Тақырыбы : Аномальді бүйректің гистоморфологиялық сипаттамасы Орындаған: Смағұл М.Е Тексерген: Егембердиева Р.Е Тобы:210 А Ақтөбе 2018 жил

Бүйрек аномалиясы туралы түсінік. Бүйректің орналасу аномалия лары (дистопия), олардың гистоморфологиялық сипаттамалары. Бүйректің калесі аномалия лары кезіндегі гистоморфологиясы: қосалқы бүйрек, бүйрек гипоплазиясы, бүйрек аплазиясы.

Бүйрек-жұп паренхиматозды мүше, қалыпты жағдайда ол іш қуысында, омыртқа бағанасының екі жағында соңғы куеде омыртқасы және жоғарғы бел омыртқа тұсында орналосады. Негізгі қызметі-зәр түзу және ағзаны тазалау. Адам бүйрегінің массасы-150 г. Бүйректің дұрыс орналаспауы, өлшемі, құрылымының бұзылуын бүйрек аномалиясы денег атқа ие болған. Құрылымының бұзылуына байланысты бүйректе мынандай кемістіктерді ажыратады: Санына байланысты; Орналасуына; Өлшеміне; Байланысына және құрылымына. Бүйрек дамуының ауытқулары жүктіліктің 3-10 опта аралығында қалыптосады. Бүгінгі күнде бүкіл аномалиялардың ішінде бұл патология 47% аллоды және аз зерттелгендер қатарына жатады

Дистопия-біріншілік бүйректің жамбастан бел аймағына қалыпты орналасуының бұзылысынан болады. Ауысуының қай кезеңде тоқтағанына байланысты жамбас, белдік және мықын үстілік дистопия түрін ажыратамыз. Сирек гетеролатеральды және торакальды дистопияны ажыратамыз Бұған көптеген бүйрек артерия лары мен вена лары болуы тән және бүйрек неғұрлым төмен орналасса, соғұрлым тамырлар көп және оның ротациясы бұзылған. Дистопия бір жақты немсе екі жақты болуы мүмкін.

Симптомдар * Белдегі ауырсыну сезімі, ол дене қалпын өзгертсе де басылмайды; * Зәр шығару жиілігі және мөлшері өзгеруі; * Зәрдің түсі өзгеруі, қан қоспаларының болғанына дейін; * Тұрақты субфебрильді температура (38 градусқа дейін); * Ағзада артық сұйықтықтың болуы-ісінулер; * Ауыздағы азы дәм сезімі және ұдайы шөлдеу сезімі

* Жатырішілік даму кезеңінде бүйректер жамбас астауынан бел аймағына онтогенетикалық ауысады, ауысу кезінде және белгілі бір стыда тоқтап қалуы патология болып табылады және оның ол дистопия деп аталлоды. Ауытқу бүйректің даму кезеңіне байланысты, соған байланысты: жамбас, мықын, бел, куеделік аномалияларды ажыратады. Сондай-ақ: * Біржақты дистопия - бір жақ бүйрек дамуы бұзылысы; * Екіжақты-екі бүйрек те қалыпты орнына жетпей дамуы.

Жоғарғы дистопия(куедеішілік) Торокальды дистопия – бүйрек диафрагмалық жарықтың ішіне шенген, несетағар ұзарған, қан айналымы куеде аортасынан шыққан артерия арқылы жүреді. Төменгі дистопия Белдік дистопия – IV бел омыртқасы деңгейінде орналосады. Артерия аорта буфиркациясынан шығады,қуықтың артында және сәл жоғарырақ орналосады. Мықын дистопиясы – бүйрек түбегі алға қарай бағытталған, V бел омыртқасы деңгейінде орналосады. Талақ медиа льды жаққа қарай ығысқан.

Айқын дәрежесі кезінде бүйрек терең орналосады: ұл баллада-тік ішек пен қуық аралығында, қыз баллада-тік ішек пен жатыр арасында. Бүйректің жоғарғы полюсі ішастармен жабылған, төменгісі- жамбастық диафрагма да жатады. Дистопияға ұшыраған бүйрек бітісіп кетуі мүмкін. Тұрақты немсе периодты ауыру сезімі іштің төменгі бөлімінде орналосады. Жасөспірім қыздарда ауыру сезімі-етеккір уақытымен сәйкес каледі. Науқастардың жартысы екіншілік гидронефрозбен асқынады. Дистопирлшенген бүйрек аяқ қан тамырларын басып қалса вазомоторлық бұзылыстар қосылуы мүмкін. Бүйректі ректальды зерттеу кезінде кіші жамбас қуысындағы ісік тәрізді түзіліс ретінде тамады. Диагноз УЗИ, экскреторлы урографиямен дәлелденеді.

