Семей қ. Медицина Университеті Ішкі аурулар пропедевтикасы кафедрасы Тақырыбы: Тақырыбы: Тыныс алу жолдарының бөгде затпен обтурациясы Орындаған: Дәулетханова А.С. 304 топ стоматология Тексерген:Токабаев А.К.

Жоспар: І.Кіріспе ІІ.Негізгі бөлім 1. Тыныс алу жолдарының бөтен затпен обтурациясының жіктелуі 2. Тыныс алу жолдарының бөтен затпен обтурациясы кезіндегі алғашқы көмек ІІІ.Қорытынды ІҮ.Пайдаланылған әдебиеттер

Тыныс алу жолдарының бөтен затпен обтурациясы Тыныс алу жолдарының бөтен затпен обтурациясы Тыныс алу жолдарына тағамның бір бөлігі немсе бөгде зат түскен жағдайда пайда болады, яғни бөгде заттың терең дом алғанда жəне қатты тағам бөлігін жұтқанда көмей кіреберісіне тұрып қалтынан жоғарғы тыныс алу жолы қуысының бітелуі асфиксия туындатады.

Орналасуына байланысты жіктелуі: Жоғарғы тыныс алу жолындағы бөгде зат Төменгі тыныс алу жолындағы бөгде зат

Аурудын ағымына байланысты жіктелуі: 1. Жіті жəне жітілеу – бронхылардың қақпақшалы түрде немсе толық жабылуы. Бұл жағдайда тыныс алу жолдарының өткізгіштігі бұзылысымен байланысты ателектаздық пневмония көрінісі байқалады.

2. Созылмалы ағымы – бөгде заттың тыныс алуға əсер етпей кеңірдек жəне бронхыларда орнығуы, ателектаз жəне эмфизема белгілері жоқ, тек қана бөгде заттың орныққан жерінде қабыну үрдісі жəне сол жердің дренаждық функция сының бұзылуымен əйгіленетін пневмониями сипатталады.

Диагностика критерилері 1. Кенеттен басталатын асфиксия. Дені сау адама кенеттен тұншығу сезімінің пайда болуы. Бөліктік обструкция кезінде - дауыстың шықпай қалуы немсе мүлдом жоғалуы. Толық обструкция кезінде науқас сөйлей алмайды, тек қолымен мойнын көрсетіп белгі береді. Гипоксияның жил дам дамуы науқастың есінен танып, құлауына алып келеді.

2. Тағам қабылдағаннан кейін, ұстама тəрізді кенеттен басталған «себепсіз»жөтел. 3. Бөгде зат жоғарғы тыныс алу жолдарында тұрып қалиса - инспираторлы, ал бронхтарда бокса - экспираторлы ентігу болады.

4.Ысқырықты тыныс. 5. Тыныс алу жолдарының сілемейлі қабатын бөгде заттың зақымдауына байланысты қан қақырудың болуы. 6. Өкпе аускультациясы кезінде – тыныс шуыдарының біржақты немсе екі жақты əлсіздігі байқалады.

Негізгі жəне қосымша диагностикалық тексерулер тізімі: 1. Анамнез жинау жəне шағымын сұрау. 2. Сырттай қарау. 3. Тыныс алу жиілігін өлшеу. 4. Өкпе аускультациясы. 5. Жүрек соғуының жиілігін өлшеу. 6. Артериялық қан қысымын өлшеу. 7. Жоғарғы тыныс алу жолдарын қосымша жарық түсіріп, шпатель мен, айнамен қарау.

Ем мақсаты: 1. Өлімнен аман қалу. 2. Шұғыл түрде тыныс алу функция сын қалыпқа келтіріп, науқастың жағдайын жақсарту. 3. Тыныс алу функция сын оңтайлы деңгейде ұстап тұру.

