А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті Тілдік даярлау орталығының аға оқытушисы гуманитарлық ғылымдарының магистрі:Алтыбаева Ақжан Бақытжанқызы Іс қағаздардың түрлері және оларды топтастыру.

Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілген «Тілдерді қолдану мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасы» тіл саясайтын іске асырудың алғашқы кезеңінде негізгі төрт бағытта іс- шаралар жүргізеді. Соның бірі –ресми іс жүргізуді мемлекеттік тілге кезең-кезеңмен көшірудің нақты негізін жасау. Іс қағаздарын қазақша жүргізу – мемлекеттік тілдің жүзеге асуының нақты көрсеткіші.

Іс қағаздарын жүргізу – мемлекеттік стандарттарға сәйкес құжаттар мен іс қағаздарын жасау және солармен жұмыс жүргізуді ұйымдастыру, этап айтқанда құжаттардың жүру бары сына, іздестіруге және сақтауға жағдай жасау қызметі. құжаттарды сақтауға жағдай туғызу. орындалған құжаттарды іздестіруге жағдай жасау (іс қағаздарының номенклатура сына сәйкес құжаттарды істерге қалыптастыру); құжаттардың жүру бары сына жағдай жасау (құжаттарды тіркеуді ұйымдастыру, құжаттардың жүру бары сын және орындалуын мерзімдерін бақылау); іс құжаттарын стандарттардың талаптарына сәйкес ресімдеу; Осы анықтаманы жадымызда ұстай отырып, іс қағаздарының міндеттерін былайша тұжырымдаймыз:

Құжаттың жалпы функцияларына мыналарды жатқызуға болады: 1) әлеуметтік – құжат әлеуметтік мәнге 2) ақпараттық – құжат ақпаратты жазып 3) қарым-қа ты настық – құжат қоғамдық құрылымдар 4) мәдени – құжат әлеумет тәжірибесі

Құжаттау үрдісі элементтері: құжаттарды дайындау; құжаттарды желдау, тіркеу; сырттан келген құжаттарды қабылдау, тіркеу; құжаттарды қолдануға дайындау; құжаттардың жүзеге асырылуын бақылау; құжаттарды мұрағат қорына дайындау.

Іс-қағаздарының қызметтері: жеке тұлғалар арасындағы қа ты насты реттеуші; жеке адам мен қоғам арасындағы қа ты насты реттеуші; әр түрлі мекеме, ұйымдардың өзара байланысын реттеуші; мекеме, ұйым жұмысын ұйымдастыру тәртібін негіздеуші; жеке адам мен қоғам өміріне қатысты оқиғаларды айғақтауши; мемлекеттік басқару ісін жүйелеуші; тарихи құбылыстарды зерттеудің қайнар көзі; мекеме мен ұйымның атқарған істерінің көрсеткіші; мемлекеттік тілдің жүзеге асуының нақты көрсеткіші.

Іс қағаздарының сипаттары : саяси ( мемлекетішілік, мемлекетаралық, халықаралық қа ты настарда); әлеуметтік ( қоғамдық-әлеуметтік қа ты настарда); ұйымдастырушилық ( басқару қызметі жүйесінде); құқықтық ( заңдық және жеке тұлғалар арасындағы қа ты настарда); тарихи ( әр дәуірдің, қоғамдық сайтының өзіндік ерекшеліктеріне сайт қа ты настарда). ресмилік ( міндетті түрде заңдық тұрғыда тіркелуінде).

Қолхат Сенімхат КепілхатӨтініш ТапсырысКелісімшартЕңбек шорты ШартЕңбек келісімі Іс қағаздарының түрлері:

өмірбаян түйіндеме үкім, өкім жеке іс парағы Жарғы визит карточкасы ереже өтініш хабарлама архыз бұйрық мінездеме нұсқау кепілдеме ресми хаттар кеден мағлұмдама сы хаттама жеделхат жарнама хабарланды р у Іс қағаздарының түрлері:

Өмірбаян Жеке адамның өмір желы хронологиялық тәртіпте қысқаша жасалған ресми құжат. Әдетте оқуға түсу, жаңа қызметке орналасу кезінде жазылады. Онда азаматтың аты-жөні, туған жилы, күні, айы және туған жері, ұлты, отбасы жағдайы, білімі, бітірген оқу орындары, қызметі мен жұмыс тәжірибесі туралы және т.б. қосымша мәліметтер көрсетіледі.

Өмірбаянның мазмұндық- құрылымдық жүйесі: 1. Құжаттың аты (өмірбаян) 2. Аты-жөні (толық жазылады), туған жилы, айы, күні, туған жері 3. Ұлты 4. Білімі, оқыған оқу орындары 5. Қоғамдық-саяси қызметі 6. Ата-ананы, жұбайы, балалары туралы мәлімет 7. Қазіргі жұмысы, мекен-жайы Өмірбаянның мазмұны автордың өмір желын, іскерлік қасиеттерін жан-жақты баяндай берегу тиіс.

