Қорқыт ата атындағы қызылорда мемлекеттік университеті Тақырыбы: Сүтті бағыттағы ешькілер Орындаған:Шамшадинов.Н Тобы:ТПЖ 16-1

Жоспары Сүтті бағыттағы ешькілер Ешкі сүтінің пандасы Жоспары Сүтті бағыттағы ешькілер Ешкі сүтінің пандасы Ешкі сүтінің құрамы, қасиеттері және тағамдық құндылығы. Ешкі сүтінен өндірілетін өнімдер

Сүтті ешькілер, негізінен сүт өндіру мақсатында өсіріледі. Сүтті ешькілерге законен, горький, мегрел, тоггенбург, мальта, нубия, т.б. тұқымдар жатады. ТМД аймағында кездэссетін сүт бағытындағы ешькілер шартты түрде екі топқа бөлінеді. Бірінші топқа Рэссейдіңеуропалық бөлігі мен Украинада, екінші топқа Қазақстан мен Орта Азияда таралған ешькілер жатады.сүт ТМДешькілер РэссейдіңеуропалықУкраинадаҚазақстан Алғашқы топтағылар негізінен ақ түсті, ірі денелі, берік бітімді, тоқал болып келеді. Азықтандыру-бағылу жағдайларына байланысты ешькілердің салмақтары 40 – 55 кг-ға, текелері 60 – 75 кг-ға, ешькілерінің маусымдағы (10 – 11 ай) сүттілігі 450 – 1000 кг-ға, смайлығы 3,7 – 4,2%-ға жетеді. Төлшеңдігі мен төлдерінің өсіп-жетілу қарқыны жоғары.тоқал

Екінші топтағы ешькілер түр-түсі, дене бітімі бойынша бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленеді. Ерэссек ешькілер 38 – 45 кг, текелер 50 – 60 кг салмақ тетрады, мүйізділері де, тоқалдары да кездэсседі. Қылшық ұзындықтары түрліше, түбіт өнімділігі 100 – 200 г аралығында болады. Ешкілердің төлшеңдігі 150 – 180%-ға, суалғанға дейінгі (6 – 8 ай) сүттілігі 250 – 400 кг-ға, майл. 4,0 – 5,6%- ға жетеді. Қазіргі уақытта Қазақ қой шаруашылық ғылыми-зерттеу институтының ешькі өсіру және асылдандыру бөлімінің ғалымдары жергілікті ешькілердің өнімділігін арттыру мақсатында оларды сүттілігі 2000 – 2300 кг-ға жететін законен ешькілерінің текелерімен будандастыру жұмыстары қолға алынды.қой шаруашылықбудандастыру Екінші топтағы ешькілер түр-түсі, дене бітімі бойынша бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленеді. Ерэссек ешькілер 38 – 45 кг, текелер 50 – 60 кг салмақ тетрады, мүйізділері де, тоқалдары да кездэсседі. Қылшық ұзындықтары түрліше, түбіт өнімділігі 100 – 200 г аралығында болады. Ешкілердің төлшеңдігі 150 – 180%-ға, суалғанға дейінгі (6 – 8 ай) сүттілігі 250 – 400 кг-ға, майл. 4,0 – 5,6%- ға жетеді. Қазіргі уақытта Қазақ қой шаруашылық ғылыми-зерттеу институтының ешькі өсіру және асылдандыру бөлімінің ғалымдары жергілікті ешькілердің өнімділігін арттыру мақсатында оларды сүттілігі 2000 – 2300 кг-ға жететін законен ешькілерінің текелерімен будандастыру жұмыстары қолға алынды.қой шаруашылықбудандастыру

Ерте заманда Амалфея аты ешькінің сүтімен Зевс құдайын емізген денег аңыз бар. Сол замена бері ешькі сүті ерекше қасиетті деп санна лады. Сонымен қатар, ертеректе ауры науқастан кейін қалыпқа колу үшін ешькі сүтін ішкен кен. Ежелгі Римде ешькі сүтімен бауры ауруын емденег. Ешкі сүті әлемде кең танымал, бірақ осы сүтті пандаланудан көш бастап тұрғандар – Азия елдері ішіндегі Үндістан, Бангладешь, Пәкістан және Жерорта теіңізі жағалауындағы елдер – Португалия, Испания, Франция, Грекия, Италия болып табылады.

Құрамы > Энергетикалық құндылығы – 66,7 ккал, ақуыздар – 3 г, майлар – 4,2 г, көмірсулар – 4,5 г. > Сиыр сүтіне қарағанда ешькі сүтінің түсі аппақ болады. Ал оның құрамында қырықтан астам биологиялық компонент бар. Ең маңыздылары - А, С, В1, В2, В6, В12 витаминдері, аминқышқылдары, ферментер мен микроэлемент тер. Сиыр сүтінің құрамында аз кездэссетін элементтер ешькі сүтінде өте мол. Бір ғанна кобальт басқа жануарлардың сүтіне қарағанда ешькі сүтінде 6 эссе жоғары болады. Кобальт ағзадағы қан айналымды жақсартып, зат алмасу процесіне жағымды әсер етеді.

> Ешкі сүтіндегі тағы бір маңызды элемент – калий. Бұл жүрек-таймыр жүйесінде ақауы бар жандарм үшін ең қажетті элемент. > Калий мен магний ағзадағы зиянды элементтер – стронций мен радионуклидтерді шығаруға көмектэсседі. Сондықтан үлкен қала тұрғындарына ешькі сүтін ішу ұсынылады. > Магний жетіспеушілігі қауіпті ауруларға әкеп соқтыруы мүмкін. Адам ағзасы тәулігіне 400 мг магний қажет етеді. Осы қажеттілікті ешькі сүтінен алиса, холестеринді азайтып, бүйрекке тасс жиналуының алтын аллоды. Сондай-ақ қан қысымы қалыпқа келеді. > Ешкі сүті альбуминге бай болғандықтан, құрамындағы ақуыз ағзаға тез сіңеді.