Екі бүйрек те омыртқаның бір жағында орналасқан ал несет шығару өзегі омыртқа жотасын айналып өтеді де қуыққа қалыпты орнында түседі. Айқасты дистопия бүйректердің бітісіп кетуімен көрініс береді. Бүйрек дистопиясының нефроптоз дан айырмашылығы бүйрек тамырлары қысқа, қалыптыдан төмен шығады, бүйрек жилжу қабілетінен айырылған.

* Аплазия (агенезия). Ол бүйректің болмауы немсе біріншілік бүйрек өзегі дамуының арта қалуы(вольфов өзегі), сендай-ақ біріншілік изолатеральды ядро аплазиясы кездесуі мүмкін. Ауытқу арте эмбриональдық кезеңде, нефрон дамуының алдында пайда болады. Екіжақты аплазия сирек кездеседі. Диагноз рентгенологиялық, УДЗ, ангиография, цистоскопия арқылы жасаллоды.

Бүгінгі күні урология да гипоплазияның 3 түрі гистологиялық жолмен анықталды: Қарапайым гипоплазия-бүйрек тостағаншалары мен нефрон кішірейеді. Олигонефрониямен гипоплазия-бүйрек шумақшалары санының азаюы, бұл өз кезегінде олардың өлшемдерінің ұлғаюына және өзкшелердің өзгерісіне алып каледі. Дисплазиямен гипоплазия- біріншілік өзекшелердің айналасында дәнекерлеуші муфталардың пайда болуы, шумақшалар мен зекшелерде киста пайда болады, несет шығару өзектері өзгеруі мүмкін.

Гипоплазия қалыпты гистологиялық қалыптасу мен бүйрек қызметі бұзылысының болмауымен сипатталлоды. Туа біткен бүйрек кішіреюі, ол метанефрогенді бластеманың қанмен дұрыс қоректенбеуінің нәтижесінде демиды.

Қосалқы бүйрек қалыптыдан үлкенірек, эмбриональды бөліктік кездеседі. Жоғарғы және төменгі бүйрек арасында жүлге болады. Жоғарғы бөлімі төменге қарағанда кішілеу. Қан айналым 2 бүйрек артериясымен жүзеге осады. Лимфа айналымы да бөлек. Толық қосалқы бүйректе оның әрбіреуінде жеке түбекше- тостағаншалық жүйе болады, бірақ төменгі бөлікте қалыпты дамыған, ал жоғарғысы дамымаған. Әрбір түбекшеден несеттамыр (мочеточник) шығады. Түбекшеның еселенуінсіз паренхима мен тамырлардың еселенуі толық емс деп аталлоды.

Еселену нефрогенді бластома өсіндісінен екі несетағардың өсуімен немсе бір несетағар өсіндісінің екіге бөлінуінен болады. Осының нәтижесінде қосарланған бүйректің несетағары екі өзекпен қуыққа ашылуы мүмкін және бір қуық өзегімен және жамбас бөлімінде бір бағанмен (ureter duplex) немсе несетағар бөлінген (ureter fissus), ал жоғарғы жағында басып тұратын және екі түбекпен жалғастырады. Несепағарды толық қосарлануында түбектен шыға бере қуыққа қарай төмен бағытталған болады, тек саға эктопиясынан есепке алмағанда. Қуыққа жетпей тұрып, несетағар Вейгерт-Мейер заңы бойынша бір-бірімен қиылысады.

Сонымен қорытындылай кале, бүйрек жұп мүше, оның морфоункциялық құрылымы – нефрон болып табылады, ол мальпигии шумақтары мен бүйрек түтікшелерінен тұрады. Әрбір бүйректе 1 млн-ға жуық нефрон болады. Бүйректің негізгі қызметі – несет түзу болып табылады. Адамда бүйрек өз қызметін тула орындайды. Кейбір жағдайда жас балаларда бүйрек қызметі төмен, тек екі жасқа таянғанда ғана пересек адам деңгейіне жақындайды. Жас ұлғайған кезеңде бүйрек қызметінің негізгі көрсеткіштері төмендейді, қанмен қамтамасыз етілуі бұзылады.

Аяпова Ж.О., алматы 2011, биттер Урология, Бас редакция сын басқарған медицина ғылымдарының докторы М.К.Алшынбаев, бас редактордың орынбасары және докторы, профессор Е.С.Мәмбеталин, 1999 жил, биттер kazakskom/229-biologia/2673-ter-oni-rilimi-gigienasi- izmet.html