Медицина факультеті. « Адам патологиясы» кафедрасы

Кіріспе Негізгі бөлім 1.Өкпе эмфиземасы 2. Этиологиясы және патогенезі 3.Өкпе эмфиземасында болатын өзгерістер 4.Өкпе эмфиземасының патоморфологиялық жіктемесі 5.Клиникалық көрінісі 6.Өкпе эмфиземасының патологиялық анатомиясы Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

Өкпе эмфиземасы-альвеолалар қуысының кеңеюімен және альвеолалар мен респирациялық бронхиолалар қабырғаларының деструкциялық бұзылыстарымен сипатталатын патологиялық процесс. Эмфиземаның даму механизміне қарап біріншілік және екіншілік, таралуы бойынша диффузный және жергілікті түрлерін ажыратады. Ацинустық морфологиялық өзгерістері бойынша эмфизема: панацинарлы (ацинустың барлық бөліктерінің бұзылуы), центриацинарлы ( ацинустың ортасындағы респираторлық бронхиолалардың бұзылуы) және периацинарлы ( ацинустың шеткі аймақтарының бұзылуы), тыртық жанындағы және буллезді болып бөлінеді.

Альвеолалардың және альвеолалық тармақтардың ішінде қысымның биіктеуі «ауаның қамалу» феномені. Бұл кірген және шығатын ауаның арақатынасының бұзылысынан болады. Мұндай жағдай созылмалы бронхите, бронхтық астма да,ұзақ жөтелде, шины үрлейтіндерде кездэсседі. Альвеолалар мен альвеолалық тармақтар қабырғасының осалдануы. Эмфиземада, фермент термин бұзылуынан, өкпе тінінде эластиннің мөлшері 2.5 эссе азаюы анықталған. Өкпе тінінің осалдығына әкалетін протеаза-антипротеаза, оксидант- антиоксидант жүйелерінде тепе-теңдіктің бұзылысы Шылым шегу. Шылым шегетіндерде өкпе эмфиземасы 15 эссе жиі. Темекінің түтіні терминальды бронхиолардың, альвеолардың айналасына макрофактордың жиналуына әкаледі. Жиналған макрофактор нейтрофилдердің келуіне септігін тигізеді. Бұлардан бөлінетін ферментер деструкциялық әсер етеді. Өзге агрессиялық факторлар. Паллютанттар,күкірт диоксиді,азот диоксиді, қара түтін, озон, аэрозольдік дәрілер.

Альвеолалар мен альвеолалық тармақтар көлемдерінің ұлғаюы; қалыптыда диаметрі 250 мкм бокса, ол мкм-ға дейін ұлғаяды. Аса керілуінен альвеолааралық қалқалар тесіліп жыртылады, альвеолалар бір- біріне қосылады, одна аулы қуыстар түзіледі. Альвеолааралық қалқаларда капиллярлық арналардың жойылуы. Мұның барлығы тыныс шамасыздығына әкаледі.

Біріншілік эмфизема Эмфиземаның жеке нозологиялық түрі. Ол ешқандай басқа сырқаты жоқ өкпеде домиды. Оның туындау себептеріне өте зиянды аэрозолдық және қоспалардың ауамен бірге өкпеге енуі,антитрипсіннің тапшылығы,протеазалар- ингибиторлар жүйесіндегі тепе- теңдіктің бұзылуы жатады. Егер антитрипсін жеткілікті болмаса, белокты ыдыратушы ферментер (протеаза) осы жердегі өкпе ткані, эластикалық талшықтарды, альвеола іргесін тікалей бұзады. Өкпе өзінің серпімділік қасиетін жоғалтып, альвеола іргесі жұқарады. Осыдан альвеолалар көлемі ұлғайып өкпе эмфиземасы домиды.

Екіншілік өкпе эмфиземасы Қабыну ошақтарында пайда болған шырышты тығын клапанды механизмнің пайда болуына, яғни ауаның тек бір жаққа қарай өтуіне себеп болады. Негізінен обструктивті бронхит пен бронхиолитке байланысты домиды.

