О РЫНДАҒАН: БОЛАТБЕКОВА А.Б АХМЕТОВА Т.А ТОБЫ: ТКШИ ТЕКСЕРГЕН: ІЗБЕРГЕНОВА М.М Материалдарды сосу кезінде алсынатсын жартылай ж ә не бір циклді сипаттамалар

Профессор Кукин Г.Н физико-механикалы қ қ асиеттерді ү ш топ қ а б ө леді: 1 Жартылай циклді сипаттамалар 2 Бір циклді сипаттамалары 3 К ө п циклді сипаттамалары

Жартылай циклді сипаттамалар Талши қ тар мен жіптерді то қ дыма ө ндірісінде ө ндіргенде немесе қ алдану кезінде ә р т ү рлі деформациялар ішінде сосу деформациясы босым кездеседі. Сонды қ тан жартылай цикл бойсынша оларды созыв ү згенде жартылай циклді сипаттамалар алсынады.Жартылай циклді сипаттамаларды жала ң қ аббат жіптер ү шін РМ-3-1 ж ә не ташлы қ тар ү шін ДШ-М динамометрлерінде анны қ тайны.

К ө п циклді сипаттамалар Талши қ тар мен жіптер ж ә не олардан сажал ғ ан б ұ йымдар ә рт ү рлі технологиялы қ операциялардан ө ткенде бірнеше рот сосу деформация ссына тап болады. Деформацияны ң м ұ ндай т ү рі олар ү шін к ү нделікті кездеседі. Созу деформация ссыны ң н ә тижесінде ташлы қ тар мен жіптерді ң бойсында к ө п ө згерістер туады. К ө п циклді сипаттамаларды жіптер мен ташлы қ тарды бірнеше о ң да ғ ан бірнеше ж ү здеген, мы ң да ғ ан сосу циклсынан ө ткеннен кайін анны қ тайны.

Бір циклді сипаттамалар Тоқдыма бұйымдар сыртқы күш әсерінен үзілетін толық бір цикл бойсынша «жүкету - жүктен босату - демалдыру» ссынағсында олардың сосу деформация ссына төзімділігін бір циклді сипаттамаларымен аннықтайны. Тоқдыма бұйымсының құрамсындағы ташлықтар мен жіптердің бойсындағы деформациялық өзгерістер релаксациондық процестермен сипатталсынады. Киімге қолданатсын маталарға жүктеме азырақ әсер етеді. Тігін бұйымдарсын дайсындауда үзу күшіне 1-2% және киімді кию кезінде 5- 15% үзу жүктемесі әсер етеді. Жүктеме және жүктен босату демалыспен кезектесе отырып әсер эткинде материалдардың құрилымы бұзилып, әлсірейді және тігін бұйымдарсының сыртқы көрінісін нашарлатады. Тоқдыма материалдарсының бір циклді сипаттамалар ерекшелігі жақсы сипатталған релаксационды процесс және деформация кезіндегі көрінісі болып табылады. Бұл ерекшелік көбінесе материалдың өшлемдері мен пішіндерінің тұрақтилығы және тігін бұйымдарсының сапассын аннықтайны.

Тігін б ұ йымдарсын дайсындау мен пайдалану процестері, ж ү ктеме релаксация ссыны ң спиттамалары ү клен ма ғ сына береді, ө йткені олар созыв ғ ан материалдарда болатсын құ рилысты қ сипаттама болады. Б ұ л материалды ң құ рилыссында ғ ы ө згерістер тігін б ұ йымдарсында ғ ы деформация дан кай ң нг ң б ө лшктерді ң ө шлемі мен пішін ұ стамдыры ғ сын анны қ тайны. Текстиль материалдарсына ү зілу к ү шінен азыра қ к ү ш т ү скен кездегі деформацияны ң кернеулік жа ғ дайсыны ң ө згеру за ң дыры ғ сын материалдар ғ а бір циклды зерттеу ж ұ мыссын ж ү ргізу ар қ илы анны қ тау ғ а болады. Б ұ л кезде деформация «ж ү кету-босату-демалту» циклі бойсынша ж ү ргізіледі. К ө птеген ә дістемелерді ң ішінен к ө бінесе келесі ә дістемелерді ң т ү рлері қ олданнылады:

Циклды ң екі жартыссында т ұ ра қ ты параметр ротінде деформация болады, ал ши ғ у процессінде ж ү ктеме болып табылады. 1 Циклды ң екі жартыссында т ұ ра қ ты параметр ротінде ж ү ктеме, ал ө шлем бірілігі ротінде деформация болады. 2 Бірінші б ө лікте т ұ ра қ ты параметр ротінде деформация, ө шлем бірілігі ротінде ж ү ктеме. Ал екінші б ө лікте т ұ ра қ ты параметр ж ү ктеме, ал ө шлем бірілігі материалды ң деформациясы болып табылады. 3