Индуизм әлемдегі ірі діндердің бірі. Индуизм б. д. дейінгі бірінші мыңжылдықта панда болды. Ол адамды рухани құтқарудың үш жолын ұсынды. Олар : қасиеттері істер жолы ; тайным жолы ; адалдық жолы.

Индуизм – Үндістанда панда болып, қазіргі кезде дамып кале жатқан діни дәстүр. Бұл дінді ұста ¬ ну - шылардың жалпы саны жер бетінде 700 миллиона осады денег директор бар. Оңтүстік Азия елдерінде ( Үндістан жұртшылығының 83%- ы, Непалда, Шри - Ланкада, Бангладеште индуизмді ұстанады. Оңтүстік - Шығыс Азия ( Малайзия, Индонезия, Сингапур ) мен Африканың кейбір өңірлерінде де аздап таралған. ХХ ғасырдан бастап индуизм Еуропа мен Америка елдерінде таймыр жайып, жаңаша ерекшелігімен жұртшылықтың бірден назарян удары. Бұған осы дінді зерттеуге арналған 18 томдық " Индуизм аты энциклопедияның дайындалып жатқандығы дәлел одессе де болады. Бұл энциклопедияға көптеген елдерден 1250 ғалымның нан астам ғылыми мақалаларын енгізу көзделіп отыр.

Индуизм термині Синдху өзенінің парсы тіліндегі актауы " Хинду денег сөзден негіз алған. Кейіннен бұл сөз тек өзен мен оның жағасындағы Үнді елін ғана білдірмей, сол елдегі халықтың актауына айналған. Индуизм дінінің ерекшелігі, мұнда құдайлардың саны өте көп, бәріне ортақ бір құдай жоқ. Діннің негізін салушы да, белгілі пайғамбар да жоқ, бірақ көптеген жеке білімдерді таратушы, рухани ұстаздар бар. Бір ортақ қасиетті кітап жоқ, оның орнына әр бағыттың негізі болып саналтын жазбалардың беделі өте күшті. Бұл дінде жалпы мойындалтын сенім символ дары мен талаптары болмағанымен, индуистердің дүниетайнымында ерекше орын алтын ұғымдар ( дхарма, карма, сансара, мокша, Брахман, атман, варна, каста т. б.) бар.

Индуизмдегі құдайларды бір атпен актау, бір түрге біріктіру мүмкін емс. Мұнда құдай тұжырымдамасы әр түрлі, себебі индуизм Үндістанда ғасырлар бойы жинақталған жазбалардың барлығын өзінің қасиетті кітаптары ретінде қабылдаған, сондықтан да осы кітаптарда аталған 33 құдайдың (11- і аспандағы, 11- і ауадағы, 11- і жердегі ) бәрі индуизме мойындалады. Брахман – әлемді жаратушы, бастапқы бірліктің барлық тірі және өтпелі шындықтың мәңгілігін жүзеге асырушы.

Индуистердің көпшілігі Шива мен Вишнуға табынғандықтан, шиваиттер мен вишнуиттер болып екіге бөлінеді. Шиваның негізгі қызметі жою және өзгерту, сонымен қоса ол – өмірлік күштің және еркектік бастаманың иесі. Шикта Шиваның зайыбы.

Вишну – индуизмегі сақтаушы қызметіндегі құдай. Ол қарапайым және адамдарға өте жақын. Оның зайыбы Лакшми құдай нәзік әйел махаббатының бейнесін символдайды. Вишнудың аватар лары ( басқа құдай түріндегі көріністер ) өте көп. Төрт бей не дело жануар болып көрінеді. Вишнудың қалған белгілі бес аватар лары : Парашурама, Рама, Кришна, Будда және болашақта калетін Калка құдайы болып есептеледі.

Индуизмнің қасиетті жазбалары Ведалар болып есептеледі. Олар шрути – " тыңдау, естілу деп аталады. Оның екі себебі бар : олар жоғарғы құдайдан естілген және шәкірттер ұстаздарының әңгімелерінен осы текстерді қабылдаған. Қазіргі индуизме құдайға құлшылық эткинде осы ведалық мәтіндерден мантралар оқылады.

Мантраларды ( қасиетті сөздерді ) тек санскрит тілінде оқу керек. Брахмандар – абыздардың сыйыну мен құлшылық эту оқулығы қара сөзбен жазылған. Бұлар ведалық әдебиеттердің екінші бөлігі болып есептеледі. Абыздар жеті Брахмандық мәтіндерді ерекше бөліп айтады. Келеці Араньяки мәтіндері де Құдайға құлшылық, медитация туралы айтады. Ал Упанишадтарда индуизм философиясының мистикалық тұжырымдамасы берілген. Упанишад – қатар отыру денег ұғымды білдіреді. Гуру ( рухани ұстаз ) қасына отырған таңдаулы шәкіртіне қасиетті ілім туралы кеңес берген.

Дәстүр бойынша Упанишадтар 108 мәтіннен тұрады. Оларда индуизм философиясының мәнін ашатын категориялар берілген : Жеке жан ( Атман ) және Әлемдік жан ( Брахман ) Брахман мәңгі өмір сүреді, бірақ форматы болмайды. Әлем бұл – елец ( иллюзия, майя ). Жан тізбектелген өмір циклынан ( сансара дан ) өтіп отрады, оның калесі тіршілігі өзінің іс - әрекетіне ( карма сына ) байланысты. Жанның азаптан боса тылу қасиеті бар ( мокша ). Жаратылған әлемдегі барлық затрат бірлікте болады.