Емдік қасиеті > Ешкі сүтін Гиппократ құрт ауруымен аурығандарға ем ретінде ішуді ұсынса, Ибн Сина айналасындағыларға: «Балаларыңның алтында қартайып, мүсәпір халге жеткілерің келмэссе, ешькі сүтін ішіңдер» деп, ұзақ жасауға пандасы зорь кенін этап өткен кен. > Педиатрияда жаңа туған нәрестенің іш жүруін қалыпқа келтіру үшін ең бірінші ешькі сүтін береді және анна сүтін алмастыра аллоды, бірақ баланы анна сүтінен айырмағаныңыз жөн. > Артық салмақ тасстағысы келетін жандармға да ешькі сүтін ішу ұсынылады. Оның құрамындағы май адам денесіне артық май болып жиналмайды. > Суық тигенде де пандасы мол. > Онкологиялық аурулардың алтын аллоды. > Аяғы ауры келіншоктер ешькі сүтін ішсе, баланың қаңқасы, тістері жақсы демиды.

Ешкі сүті жоғары азықтық және биологиялық құндылығы бар ерекше тағам өніміне жатады. Өзінің физикалық-химиялық қасиеттері мен дәміне сайт ешькі сүтінің сиыр немэссе басқа да ауыл- шаруашылық жануарларының сүтімен салыстырғанда тиімді айырмашылықтары мол. Ешкі сүті де сиыр сүтіндей ка­зеиндік топқа жатады. Бірақ ешькі сүтінде сиыр сүтіндегі аллергиялық серпіндердің көзі санналатын альфа-ls-казеин жоқ. Сондықтан ол сиыр сүтіне аллергиясы бар адам­дар үшін ұсынылады. Құра­мында бета-казеин мол болуына байланысты, ешькі сүті әйелдердің мешьок сүтіне жақын. Ешкі сүті нәруыздарының көпшілігінің құ­рамында альбуминнің мол көлемі болуына байланысты, құрамдас бөліктерге ыдырайды, яғни қоры­тылмаған күйінде сіңбей, ұсақ үлпектер түрінде ұюға ұшырайды. Сондықтан ол ағзаға жеңіл сіңіп, ас қорыту жүйесінің бұзылуына жол бермейді. Құрамында лак­тозаның төмен мөлшері (сиыр сүтінен 13% кем, әйелдердің ем­ шок сүтінен 41% кем) болуы бұл өнімді лактоза жеткіліксіздігі бар адамдар үшін қолдануға мүм­кін етеді. Ешкі сүтіндегі май ағзаға жақсы сіңіріледі және 4,0-4,4% смайлылықта ешькі сүті 100 пайыз сіңеді. Ешкі сүтінде адам ағза­сы­ның тіндерінде холестерин жи­налуына қарсы тұратын ерекше метаболикалық қасиеті бар және ағзаның қорғаныс қызметін арттыратын қанықпаған смайлы қышқылдардың 67 пайызы бар. Жоғарыда келтірілген артық­шылықтарынан басқа ешькі сүтінде көп кальций (143.0 мг), магний (14.0 мг), фосфор (89.0 мг), мар­ганец (17.0 мкг), мыс (20.0 мкг), А (0.1 мг), В (0.04 мг), С (2.0 мг) жә­не Д (0.06 мг) дәрумендері, ас­кор­бин қышқылы бар. В12 дәру­менінің құрамына кіретін және қан өн­дірімі үрдістеріне жауап беретін кобальттың мөлшері сиыр сүтімен салыстырғанда ешькі сүтінде 6 эссе көп. Сүттің құрамында кальцийдің мөл­шерінің мол болуы жүрек-қантаймыр жүйесіне оңтайлы әсер етеді.

Ешкі сүтінің көптеген емдік қасиеттері бар. Әсірэссе, асқазан ауруларында, анемия да, көздің нашар көруінде, диатезе пандалы. Емшок жасындағы балаларды қоректендіру үшін аса қолайлы. Швейцарияның таулық ши­пажайларында туберкулез, анемия мен рахит ауруына шалдық­ қан­дарды әу бастан-ақ ешькі сүтімен емденег. Халық аузындағы аңыздар ешькі сүтінің кермет сиқырлық қасиетін, ауры науқастардан кейін ағзаға күш беріп, айықтыратын ерекшелігін жир етеді. Авиценна жерлестеріне кәрі жасқа жеткенде ұрпақ алтында сыйлы тұрпатқа ие болу үшін ешькі сүтін ұдайы пай­да­ лануды ұсынған. Халық меди­цинасы ешькі сүтіне әлсірегендер мен азықтық аллергиясы бар балаларға қолданнатын өнім ретінде ерекше маңыз береді. Ежелгі аңызға сенсек, най­зағаймен алысқан Зевстің өзі Амал­тея тәңірлік кермет ешь­ кісінің сүтін мүйізінен ішкен. Әл-Фараби ешькі сүті туралы: «ең тұрақты» деп жазған. Емдік қасиеттерін күшейту үшін оны түрлі қоспалармен қайнатқан: көз бұршағының бұлыңғыр тартуына қарсы күнжітпен, іш өтуге қарсы теңіз тасстарымен, арпа жар­масымен.

Назарларыңызға рахмет