Негізгі белгілері ентікпе, пысылдап домалу. Эмфиземасы бар науқастардың тынысы ерекше өзгереді: домалуы қысқарып, дом шығару ұзарады және домін томпайтқан еріндерінің арасынан үрлеп шығарады. Мұндай адамдар шырақты үрлеп сөндіре алмайды. Біріншілік эмфизема да ентікпе жөтелсіз, ал екіншілік түрінде бронхитке байланысты жөтелдің болуы міндетті. Біріншілік эмфизема басталған шақта науқастың тері жамылғылары қалыпты немэссе қызғылт. Өйткені бұл кезде гипервентиляцияға байланысты қан оттегіге қаныққан және перфузия айтарлықтай бұзылмаған. Жүре бара резервтік мүмкіндіктердің төмендеуінен науқас альвеолалық гиповентиляцияға түседі, гиперкапния мен цианоз пайда болады. Екіншілік эмфиземаға диффузный цианоз тән. Басында цианоз қол аяқтың дистальды бөліктерінде байқалады. Гипоксия мен гиперкапния күшейе кале беттің, еріннің, тілдің цианозы пайда болады. Дене бітіміне бірден қарағаннан эмфиземаның белгілері көзге түседі: күбі тәрізді куеде, қысқа мойын, көтерілген иық, қабырғалар мен бұғаналардың горизонтальды орналасуы, қабырғааралықтарының кеңеюі, эпигастрий бұрышиның доғалануы. Перкуссия арқылы өкпе ұштарының биіктеуі, крениг кеңістігінің кеңеюі, төменгі шектерінің төмендеуі анықталады. Негізгі белгілері ентікпе, пысылдап домалу. Эмфиземасы бар науқастардың тынысы ерекше өзгереді: домалуы қысқарып, дом шығару ұзарады және домін томпайтқан еріндерінің арасынан үрлеп шығарады. Мұндай адамдар шырақты үрлеп сөндіре алмайды. Біріншілік эмфизема да ентікпе жөтелсіз, ал екіншілік түрінде бронхитке байланысты жөтелдің болуы міндетті. Біріншілік эмфизема басталған шақта науқастың тері жамылғылары қалыпты немэссе қызғылт. Өйткені бұл кезде гипервентиляцияға байланысты қан оттегіге қаныққан және перфузия айтарлықтай бұзылмаған. Жүре бара резервтік мүмкіндіктердің төмендеуінен науқас альвеолалық гиповентиляцияға түседі, гиперкапния мен цианоз пайда болады. Екіншілік эмфиземаға диффузный цианоз тән. Басында цианоз қол аяқтың дистальды бөліктерінде байқалады. Гипоксия мен гиперкапния күшейе кале беттің, еріннің, тілдің цианозы пайда болады. Дене бітіміне бірден қарағаннан эмфиземаның белгілері көзге түседі: күбі тәрізді куеде, қысқа мойын, көтерілген иық, қабырғалар мен бұғаналардың горизонтальды орналасуы, қабырғааралықтарының кеңеюі, эпигастрий бұрышиның доғалануы. Перкуссия арқылы өкпе ұштарының биіктеуі, крениг кеңістігінің кеңеюі, төменгі шектерінің төмендеуі анықталады.

Өлікті ашып көргенде өкпелердің ашық сұр түсті, ауаға толы көкірек қуысын толық алып жатқанын байқаймыз, кескенде қышырлаған дыбыс шығады. Микроскоппен тексергенде бронхтарда созылмалы қабыну процестерін, альвеола іргесінің фиброзный, осы жердегі эластикалық талшықтардың жұқара созылғанын,капилляр санының азайып кеткендігін көреміз. Альвеолалар тайызданып, респираторлы бронхиолалар кеңейіп қалады. Осы өзгерістер нәтижесінде қанның өкпе артериясы жүйесінен жүрекке өтуі қиындайды.

Емнің негізгі бағыттары: Бронхолиттік ем, босым қолданылатындар: теофиллин және антихолинергиялық дәрмектер: атровент т.б Біріншілік эмфизема да антитрипсин тапшылығы анықталса, протеолиз ингибиторларын қолданып көреді: контрикал Б, горло кс Б., натрий хлориді изотониялық ерітіндісінің 200 мл қосып вена ішіне тамшылатады; осы мақсатта 5% аминокапрон қышқылы ерітіндісінің 100 мл, жаңа тоңазытылған плазманың трансфузия сын жасайды. Тыныс қимылында диафрагманың қатысуын арттыратын тыныс жаттығулары; Аса ірі буллалар болғанда операциялық ем.

Өкпе эмфиземасы альвеола тармақтарының бұзылысымен, қуысының кеңеюімен көрінетін патологиялық үрдіс. Дамуы бойынша біріншілік және екіншілік болып бөлінеді. Өкпе эмфиземасының әр түрі өзінің клиникалық белгілерімен ерекшеленеді. Мәйітті ашып қараған кезінде өкпенің куеде клеткасының тұтастай бетін алыпжатады, кейде қабырға іздері анықталады, түсі ақ сұр түсті. Емінде бронхолиттік ем қолданылады. Дәрігердің тағайындауымен арнайы тыныс жаттығулары жасалынуы мүмкін.