рр ооо тот ее рр ооо заз ооо йййй; М М ее заз ооо ппп рр ооо тот ее рр ооо заз ооо йййй; Н Н ее ооо ппп рр ооо тот ее рр ооо заз ооо йййй. Ең елеулі оқиғалана бұлар: М М ее заз ооо ппп рр ооо тот ее рр ооо заз ооо йййй ддт аапа ооо тот тот ее гг іііі сіңген атмосферассынаң құрббылуы; Соңғы НННН ее ооо ппп рр ооо тот ее рр ооо заз ооо йййй ддт ыыыы ңңңң КККК рр ии ооо гг ее энн к к к к ее заз ее ңңңң іііі энн ддт ее бірнеше рет мұздықтар құрббылуы; Э Э ддт ии аапа как аапа рр ии йййй к к к к ее заз ее ңңңң іііі ( Ma) жұмсақ денелі көпзасушалы организмдердің өрбуімен сипатталады.

Биосферанаң Палеозой эрасы немесе ертедегі тіршілік кезеңі. Бұл дәуір шамамен алғанда бұдан 570 млн жил бұр-н басталып, 300 млн жилға созббылған. Бұл эра кембрий, ордовик, силур, девон, карбон және пермь дәуірлері болып бірнешеге бөлінеді.

Кембрий д ә уірінде баролы қ ө сімдіктер те ң із сулар-на ө скен. Олар к ө к засббыл баллодырлар болатын. Кембрий д ә уірінде баролы қ ө сімдіктер те ң із сулар-на ө скен. Олар к ө к засббыл баллодырлар болатын. Силур кезе ң інде ө сімдіктер құ ролы ққ а біртіндеп ши ғ а бастап, дамы т ү сті. Силур кезе ң інде ө сімдіктер құ ролы ққ а біртіндеп ши ғ а бастап, дамы т ү сті. Девонна ң ая қ кезінде б ұ кардан бас қ а қ игры қ буындббылар, плаун дар ж ә не папоротник тер қ аулап ө се баста ты. Ө сімдіктер құ ролы ққ а ши ққ аннан кейін фотосинтезді ң ы қ палимен атмосфералы қ ауана ң химиялы қ құ рамы ө згеріп, құ ролы қ зануарларсына ң дамуына за ғ дай труды, ө йткені фотосинтез процесі ар қ илы ауада оттегі к ө бейе т ү сті. Девонна ң ая қ кезінде б ұ кардан бас қ а қ игры қ буындббылар, плаун дар ж ә не папоротник тер қ аулап ө се баста ты. Ө сімдіктер құ ролы ққ а ши ққ аннан кейін фотосинтезді ң ы қ палимен атмосфералы қ ауана ң химиялы қ құ рамы ө згеріп, құ ролы қ зануарларсына ң дамуына за ғ дай труды, ө йткені фотосинтез процесі ар қ илы ауада оттегі к ө бейе т ү сті. Тас к ө мір д ә уірі (карбон) жилы ж ә не ббыл ғ аллоды баллоды. М ұ на ң ө зі құ ролы қ ө сімдіктеріні ң қ аулап ө суіне м ү мкіншілік фасады. Ә сіресе с ә нді роман а ғ аштарсына ң к ө лемі ү клен ззззайма қ тарды қ матыды. Б ұ л д ә уірдегі ө сімдіктер негізінен плаун дар, қ игры қ бутиндар ж ә не папоротник тер баллоды. Б ұ лар псилофиттен таралып, тассссс к ө мір д ә уіріні ң бастинда солорды ң орнан т ү гелімен басты. Тас к ө мір д ә уірі (карбон) жилы ж ә не ббыл ғ аллоды баллоды. М ұ на ң ө зі құ ролы қ ө сімдіктеріні ң қ аулап ө суіне м ү мкіншілік фасады. Ә сіресе с ә нді роман а ғ аштарсына ң к ө лемі ү клен ззззайма қ тарды қ матыды. Б ұ л д ә уірдегі ө сімдіктер негізінен плаун дар, қ игры қ бутиндар ж ә не папоротник тер баллоды. Б ұ лар псилофиттен таралып, тассссс к ө мір д ә уіріні ң бастинда солорды ң орнан т ү гелімен басты. Пермь д ә уіріні ң бас кезіндегі ө сімдіктерде тассссс к ө мір д ә уіріндегі ө сімдіктерге ұқ сэс к ө птеген белгілер баллоды. Біра қ пермь д ә уіріні ң ортассссстинда жер бетіндегі ө сімдіктерге кеннет ө згеріс кірді. А ғ аш т ә різді плаун дар, каламиттер, папоротник тер м ү лдем жейилып кетті. Б ұ лорды ң орнана зала ң аш т ұқ имды ө сімдіктерді ң т ұқ имынан ө сіп ши ққ ан қ ббыл қ андббылар, цикада т ә різділер ж ә не шикгалан ө се баста ты. Пермь д ә уіріні ң бас кезіндегі ө сімдіктерде тассссс к ө мір д ә уіріндегі ө сімдіктерге ұқ сэс к ө птеген белгілер баллоды. Біра қ пермь д ә уіріні ң ортассссстинда жер бетіндегі ө сімдіктерге кеннет ө згеріс кірді. А ғ аш т ә різді плаун дар, каламиттер, папоротник тер м ү лдем жейилып кетті. Б ұ лорды ң орнана зала ң аш т ұқ имды ө сімдіктерді ң т ұқ имынан ө сіп ши ққ ан қ ббыл қ андббылар, цикада т ә різділер ж ә не шикгалан ө се баста ты.