Тыныс алу жолдарындағы бөтен денелер – көп жағдайда балаларда кездесетін патология. Жиі жағдайда (шамамен 95-98% жағдайда) тыныс алу жолдарындағы бөтен денелер 1,5 жестан 3 жасқа дейінгі балаларда кездеседі. Дәл осы жас аралығында бала каналы түрде белсенділікпен өз қоршаған орта сын тани бастарды. Сходнай-ақ осы жеста бала өз сезімдері негізінде өз бетімен қатты тамақты шайнап, жұтуды үйренеді. Әрине бұл әрекеттер бірден ойдағыдай іске аса қоймайды. Сол себептен дәл осы жеста ұсақ заттардың тыныс алу жолдарына ену қаупі жоғары болады

1 жасқа дейінгі балалар көбіне тамақтандыру кезінде сүтке, тамақтың ірі кесектеріне, суға шашалып қалып жатады. Мұның ең таралған себебінің бірі – баланың денесін дұрыс ұстамау. Ол кезде баланы етбетімен қолыңызға жатқызып, жауырынынан 5 лет қағыңыз. Егер бала кішкентай затқа немсе тамаққа қақалып қалиса, оны екі аяғанынан ұстап көтеріңіз немсе тілінің түбіне дейін саусағыңызды тығып, құстырыңыз

Егер бала тыныс алуы қалыпты бокса, алайда бұл летте бала қатты жөтелсе, ходна тамақ түйіршіктері тыныс алу жолында емс, көмейде тұрып қалған болуы тиіс. Әдетте жөтелдің немсе құсу кезінде бөгде зат өздігімен сыртқа шығады. Ең қауіптісі бұл - баланың тыныс алу жолында тамақ немсе бөгде зат тұрып қалуы. Мұндай жағдайда уақытылы немсе дұрыс көрсетілмеген көмек баланың тұншығып қалтына, тіпті қайтыс болып кетуіне әкеп соқтыруы мүмкін. Тамақтың немсе бөгде заттың тұрып қалтының негізгі белгілері – бала айғайлай да, жылай да алмайды, қолдарымен сперме, қарынын ішіне тетрады. Баланың тыныс алу жолын босату үшін бірнеше тәсілдер бар:

Егер бала суға немсе сүтке шашалып қалиса, ол қатты жөтеле бастарды, бұл кезде баланы қолыңызға екбетімен алып, бір қолыңызбен ішін қысып ұстап, төмен қарай еңкейтіп, арқасынан ақырындап ұру қажет. Егер бала суға, сүтке немсе сілекейіне қақалып қалып, жоғарыда аталған әдіс көмектеспесе, баланы басы куедесінен сәл төмен ұстап арқасына жатқызу керек. Содна соң баланың төс сүйегіне бас саусағымызды қойып, бес лет басамыз. Әрбір басқан сайын бала куедесінің керілуін бақылаймыз. Жедел жәрдом келгенше кезекпе-кезек саусақтарымызбен басуды және 1 тармақта көрсетілгендей арқасынан ұрғыштауды қайталамаймыз.

Барлық жасаған қимылдарымыз ақырын, бірақ оқыс болуы тиіс. Мұндай қимылдарды жасаған кезде қатты күш салудың қажеті жоқ, өйткені 1 жасқа дейінгі баланың ішкі органдарына зақым келуі мүмкін. Кейбір деректерде дұрыс емс кеңестер беріледі, мысалы саусақпен баланың көмейіне сұғып, тұрып қалған бөгде затты алып шығару. Мүмкін баланың тамағына егерьь жұмсақ зат, мысалы мақта тұрып қалиса бұл тәсіл көмектесуі мүмкін. Алайда көп жағдайда сіз баланың тамағына тұрып қалған затты одна әрі итеріп жіберуіңіз мүмкін, егерьь мұндай жағдай орын алиса, ходна ол хирургиялық араласуды талап етеді.

