Орындаған: Адилшиева Айымторы

Буддизм Ортағасырлардағы Үнді философиясындағы Гаутама Шакьямуни ілімі – буддизм үстем балды. Буддизм – Үндіде (б.д.д. V ғ. кейін), т.б. аймақтарға кең тараған ілім. Негізін қалаушысы Солтүстік Үндіде ақсүйек отбасында дүниеге келген Гаутама Будда (Сиддхардха Шакьямуни) (б.д.д ж.ж). Аңыз бойынша Гаутама б.д.д. VI ғ. өмір сүрген патша (раджа) ұлы болып, қиыншылық көрмей өседі.

Буддизмнің негізгі идеясы – орта жол – рахат, ләззат жолы мен «аскетизм жол» екеуінің арасындағы тепе-теңдікті сақтай білу мен тән қажеттілігін тежэу. Буддизмнің өзекті идеясы – Будданың «төрт ақиқаты» туралы өсиеттерінде берілген. Қасірет шегудің психологиялық негізі үмітпен үрейдің байланысында.

Төрт ақиқат Ақиқаттар Түсіндірмелер Өмір денегіміз – зап «тылу» денегіміз зап, аурулар мен өлім зап, сүйгеніңмен айырылу зап, сүймегенге қосылу да зап, өмірдегінің бәрі зап. Азаптың қайнар көзі- біздің өз тілектеріміз Азаптардың басты себебі – бізге әрдайым бірдеменің керек болуынан және біздің өз қалауымызға ешь қол жеткізе алмауымыздан. Азаптан құтылу үшін тілектерден арылу қажет Тілектерден арылсақ, олардың орындалуынан зап шекпейміз. Тілектерден арылу үшін, Буддалық «Құтылудың сегіз жолын ұстану қажет. Адам өзін-өзі үгіттеп, молшылықтан бас тартқанымен, тамақ ішу, жэу, жүріп – тұру т.б. тілектер сарқылмайды, өйткені бұл тілектер өмір сүруге денег ұмтылыспен тығыз байланысты.

Будданың 5 қағидасы: 1. Өлтірме!2. Ұрлама! 3. Ізгілікті, иманды бол! 4.Өтірік айтпа! 5. Естен адастыратын, масайтыраты н нәрселерді қабылдама.

Буддалық заптан құтылудың сегіз жолы

Азаптың 12 тізбесі (карма туындататын Себептілік доңғалағы) 1.Өмір заптары (тууылумен байланысты) 2. Тууылу (өмірге ұмытылыспен байланысты) 3.Өмірге ұмтылыс (өмірлік объектілерге байланысты) 4.Көңіл аудару, үйір болу, құштарлық (заттарды иелену тілегімен байланысты) 5.Аңсау, көусеу (сезімдік қабылдау мен байланысты) 6.Сезімдік тәжірибе (объектілерді сезім арқылы қабылдауға байланысты) 7.Сезімдік түйісу, жанасу (танымның ялты мүшесімен байланысты) 8.Танымның ялты мүшесі (тән мен ақылдан тұратын мүшенің дауының эмбриональды кезеңімен байланысты) 9.Эмбрионның дамуы (бастапқы санамен байланысты) 10.Бастапқы сана ( өткен өмірдегі әсерлеріне байланысты) 11.Өткен өмір әсерлері (ақиқатты білмеуден байланысты) 12. Будда іліміндегі төрт ақиқатты білмеу.

Жайнизм Ежелгі Үндіде б.д.д. VI – V ғ. панда болып, қазірге дейін бар діни философиялық бағыт. Негізін қалаушы – Вардхамана(б.д.д. VI – V ғ.) деп сана лады. Вардхамана Махавира («Ұлы батыр») және Джина (жеңімпаз) деп театра лады. Жеңімпаз,Ұлы батыр есімдері оның өз құштарлығын жеңіп, рух азаттығына жетуі құрметіне берілген.

Жайнизм өз ішінде екі баңғытқа бөлінеді: 1. Шветамбарлар (ақ кигендер) Дигамбарлар (жалаңаштанғандар ауаны киім еткендер)