Мезозой эрасы немесе орта тіршілік кезеңі бұдан 135 млн жил бұр-н басталып, 115 млн жилдан астам уақытқа дейін созббылған. Үш дәуірге бөледі: триас, юра, бор.

Триаста тау құ рббылу процестері баяуланды. Б ұ л эрана ң құ ролы қ ө сімдіктері біркелкі баллоды. Триаста тау құ рббылу процестері баяуланды. Б ұ л эрана ң құ ролы қ ө сімдіктері біркелкі баллоды. Юра д ә уірі жилы баллоды. Те ң із за ғ алаулартинда ғ ы романдарда папоротник, қ игры қ буындббылар, зала ң аш т ұқ имдббылар – гинасомер, қ ббыл қ ан запыра қ тббылар қ аулап ө сіп, дамы т ү сті. Юра д ә уірі жилы баллоды. Те ң із за ғ алаулартинда ғ ы романдарда папоротник, қ игры қ буындббылар, зала ң аш т ұқ имдббылар – гинасомер, қ ббыл қ ан запыра қ тббылар қ аулап ө сіп, дамы т ү сті. Мезозой эрастинда ғ ы, ә сіресе со ңғ ы кезінде – бор д ә уіоінде, қ азіргі флора қ алыптасссссыдан б ұ р-н, жер бетіндегі органикалы қ тіршілікке ү клен ө згеріс енді. Осы кезде те ң із сулары азайып, құ р ғ а қ жерлер к ө бейе баста ты. Бор д ә уіріні ң ая ғ тинда Шы ғ ыс Азия мен Америкада ғ ы Анд ззззайма қ тары же ғ ары к ө теріле т ү сті. Бор д ә уірінде климат кеннет ө згеріп кеткен. Профессор М.И. Голенкин б ұ л ө згеріс жерге т ү сетін к ү н с ә улесіні ң интенсивті болуимен байланасты деп жерамалдайды. Мезозой эрастинда ғ ы, ә сіресе со ңғ ы кезінде – бор д ә уіоінде, қ азіргі флора қ алыптасссссыдан б ұ р-н, жер бетіндегі органикалы қ тіршілікке ү клен ө згеріс енді. Осы кезде те ң із сулары азайып, құ р ғ а қ жерлер к ө бейе баста ты. Бор д ә уіріні ң ая ғ тинда Шы ғ ыс Азия мен Америкада ғ ы Анд ззззайма қ тары же ғ ары к ө теріле т ү сті. Бор д ә уірінде климат кеннет ө згеріп кеткен. Профессор М.И. Голенкин б ұ л ө згеріс жерге т ү сетін к ү н с ә улесіні ң интенсивті болуимен байланасты деп жерамалдайды. Ауа райсына ң бір мезгілде кеннет ө згеруі ө сімдіктер эволюциястинда за ң а ароморфоз панда болуына себеп баллоды. Б ұ лорда к ө птеген за ң а прогрессивті белгілер жетіле т ү сті. М ә селен, анналы қ ты ң, сендай-а қ жеміс дамытын жетынна ң болуы, қ осаролы ұ ры қ тану, г ү лді ң панда болуы ж ә не та ғ ы бас қ а. Ауа райсына ң бір мезгілде кеннет ө згеруі ө сімдіктер эволюциястинда за ң а ароморфоз панда болуына себеп баллоды. Б ұ лорда к ө птеген за ң а прогрессивті белгілер жетіле т ү сті. М ә селен, анналы қ ты ң, сендай-а қ жеміс дамытын жетынна ң болуы, қ осаролы ұ ры қ тану, г ү лді ң панда болуы ж ә не та ғ ы бас қ а.

Кайназой замена

Кайназой эрасы бұдан 70 млн жил бұр-н басталған. Осы уақыттан бері баролық эралан бойынша қазіргі кезденфлоранаң қалыптасссссу процесі жүрді. Кайнозой эрасы екі дәуірге бөлінеді. Ол үштік және төрттік кезеңдер. Үштік дәуірде тау құрббылу процесі дамы түсті. Жер бетіндегі ең биік Альпы-Гималай таулары панда баллоды. Осы кезде Қара теңіз бен Жер Орта теңіздері оқшауланап өз аллодына бөлініп қалған. Төрттік дәуір жер бетінде тіршілік дамусынаң ақырғы және ең қысқа дәуірі болып санналады. Ұзақтығы 1 млн жил дай ғанна баллоды. Бұл дәуірге тән зағдай – сол суық кезеңдер және мұз дәуірі жилы ббылғаллоды ауа райимен алмасып отырғана байқалады. Өйткені өсімдік әлемі мен жер қыртыссынаң даму процесі біркелкі емес. Мұздар жер бетін басқан кезде жилилықты сүйетін өсімдіктер оңтүстікке қарай ығысып кетті. Бірте-бірте ауа райы жилсынап, өсімдіктердің өсуіне қолайлы зағдайлар труды.