Бір жестан жоғары балалардың тамағына кәмпит, тамақ түйірі немсе кез-келген бөгде зат тұрып қалған кезде Геймлих әдісі тиімді. Ол мынадай: баланың артынан тұрамыз (бойы кішкентай бокса – тізелеп тұрамыз); баланың белінен қысып ұстаймыз; бір қолымызды жұдырықтап, қабырғаларының арасында, үлкен саусағымызды ішке қарай баланың кіндік тұсына қоямыз; екінші алақанымызбен жұдырығымызды қысып ұстаймыз; білектерімізді жанға қарай тартып, баланың ішін жоғары қарай қысамыз.

Егер бала тыныс алтын доғарса не істейміз? - баланы денге етбетімен жатқызамыз. - басын аздап артқа қисайтамыз. - иегін көтереміз. Еге мұндай әрекеттер тиімсіз бокса, дереву жасанды тыныс алдыруды орындау қажет. Ол был аша жасалады: баланы шалқасынан тегіс жерге жатқызамыз; баланың басын артқа қарай шалқайтып, ауызын ашамыз; баланың ауызында бөгде заттың жоқтығын тексеріңіз; терең дом аламыз; ауызымызбен баланың мұрны мен ауызын жауып, ішке алған ауаны үрлейміз; 2 лет қайталаймыз. Егер баланың куедесі домді ішке тартқан кезде көтерілсе, ходна сіз жасанды тыныс алдыруды дұрыс жасап жатырсыз. Егер баланың куедесі көтерілмесе, ходна оның тыныс алу жолының бөгде затпен бітеліп тұрғанын көрсетеді және бөгде затты алып тастау үшін сізге алғашқы көмек емшарасына қайта оралу қажет; одна әрі бір қолымыздың алақанымен баланың куеде тұсының орта сына қойып, оны екінші қолымызбен оны жауып, оқыс бірнеше лет басамыз. Әрбір басуымыз қатты әрі тез болуы тиіс, баланың куедесін шамамен 5 сантиметрдей төмен түсіру қажет. Әрбір басудан кейін баланың куедесін қалыпты жағдайға келуіне мүмкіндік жасау керек; ауызы мен мұрнына ауа үрлеу арқылы 15 лет басуды кезекпе-кезек жасаймыз.

Баланың тыныс алу жолына кез-келген заттың тұрып қалмауының алдын алу үшін, бірқатар сақтық шараларын орындауымыз қажет: жұмсақ ойыншықтарды мұқият таңдап алыңыз – ойыншықтың түгі өте ұзын болмауы керек және оңай жұлынып қалмауы тиіс; ұсақ бөлшектері бар ойыншықтарды бала каналы жасқа толғанша алмаған жөн; баланы арте жестан бастап барлық затты ауызына сала бермеуін бақылап жүру қажет; баланы тамақты мұқият жеуге және тамақ ішу кезінде ойнамауға үйлету керек; баланың жақсы тамақтануы үшін тамақ ішіп жатқан кезде үстелдің үстінен кез-келген ойыншықты қадрымау керек; балаға белетін тағамдарды міндетті түрде үккіштен өткізіңіз. Ал балық пен жеміс-жидектерді сүйектерінен жақсылап тазалап беріңіз. Қандай жағдай болмасын, жедел жәрдомді шақырту – ең қажетті шара. Тіпті проблеманы өзбетіңізбен шешкен жағдайда да, баланың тыныс алу жолын зақымдап алғанын немсе алмағанына дұрыс жауап ала алмайсыз. Сондықтан маманның кеңесі Сізге жағдайдың дұрыстығына көз жеткізуге мүмкіндік береді.

Кері байланыс :

Ауру ағымы және орналасуы бойынша қалай жіктеледі?

1 жасқа дейінгі балаларда көрсетілетін алғашқы көмек қандай?

Геймлих әдісі қалай жасалынады?

Егер бала тыныс алтын доғарса не істейміз?

Пайдаланылған әдебиеттер: sid 3. center.kz/kz/emdelushige- akparat/134-kakalyp-nemese- shashalyp.html