Ө мірбаян ү лгісі. Мен, Ма қ сайт Ахмет ұ лы Н ү сіпбеков, 1983 жилы, 14 қ а ң тарда Алматы обылысы, Панфилов ауданы, Ү шарал ауылында тудым. Мені ң ұ литым қ аза қ. Алматы кпаласы, Бостанды қ ауданында ғ ы 81 орта мектебін 2000 жилы бітірдім жилы Қ аза қ стан - Британ техникалы қ университетіні ң 1 курсы на о қ у ғ а т ү стім. Ата - нам бар ; ә кем Ахмет Абимолда ұ лы Н ү сіпбеков циркте ж ұ мыс істейді. Анам Салтанат 1 Ә ріпжан қ ызы Алпысбекова, ауруханада ж ұ мыс істейді. Мен ү йленбегенмін. Қ азір осы же ғ ары о қ у органы ң 2- курсы нда о қ ып ж ү рмін. Ма қ сайтым же ғ ары білім алып, маман болып ши ғ у. Мекен жайым : Алматы қ паласы, « Орбита -3 ы қ шамауданы, 26- ү й, 48- п ә тер, тел

Түйіндеме.(Резюме) Белгілі бір тұлғаның өмірбаяны, білімі, мамандығы, кәсіптік шеберлігі, біліктілігі, икемділігі жайлы нақты, қысқа мәлімет беретін іс қағазының бір түрі. Жазылған түйіндеме сіз туралы толық мәлімет беру үшін хонда, сіздің біліміңіз, біліктілігіңіз, жеткен жетістігіңіз, жұмыс тәжірибеңіз, не нәрсеге икемділігіңіз бар екені айтылуы керек.

Түйіндеменің мазмұндық- құрылымдық жүйесі: аты-жөні; туған жилы, күні, айы, туған жері; ұлты; жынысы; мекен-жайы, телефоны; отбасы жағдайы; азаматтығы; білімі; бітірген оқу орындары; кәсіби біліктілігі мен кәсіби тәжірибесі; тілдік дағдылары; компьютерлік сауаттылығы; жеке қасиеттері (жауапкершілігі, адамдармен қарым-қа ты нас орнатуға бейімділік, ұстамдылық, мақсайттылық, ұйымдастырушилық, басқарушилық қабілеттер, ұжыммен жұмыс істей білу, ұқыптылық, алға қойған міндеттерге шиғармашилық көзқарас т.б.) қызығушилығы (саяхатқа шиғу, би, домбырада ойнау, кітап оқу т.б.) туралы мәлімет, қосымша ақпараттар (мақтау грамота лары, сертификата, наградалар, патент тер т.б.)

Өтініш – азаматтардың заңмен бекітілген жеке құқықтары мен мүдделерінің жүзеге асырылуы мазмұндалатын, жазбаша түрде баяндалатын, өтіну, сұрау туралы ресми құжат. Өтініш жазылатын негізгі жағдайлар төмендегідей: жұмысқа қабылдау жұмыстан босайту басқа жұмысқа ауыстыру кезекті демалыс сұрау кезектен тыс демалыс сұрау материалдық көмек (пәтер бөлу), балабақшадан орын бөлу және т.б. туралы сұрау жалақыны көтеру туралы өтініш айту жене т.б.

Арыз ұйым басшисының, лауазымы жағынан жеғары тұрған адамның а ты на белгілі бір ақпаратты, отінішті, мәліметті жеткізу мақсайтында жазылатын іс қағазының бір түрі. Арыз сиялы я шарикті қаламмен, таза түзетулерсіз жазылуы керек. Жазу машинка сын немесе оргтехниканы қолдануға болады. А4 форматы кейде А5 форматы қағазға жазылады. Арыз қүрылымы: I. құжат адресациясы (кімнің а ты на жазылғаны); II. қүұат аты; III. негізгі мәтін; IV. қосымша бокса оған сілтеме; V. жазылу мерзімі; VI. қолы; VII. архыз мазмүнымен келісушілер қолы,

Мінездеме түрлі мекеме, ұйым бірлестік, оқу орындарында белгілі бір адамды өмірбаяндық, біліктілік, кәсіптік, адамшилық тұрғыда жазбаша сипаттау мақсайтында жиі жазылатын іс қағазының бір түрі. Мінездеменің мазмұндық-құрылымдық жүйесі: 1. тақырыбы; 2. мінездеме берілетін адам туралы қысқаша мәлімет; 3. негізгі мәтін; 4. қорытынды; 5. мінездемені талап етуші үйымның аты; 6. мінездеме берілген күн, ай, жил; 7. мінездеме берушінің аты-жөні, фамилиясы, қолы; 8. қосымша (егерь бокса).

ҚОЛХАТ белгілі бір құндылықтардың (құжат, мүлік, зат, ақша) алынғанын куәландыратын және оны белгілі бір мерзімде қайтарып беретіндігін міндеттеп, азаматтық қарым-қа ты настарды реттейтін ресми құжат түрі. Бұл бағасы төмен құндылықтарды уақытша пайдалану жағдайында рәсімделеді. Сондықтан қолхат негізінен мекемеішілік қа ты настарда жиі қолданылады. СЕНІМХАТ – сенім білдірілген тұлғаға сенім білдіруші а ты нан (кәсіпорын, азамат) қандай да бір іс-әрекетті асыруға құқық беретін, олардың өзара келісімін куәландыратын құжат.

Келісім-шарт жеке түлғалардың және заңды тұлғалардың азаматтық құқықтары мен міндеттерін белгілеуді, өзгертуді және тоқтатуды реттейтін, нотариалды түрде куәландырылатын ресми құжат. Хаттама жиналыстарда, кеңестерде, конференция лорда жене алкалық органдардың мәжілістерінде мәселені талқылау мен шешім кабылдаудың барсы туралы мәлімет беретін құжат. Жеделхат – телеграф (телетайп) арқылы желданатын, шұғыл мәселелер туралы хабарламалық сипаттағы құжат.